صندوق طلا چیست؟
صندوق طلا نوعی صندوق سرمایه گذاری است که دارایی اصلی آن طلا یا گواهی سپرده طلاست. این صندوق‌ها به صورت آنلاین و از طریق بورس قابل معامله‌اند و عملکرد قیمتی آنها تقریبا مشابه طلای فیزیکی است؛ با این تفاوت که نیازی به نگهداری یا خرید طلای واقعی ندارید. در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال رمزینکس، مزایا و معایب صندوق های طلا را شفاف بررسی می‌کنیم؛ با مثال‌های ساده و راهنمایی‌های عملی.
چرا صندوق طلا؟
در اقتصادی که نرخ تورم بالا، نوسان دلار و بی‌ثباتی بازارها به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده، حفظ ارزش پول و سرمایه گذاری یکی از دغدغه‌های اصلی هر ایرانی است.
خرید مستقیم طلا و سکه شاید راهکاری آشنا باشد؛ اما دردسرهای همیشگی خود را دارد: از خطر سرقت گرفته تا اختلاف قیمت خرید و فروش و دشواری پیدا کردن خریدار یا فروشنده معتبر. یکی از راه حل‌ها، سرمایهگذاری روی صندوقهای طلاست. راهی که ساده است و برخی از مشکلات خرید و نگهداری طلای فیزیکی را حل کرده است.
پس به جای رفتن به مغازه و خرید طلا به صورت فیزیکی، کافی است کد بورسی خود را به صورت آنلاین تحویل بگیرید، سپس از طریق یک کارگزار بورس سهم‌هایی از صندوق طلای مورد نظر خودتان را بخرید. تمام مراحل آنلاین پیش می‌رود و هرگز نیاز نیست از خانه خارج شوید!
برای مثال، خرید طلا به صورت سکه در یک سال گذشته حدود ۱۳۰ درصد بازدهی داشته؛ در همین مدت خرید سهم از صندوق کهربا (مربوط به گروه مالی کاریزما) حدود ۱۴۶ درصد بازدهی داشته. جزئیات این بازدهی را نیز می‌توانید در نمودار زیر مشاهده کنید:
چند نمونه صندوق طلا در ایران
کارگزاری‌های مختلف، صندوقهای طلای متنوعی ساخته‌اند که اکثرشان از نظر بازدهی شبیه به یکدیگر هستند؛ زیرا این صندوق‌ها مبتنی بر گواهی سپرده کالایی سکه طلا و شمش طلا هستند. با بررسی بازدهی و حجم معاملات صندوق‌ها، می‌توانید بهترین صندوق های طلا را برای نیاز خود انتخاب کنید.
اگر صندوقهای طلای ایران را از نظر میانگین ماهانه ارزش معاملات مرتب کنیم، نمادهای معاملاتی زیر به دست می‌آیند:
- صندوق عیار
- صندوق طلا
- صندوق کهربا
- صندوق مثقال
- صندوق گنج
آیا صندوقهای طلای ایران معتبر هستند؟
صندوقهای طلا در ایران تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت میکنند و به همین علت از پشتوانه قانونی کامل برخوردارند. دارایی اصلی آنها طلا یا گواهی سپرده طلاست که در انبارهای رسمی و بیمه‌شده نگهداری میشود. این صندوق‌ها در قالب ETF (صندوق قابل معامله در بورس) ساخته شده‌اند؛ یعنی هر واحد آنها مثل سهام در بازار سرمایه خرید و فروش میشود و قیمت آنها بر اساس ارزش لحظه‌ای دارایی‌های صندوق مشخص میشود.
به زبان ساده، فرض کنید یک کارگزاری یک کیلوگرم طلا می‌خرد و در یک صندوق فرضی قرار می‌دهد؛ سپس این دارایی را به یک میلیون واحد تقسیم می‌کند. حالا هر واحد بازتاب‌دهنده یک میلی‌گرم طلا است و زمانی که افراد واحدهای این صندوق را می‌خرند، انگار یک میلی‌گرم طلا خریده‌اند. پس اگر قیمت طلا ۱۰ درصد افزایش پیدا کند، انتظار داریم قیمت هر واحد از این صندوق نیز ۱۰ درصد افزایش پیدا کند؛ اصطلاحا قیمت طلا را دنبال یا ردیابی کند.
بانک عامل یا متولی صندوق مسئول نظارت بر صحت موجودی، ایمنی نگهداری و انطباق دارایی‌های فیزیکی با گزارش‌های صندوق است. به این ترتیب، سرمایه‌گذار اطمینان دارد که پشت هر واحد صندوق واقعا طلا وجود دارد.
تفاوت صندوقهای قابل معامله (ETF) و صدور و ابطال
ممکن است با شنیدن کلمات صدور و ابطال گیج شوید؛ اما این دو کلمه مانند «خرید» و «فروش» در بازارهای معمولی هستند. از نظر ساختاری، صندوقهای ETF مانند سهام‌ها در لحظه خرید و فروش می‌شوند و صندوقهای صدور و ابطال، برای خرید و فروش به زمان بیشتری، مثلا تا چند روز، نیاز دارند. اکثر صندوقهای طلا در بازار بورس ایران از نوع صدور و ابطال هستند؛ مانند صندوق عیار در کارگزاری مفید. جدول زیر نیز ویژگی‌های این دو نوع صندوق را مشخص می‌کند:
| ویژگی‌ها | صندوقهای قابل معامله (ETF) | صندوقهای صدور و ابطالی |
|---|---|---|
| نحوه خرید و فروش | سامانه معاملاتی کارگزاری‌های بورس | سایت یا اپلیکیشن اختصاصی صندوق |
| قیمت‌گذاری | بر اساس عرضه و تقاضا | در پایان روز معاملاتی |
| زمان لازم برای خرید | آنی (در صورت نبودن صف خرید) | بین ۲ تا ۳ روز کاری |
| تسویه معاملات | بین ۱ تا ۲ روز کاری | حداکثر ۷ روز کاری |
| حداقل مبلغ خرید | ۱۰۰ هزار تومان | معادل قیمت یک واحد صندوق |
ریسک سرقت، حباب سکه، هزینه نگهداری و نوسان شدید
نگهداری طلای فیزیکی همیشه پرریسک است. از خطر سرقت در خانه یا هنگام جابه‌جایی گرفته تا هزینه‌های بالای نگهداری در صندوق امانات بانکی. از طرف دیگر، بازار سکه و طلا در ایران اغلب با حباب قیمتی همراه است؛ یعنی قیمتشان بالاتر از ارزش واقعی می‌رود و اگر فردی از آن آگاه نباشد، ممکن است در زمان اصلاح قیمت دچار ضرر شود.
در مقابل، صندوقهای طلا با پشتوانه فیزیکی و نظارت سازمان بورس، این مشکلات را تا حد زیادی حذف کرده‌اند و به افراد اجازه میدهند بدون درگیری با مشکلات رایج خرید و فروش فیزیکی، از نوسانات معمول قیمت طلا سود ببرند.
جایگاه صندوقهای طلا در سبد سرمایهگذاری
صندوقهای طلا یکی از ابزارهای کلیدی برای تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری هستند. حضور طلا که یک دارایی سنتی و قدمت‌دار است، می‌تواند نقش پوشش ریسک را بازی کند؛ یعنی وقتی تورم بالا می‌رود و ارزش ریال کاهش پیدا می‌کند، طلا ارزش خود را حفظ یا حتی افزایش می‌دهد. نتیجه آن، حفظ قدرت خرید و کاهش ریسک کل سبد است. به همین علت بسیاری از سرمایه‌گذاران کاربلد و با تجربه بخشی از سرمایه خود را در صندوقهای طلا نگه می‌دارند تا تعادل بین ریسک و بازده را حفظ کنند.
اگر کریپتو دارید، طلا چه نقشی در پوشش ریسک بازی می‌کند؟
اگر بخش قابل‌توجهی از دارایی‌تان ارز دیجیتال است، طلا می‌تواند همان وزنه تعادلی باشد که سبد شما نیاز دارد. کریپتو پرنوسان است و به احساسات بازار جهانی یا حتی یک پست در شبکه ایکس وابسته است؛ در حالی که طلا مسیر متفاوتی را طی می‌کند و در زمان افت بازار رمزارزها، عملکرد با ثبات‌تری دارد. با اضافه کردن صندوق طلا به سبدتان، ریسک کلی کاهش پیدا می‌کند و حتی از آن بهتر: در صورت خوش‌شانس بودن از رشد احتمالی هر دو بازار بهره‌مند می‌شوید!
مزایای صندوقهای طلا برای کاربر ایرانی
اگر میان خرید طلا یا سرمایهگذاری روی صندوقهای طلا دودل هستید، بررسی مزایای صندوقهای طلا می‌تواند به شما در گرفتن تصمیم بهتر یاری برساند.
نقدشوندگی و خرید و فروش آنلاین
در صندوقهای طلا، دیگر خبری از دغدغه نگهداری فیزیکی، خطر سرقت یا هزینه‌های پنهان نیست. واحدهای این صندوق‌ها مانند سهام، از طریق سامانه‌های معاملاتی به شکل آنلاین خرید و فروش می‌شوند و در هر زمان می‌توان به سرمایه دسترسی داشت. نقدشوندگی بالا صندوقهای طلا، مهم‌ترین برتری نسبت به طلا و سکه فیزیکی است. هر زمان به پول خود نیاز داشته باشید، کافیست به سامانه مراجعه کنید و سهم خود را بفروشید؛ پس دیگر لازم نیست یک طلا فروش معتبر پیدا کنید! یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بهترین صندوق های طلا، نقدشوندگی و حجم معاملات آنها است.
شروع با سرمایه اندک و امکان خرید پله‌ای منظم (DCA)
با ۱۰۰ هزار تومان نمی‌توان طلا یا سکه خرید، اما می‌توان صندوق طلا خرید! این امکان به شما کمک می‌کند سرمایهگذاری را با قدم‌های کوچک و مطمئن شروع کنید و با خرید پله‌ای ماهانه، ریسک خرید در مواقع نامناسب را کاهش دهید. بهترین استراتژی خرید، خرید منظم و پله‌ای است که اصطلاحا به آن Dollar Cost Averaging نیز گفته میشود؛ زیرا باعث بهبود میانگین قیمت خرید شما میشود. یک گزینه برای خرید پلکانی نیز توکن گوهر است که پشتوانه طلای ۱۸ عیار دارد.
شفافیت پرتفو و صورت‌های مالی
صندوقهای طلا تحت نظارت سازمان بورس فعالیت میکنند و موظف به ارائه گزارش‌های منظم از ترکیب دارایی‌ها، ارزش خالص دارایی (NAV) و عملکرد دوره‌ای هستند. این سطح از شفافیت، دید بهتری از وضعیت واقعی سرمایه به شما می‌دهد و می‌توانید با اعتماد بیشتری سرمایهگذاری کنید.
مدیریت حرفه‌ای و وجود بازارگردان
برخلاف خرید شخصی طلا یا سکه، در صندوقهای طلا یک تیم حرفه‌ای مدیریت سرمایه حضور دارد که با تحلیل بازار، خرید و فروش دارایی پایه را بهینه می‌کند. وجود بازارگردان نیز باعث میشود قیمت واحدهای صندوق همیشه نزدیک به ارزش واقعی دارایی‌ها بماند و اختلاف قیمت خرید و فروش به حداقل برسد. پس حتی اگر هیچ دانشی در زمینه بازارها ندارید، می‌توانید به صندوق‌ها و مدیریت پشت آنها اعتماد کنید.
حذف هزینه‌های پنهان فیزیکی
در معاملات فیزیکی طلا همیشه نگرانی‌هایی مثل اجرت ساخت، ریسک وجود ناخالصی و حتی احتمال خرید طلای تقلبی وجود دارد. صندوقهای طلا این مشکلات را حذف میکنند؛ چون دارایی پایه آنها طلای استاندارد و مورد تایید بورس کالاست. نتیجه آن، دسترسی به بازده واقعی بازار طلا بدون صرف هزینه‌های پنهان است. یک خبر خوب دیگر: در حال حاضر سرمایهگذاری روی صندوقهای طلا معاف از مالیات است.
مناسب برای تنوعبخشی سبدی که کریپتو دارد
اگر در رمزارزها سرمایهگذاری کرده‌اید، اضافه کردن طلا یا صندوق طلا به سبدتان می‌تواند تعادل معقولی ایجاد کند. در بسیاری از دوره‌ها، طلا همبستگی پایینی با بازار کریپتو دارد؛ یعنی زمانی که رمزارزها پرنوسان می‌شوند، طلا عملکرد باثبات‌تری از خود نشان می‌دهد. این ویژگی باعث میشود صندوق طلا به ابزار مفیدی برای مدیریت ریسک و حفظ تعادل در سبد شما تبدیل شود.
معایب و ریسک‌های صندوقهای طلا
هیچ سرمایه‌گذاری‌ای بدون ریسک نیست. آگاهی از ریسک‌ها و معایب صندوقهای طلا تصمیم‌گیری شما را به یک عمل آگاهانه تبدیل می‌کند.
ریسک ردیابی و فاصله قیمت با طلا
در حالت معمول، قیمت واحدهای صندوق باید با ارزش خالص دارایی‌های آن برابر باشد، اما در عمل گاهی اختلاف وجود دارد.
زمان‌هایی که تقاضا برای خرید یا فروش صندوق بالا می‌رود، ممکن است قیمت بازار از قیمت دارایی اصلی فاصله بگیرد و در حالت Premium (گران‌تر از ارزش واقعی) یا Discount (ارزان‌تر از ارزش واقعی) معامله شود. در کارگزاری‌ها این فاصله از قیمت معیار به شما نشان داده میشود و هنگام خرید باید به آن توجه کنید.
کارمزد معاملات و اثر مرکب هزینه‌ها در بلندمدت
صندوقهای طلا مانند هر صندوق سرمایهگذاری دیگری، دارای هزینه‌های معاملاتی هستند.
درست است که این مبالغ در ظاهر کوچک‌اند؛ اما در بلندمدت می‌توانند اثر مرکب داشته باشند و بخشی از بازده کل را کاهش دهند. آگاهی از میزان کارمزد و مقایسه صندوق‌ها پیش از خرید، از گام‌های ضروری برای انتخاب هوشمندانه است.
یک مثال واقعی از تاثیر کارمزد بر بازدهی سالانه
فرض کنیم شما برای دو سال، ماهانه یک میلیون تومان روی صندوق طلایی با کارمزد ۰.۱۲ درصد سرمایهگذاری می‌کنید. قیمت طلا نیز در طول این دو سال قرار است ۱۰۰ درصد رشد کند؛ یعنی دوبرابر شود.
برای محاسبه بازدهی واقعی به صورت ساده‌تر، فرض می‌کنیم که قیمت طلا در طول دو سال ثابت است و تمام خریدها با قیمت اولیه انجام میشود. سپس در پایان دوره، قیمت طلا ۱۰۰ درصد رشد می‌کند (یعنی ارزش کل صندوق دو برابر میشود). طبق این فرض‌ها خواهیم داشت:
- مبلغ پرداخت ماهانه: یک میلیون تومان.
- کارمزد هر خرید: ۰.۱۲ درصد از ۱,۰۰۰,۰۰۰ = ۰.۰۰۱۲ × ۱,۰۰۰,۰۰۰ = ۱,۲۰۰ تومان.
- مبلغ خالص سرمایه‌گذاری‌شده هر ماه: ۱,۰۰۰,۰۰۰ – ۱,۲۰۰ = ۹۹۸,۸۰۰ تومان.
- کل پرداخت در ۲۴ ماه: ۲۴ × ۱,۰۰۰,۰۰۰ = ۲۴,۰۰۰,۰۰۰ تومان.
- کل مبلغ خالص سرمایه‌گذاری‌شده: ۲۴ × ۹۹۸,۸۰۰ = ۲۳,۹۷۱,۲۰۰ تومان.
- ارزش نهایی پس از رشد ۱۰۰ درصد: ۲۳,۹۷۱,۲۰۰ × ۲ = ۴۷,۹۴۲,۴۰۰ تومان.
- سود خالص: ۴۷,۹۴۲,۴۰۰ – ۲۴,۰۰۰,۰۰۰ = ۲۳,۹۴۲,۴۰۰ تومان.
- بازدهی واقعی: (۲۳,۹۴۲,۴۰۰ / ۲۴,۰۰۰,۰۰۰) × ۱۰۰٪ = ۹۹.۷۶٪.
حال فرض کنید که به جای یک میلیون تومان، شما هر ماه ۱۰ میلیون تومان سرمایهگذاری کنید. در این حالت این اعداد معنی‌دارتر می‌شوند و اهمیت انتخاب یک کارگزاری با کارمزد پایین‌تر بیشتر مشخص میشود.
محدودیت ساعات بازار در برابر همیشگی بودن بازار کریپتو
برخلاف بازارِ همیشه بیدارِ ارزهای دیجیتال، معامله صندوق طلا بر اساس مقررات سازمان بورس صورت می‌گیرد و در حال حاضر محدود به شنبه‌ها تا چهارشنبه‌ها از ساعت ۱۱:۴۵ تا ۱۸ است. محدود بودن ساعات معاملاتی باعث میشود سرمایه‌گذار امکان واکنش دادن به تغییرات لحظه‌ای بازار در ساعات جهانی را نداشته باشد.
ریسک‌های قانونی، مقرراتی و تغییرات دستورالعمل‌ها
صندوقهای طلا تحت نظارت سازمان بورس فعالیت میکنند و ممکن است در آینده، با تغییر دستورالعمل‌ها یا محدودیت‌های جدید مواجه شوند. تغییر در قوانین معاملاتی، سقف صدور و ابطال یا نحوه محاسبه NAV می‌تواند بر عملکرد صندوق‌ها و دسترسی شما تاثیر بگذارد.
نوسان ذاتی طلا و سناریوهای ریزش
هرچند طلا یک دارایی امن محسوب میشود؛ اما از نوسان قیمتی در امان نیست. در دوره‌هایی که تورم جهانی کاهش یا نرخ بهره افزایش پیدا می‌کند، طلا می‌تواند افت قیمتی تجربه کند. شناخت عوامل موثر بر اقتصاد کلان به شما کمک می‌کند که با نگاهی بلندمدت سرمایهگذاری خود را شروع کنید و از نوسان‌های کوتاهمدت آسیب نبینید.
ریسک مدیریت غلط
فرض کنید روی صندوقی سرمایهگذاری کنید که توسط یک تیم نابلد مدیریت میشود. قطعا در این حالت بازدهی شما نسبت به طلا کاهش پیدا خواهد کرد. پس همیشه پیش از سرمایهگذاری روی صندوق طلا، بررسی کنید که مدیران و متولیان صندوق چه تجربه‌ای دارند و بازدهی صندوق در سال‌های اخیر چگونه بوده است.
ریسک نقدشوندگی در روزهای پرنوسان
فرض کنید قیمت طلا با یک جهش سریع بالا رفته است. در این حالت معمولا صف یا فشار فروش ایجاد میشود. در این شرایط خاص بازار، ممکن است اختلاف بین قیمت خرید و فروش (اسپرد) زیاد شود یا حتی کارگزاری نتواند سفارش‌ها را با سرعت مطلوب اجرا کند. این حالت نقدشوندگی واقعی را کاهش می‌دهد و انجام شدن سفارش‌ها را با کندی مواجه می‌کند.
فرق صندوق طلا با خرید سکه/طلای فیزیکی و طلای دست‌دوم
حالا که بیشتر با صندوقهای طلا آشنا شده‌ایم، می‌توانیم نگاهمان را عمیق‌تر کنیم و ببینیم که تفاوت صندوق طلا با خرید سکه طلا؛ یا حتی طلای دست دوم در چیست؟
هزینه تمام شده
خرید طلای فیزیکی، مخصوصا طلای نو، شامل هزینه‌های پنهان مختلفی است؛ از اجرت ساخت بگیرید تا مالیات بر ارزش افزوده و ریسک وجود ناخالصی یا حتی استهلاک طلای زینتی هنگام فروش. این گونه هزینه‌ها باعث میشود قیمت فروش واقعی شما کمی پایین‌تر از قیمت خرید باشد. در مقابل، صندوقهای طلا چنین هزینه‌هایی ندارند. کارمزد خرید و فروش صندوق شفاف است و در اکثر کارگزاری‌ها بسیار کمتر از هزینه‌ای است که برای خرید و فروش طلای زینتی یا سکه باید بپردازید.
ریسک نگهداری
زیر بالش یا انتهای کمد اتاق خواب را فراموش کنید؛ صندوق طلا خیالتان را از ریسک‌های نگهداری از طلا و سکه راحت می‌کند. دارایی شما به صورت امن در خزانه‌هایی مطمئن، رسمی و بیمه‌شده نگهداری میشود و شما فقط کافی است نمودار قیمتی را هر از گاهی بررسی کنید و هر زمان که به پولتان نیاز داشتید با چند کلیک، سهم خود از طلا را نقد کنید.
سرعت نقد کردن و شفافیت قیمت
اگر با یک گردنبند طلا به چند طلافروشی سر بزنید، متوجه می‌شوید که قیمت ثابتی برای کالای شما وجود ندارد. همچنین ممکن است به صورت فوری نیاز به فروش طلا داشته باشید و مغازه‌دار از وضعیت نابه‌سامان شما سواستفاده کند. صندوقهای طلا این مشکل را حل کرده‌اند. قیمت هر سهم به صورت شفاف بیان شده است و کارگزاری‌ها حتی میزان حباب قیمتی را نیز در لحظه به شما نشان میدهند. شما نیز می‌توانید طبق ساعات معاملاتی بورس طلای خود را بفروشید و نگران این نباشید که آیا قیمت معامله منطقی است یا خیر.
چه موقع طلای فیزیکی منطقیتر است؟
اگر به دنبال هدیه دادن، زیبایی یا انتقال طلا به فرزندان و نوه‌های خود به عنوان یک میراث خانوادگی هستید؛ به سراغ طلای فیزیکی و زینتی بروید. همچنین می‌توانید طلای دست دوم تهیه کنید که از پرداخت اجرت ساخت معاف شوید. زیرا طلای دست دوم فقط بر اساس وزن و عیار قیمت‌گذاری میشود.
اما اگر هدف شما سرمایهگذاری، فرار از تورم و حفظ قدرت خرید سرمایه است، صندوقهای طلا انتخابی به‌روز‌تر، امن‌تر و در دسترس‌تر هستند.
مقایسه صندوق طلا و بیت کوین
«طلای دیجیتال» یا همان بیت کوین. می‌دانید چرا به بیت کوین لقب طلای دیجیتال داده شده است؟ چون درست مانند طلا استخراجش نیازمند صرف انرژی و زمان است، طی زمان کمیاب میشود و استخراجش روز به روز دشوارتر. اما از نظر سرمایهگذاری بیت کوین و طلا چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند؟ بیایید موضوع را کمی بشکافیم.
صندوق طلا و بیت کوین به عنوان هج تورمی
هر دو دارایی از دید بسیاری از سرمایه‌گذاران هج تورمی (Inflation Hedge) شناخته می‌شوند؛ یعنی ابزاری برای حفظ ارزش دارایی در برابر کاهش قدرت خرید پول. اما از نظر ذاتی، این دو دارایی تفاوت‌هایی دارند. طلا پشتوانه‌ای فیزیکی دارد، کمیاب است و تاریخی چند هزارساله دارد؛ در حالی که بیت کوین داراییای دیجیتال، کمیاب و غیرمتمرکز است که در کمتر از دو دهه توانسته به یکی از گزینه‌های اصلی سرمایهگذاری در جهان تبدیل شود.
- شباهت کلیدی این دو در «عرضه محدود»، «سختی استخراج» و «استقلال نسبی از سیاست‌های پولی دولت‌ها» است. تفاوت اصلی اما در «نوسان‌ها»، «پذیرش نهادی» و «ثبات تاریخی ارزش» وجود دارد.
- بیت کوین نوسانات بیشتر (سود و ضرر بیشتر) دارد، نهادها هنوز به اندازه طلا به آن اعتماد نکرده‌اند و از نظر تاریخی هم سن کمتری دارد و نمی‌توان واکنش‌های قیمت آن به اتفاقات جهانی را مثل طلا تحلیل کرد.
در مجموع، صندوق طلا گزینه امن‌تری برای سرمایهگذاری است؛ اما در برخی برهه‌های زمانی، بیت کوین رشد بیشتری از طلا داشته است.
مقایسه صندوق طلا و بیت کوین در مواقع بحران
بررسی داده‌های تاریخی نشان می‌دهد که رفتار صندوق طلا و بیت کوین در زمان بحران‌ها یکسان نبوده است.
- در سال ۲۰۲۰، با شروع همه‌گیری کرونا، هر دو دارایی ابتدا سقوط کردند اما طلا سریع‌تر بازگشت و بیت کوین کمی بعد با جهش شدید رشد کرد.
- در سال ۲۰۲۲، هم‌زمان با افزایش نرخ بهره فدرال رزرو، طلا تقریبا ثابت ماند در حالی که بازار رمزارزها افت سنگینی تجربه کرد.
- در سال ۲۰۲۴، پس از کاهش فشارهای تورمی آمریکا، بیت کوین دوباره رشد کرد و طلا با کمی اختلاف زمانی رشد کرد.
این مثال‌ها نشان میدهند که همبستگی میان قیمت بیت کوین و قیمت طلا ثابت نیست و بسته به شرایط اقتصاد جهانی تغییر می‌کند. در برخی دوره‌ها هم‌جهت حرکت میکنند و در برخی دیگر مسیرهای مخالف دارند. یک سرمایه‌گذار باهوش می‌تواند از این تفاوت روندها استفاده کند و بهره‌وری خود را افزایش دهد.
افق‌های زمانی سرمایهگذاری در صندوق طلا و نقش آن در مدیریت ریسک
صندوقهای طلا، بسته به هدف و استراتژی شما، می‌توانند در سه افق زمانی مختلف بررسی شوند:
- کوتاهمدت (چند هفته تا چند ماه): در این بازه، هدفتان را باید استفاده از نوسانات مقطعی بازار طلا قرار دهید. این نوع سرمایهگذاری پرریسک‌تر است، چون بازار می‌تواند سریعا در جهت مخالف حرکت کند. اما اگر به قوای تحلیلی خود اطمینان دارید، می‌توانید در بازه‌های کوتاهمدت سهم‌های صندوق طلا را خرید و فروش کنید.
- میانمدت (۶ ماه تا ۲ سال): در این حالت، هدف شما باید پوشش تورم و حفظ قدرت خرید باشد. صندوقهای طلا در میانمدت عملکردی هم‌جهت با روندهای اقتصادی دارند؛ یعنی اگر تورم بالا باشد یا نرخ ارز (مثل دلار) افزایش یابد، ارزش واحدهای صندوق نیز رشد می‌کند. در این نوع سرمایهگذاری باید نمودارها را کنار بگذارید و با خیال راحت کمی صبر کنید.
- بلندمدت (بیش از ۲ سال): اگر قصدتان طولانی‌مدت است، با خیال راحت خریدهای پلکانی انجام دهید. طلا در بازه‌های چندساله همیشه رشد آهسته اما پایداری داشته است و همبستگی پایینی با دارایی‌های دیگر مانند سهام یا کریپتو نشان می‌دهد. نگهداری بلندمدت می‌تواند ریسک کلی سبد سرمایهگذاری شما را کاهش دهد و در دوره‌های بحران اقتصادی کمک‌دست شما باشد.
رفتار معمول سرمایه‌گذاران در دوره‌های رشد یا رکود بازار طلا
حالا که حرف از بحران‌های اقتصادی شد، بد نیست نگاهی به رفتار سرمایه‌گذاران در این برهه‌های تاریخی بیندازیم. در دوره‌های رشد بازار طلا، یعنی زمانی که قیمت جهانی یا قیمت ریالی در حال افزایش است، تقاضا برای خرید واحدهای صندوق بالا می‌رود. این هجوم می‌تواند باعث شکل‌گیری اختلاف قیمت با NAV (پرمیوم) شود و بازده کوتاهمدت را موقتا افزایش دهد.
در مقابل، در دوره‌های رکود یا ثبات بازار طلا، بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایل به فروش یا خروج از صندوق دارند. در چنین دوره‌هایی، پیش از فروش حباب یا اختلاف قیمت منفی را بررسی کنید که فروشتان در تخفیف (discount) انجام نشود.
رابطه نرخ ارز در ایران و قیمت صندوقهای طلا
یکی از مشکلاتی که اقتصاد ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند، تورم است؛ یعنی کاهش ارزش پول ملی. در این حالت، چون سرچشمه اصلی بحران اقتصاد کاهش ارزش ریال است، ارزهای خارجی و طلا هر دو رشد میکنند. یعنی حتی اگر قیمت انس جهانی طلا نیز ثابت بماند، قیمت طلا و به طبع آن صندوقهای طلا در ایران صعودی میشود.
پس تفاوتی ندارد که شما طلا را به صورت فیزیکی می‌خرید، سکه می‌خرید یا روی صندوقهای طلا سرمایهگذاری می‌کنید. در سناریوی حضور تورم در ایران، تمام این دارایی‌ها تقریبا به یک نسبت ثابت رشد میکنند.
صندوق طلا را بر چه اساس انتخاب کنیم؟
حالا که می‌خواهید روی صندوقهای طلا سرمایهگذاری کنید تا دیگر نیاز نباشد برای خرید و فروش طلا به مغازه‌ها مراجعه کنید، باید موارد زیر را درباره هر صندوق بررسی کنید تا بهترین صندوق های طلا را برای خود انتخاب کنید.
- بررسی سابقه و حجم معاملات صندوق: هر چه بیشتر، بهتر!
- انحراف از NAV و نظم بازارگردانی: بهتر است صندوق انحراف زیادی از ارزش ذاتی خود نداشته باشد.
- هزینه‌ها و کارمزدهای شفاف: هرچه کمتر بهتر!
- گزارشدهی و شفافیت پرتفو: گزارش‌ها را بخوانید و میزان شفافیت صندوق را بررسی کنید.
- حجم، میانگین ارزش معاملات روزانه، صف‌ها
- ریسک‌های حقوقی/دستورالعملی: قوانین مربوط به کارگزاری را پیش از پذیرفتن، با دقت مطالعه کنید.
برای بررسی این موارد نیز می‌توانید به وب‌سایت‌های مختلفی که این داده‌ها را جمع‌آوری کرده‌اند مانند «Fipiran»، «Tradersarena» و «Livetse» مراجعه کنید.
جمع‌بندی
صندوقهای طلا سرمایهگذاری روی طلا را به شکلی مدرن، امن و بدون دردسر بازآفرینی کرده‌اند. دیگر لازم نیست طلای فیزیکی بخرید، نگران سرقت یا اجرت باشید یا دنبال خریدار بگردید؛ با چند کلیک می‌توانید سهمی از طلای واقعی در اختیار داشته باشید که پشتوانه‌اش در خزانه‌ای امن نگهداری میشود. البته نباید فراموش کرد که این صندوق‌ها تضمین سود ندارند و همان‌قدر که از نوسانات مثبت طلا بهره‌مند می‌شوند، در دوره‌های افت قیمت نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند. برای خرید صندوقهای طلا در ایران باید در یک کارگزاری حساب باز کنید، مراحل احراز هویت را تکمیل کنید و با دریافت کد بورسی، اولین خریدتان را انجام دهید.
در رمزینکس نیز می‌توانید گواهی سپرده طلا را، که مانند صندوق طلا عملکردی مشابه با طلا دارد، معامله کنید. با این تفاوت که در رمزینکس نیازی به کد بورسی ندارید و فقط ۵ دقیقه تا خرید طلا فاصله دارید!
سوالات متداول
آیا صندوق طلا ضمانت سود دارد؟
خیر. صندوق طلا ضمانت سود یا اصل سرمایه ندارد و بازده آن مستقیما به قیمت طلا وابسته است.
تفاوت صندوق مبتنی بر سکه و شمش چیست؟
صندوقهای مبتنی بر سکه طلا دارایی پایه خود را از گواهی سپرده سکه تشکیل میدهند و صندوقهای مبتنی بر شمش به پشتوانه طلای خام فعالیت میکنند. تفاوت عملکرد معمولا جزئی است؛ اما صندوقهای شمش نوسانات کمتری دارند.
حداقل خرید و بهترین زمان خرید؟
حداقل خرید را هر کارگزاری بسته به نوع صندوق و قوانین خود مشخص می‌کند، اما معمولا در حدود ۱۰۰ هزار تومان است. بهترین زمان خرید نیز باید توسط تحلیلگران بازار مشخص شود. اما اگر هدف بلندمدت است بهترین راه خرید ماهانه در مقدارهای اندک است.
مالیات و گزارشدهی چطور است؟
معاملات صندوق طلا در بورس انجام میشود و فعلا مشمول مالیات مستقیم نیست. سود حاصل نیز نیازی به گزارش مالیاتی جداگانه برای اشخاص حقیقی ندارد.
آیا نگهداری بلندمدت منطقیتر از نوسانگیری است؟
بله، در بیشتر موارد. چون طلا داراییای ضدتورمی و باثبات است، نگهداری میانمدت یا بلندمدت بازده مطمئنتری نسبت به نوسانگیری روزانه دارد.
صندوق طلا برای چه کسانی مناسب یا نامناسب است؟
مناسب برای افرادی که بهدنبال حفظ ارزش پول، پوشش تورم و تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری هستند.
نامناسب برای کسانی که انتظار سود سریع یا بازدهی مشابه رمزارزها دارند و تحمل نوسان کوتاهمدت را ندارند.
اولین نفری باشید که نظر می دهید