در چند سال اخیر اصطلاح «NFT» به یکی از بحث‌های داغ و جذاب در دنیای تکنولوژی، هنر و اقتصاد تبدیل شده است. NFT مخفف «توکن غیرقابل تعویض» (Non-Fungible Token) است و یکی از زیرشاخه‌های مهم فناوری بلاکچین به شمار می‌رود. NFTها به ما این امکان را می‌دهند که مالکیت دیجیتالی اشیا و دارایی‌های منحصربه‌فردی را که قابلیت کپی‌برداری ندارند، داشته باشیم. یکی از بخش‌های کلیدی اکوسیستم NFT، «مارکت‌پلیس» (Marketplace) است. مارکت‌پلیس NFT پلتفرمی است که NFTها در آن به خرید و فروش یا مزایده می‌رسند. این مقاله به بررسی مفهوم مارکت‌پلیس NFT، نحوه کارکرد آن، و نقش آن در اقتصاد دیجیتال می‌پردازد.
مارکت‌پلیس NFT چیست؟
برای درک بهتر مارکت‌پلیس‌های NFT، ابتدا باید بدانیم که NFT چیست. ان اف تی یک توکن غیرقابل تعویض و نوعی دارایی دیجیتال است که برخلاف ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین یا اتریوم، هر واحد آن منحصربه‌فرد است. به عبارت دیگر، نمی‌توان یک NFT را با یک NFT دیگر مبادله کرد، زیرا هر یک از آن‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فرد دارد. از این توکن‌ها برای نشادن دادن مالکیت یک اثر هنری دیجیتال، یک آیتم در بازی‌های ویدیویی، موسیقی، یا حتی ملک‌های مجازی استفاده می‌شود. در واقع هر NFT یک توکن شامل اطلاعات است که مشخص می‌کند چه دارایی‌ای متعلق به چه کسی است. از آن جایی که توکن‌ها و تراکنش‌ها روی بلاکچین بسیار امن و غیرقابل تغییر هستند، این توکن و اطلاعات درون آن با اطمینان خوبی می‌تواند تاییدکننده مالکیت یک دارایی برای یک شخص باشد.
مارکت‌پلیس‌های NFT پلتفرم‌هایی هستند که به کمک آن‌ها NFTها روی بلاکچین مینت می‌شوند و به کاربران امکان می‌دهند تا توکن‌های NFT را خریداری، فروش و یا به مزایده بگذارند. این پلتفرم‌ها مانند بازارهای آنلاین معروفی مانند eBay یا Amazon عمل می‌کنند، اما به جای کالاهای فیزیکی، دارایی‌های دیجیتال معامله می‌شود. برای خرید این NFTها به ارزهای دیجیتال نیاز دارید که می‌توانید از طریق صرافی‌ها اقدام به خرید ارز دیجیتال کنید. پس از تهیه ارز دیجیتال (مانند خرید اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال معتبر)، امکان فعالیت در این مارکت‌پلیس‌ها برای خرید و فروش NFTها را خواهید داشت.
نحوه فعالیت در مارکت‌پلیس‌های NFT
مارکت‌پلیس‌های NFT معمولا بر بستر بلاک‌چین‌هایی مانند اتریوم کار می‌کنند که قابلیت قراردادهای هوشمند را پشتیبانی می‌کنند. به‌طور کلی، فرآیند استفاده از این پلتفرم‌ها شامل مراحل زیر است:
- ایجاد حساب کاربری: اولین قدم برای شروع معامله در یک مارکت‌پلیس NFT، ایجاد حساب کاربری در پلتفرم مورد نظر است. بسیاری از مارکت‌پلیس‌ها به کیف پول‌‌های دیجیتال (مانند MetaMask) متصل می‌شوند که کاربران می‌توانند ارز دیجیتال خود را در آن نگهداری کنند.
- ایجاد یا خرید NFT: کاربران می‌توانند NFTهای خود را از طریق آپلود کردن آثار دیجیتالی مانند تصاویر، ویدیوها یا موسیقی ایجاد کرده و آن‌ها را برای فروش در پلتفرم قرار دهند. این فرآیند معمولا شامل پرداخت هزینه‌های تراکنش (گس فی) است.
- خرید یا مزایده: خریداران می‌توانند NFTهایی که توسط دیگر کاربران برای فروش گذاشته شده‌اند را ببینند و آن‌ها را خریداری کنند. بعضی از مارکت‌پلیس‌ها به کاربران اجازه می‌دهند NFTها را در قالب مزایده به فروش بگذارند، که در این صورت بالاترین پیشنهاددهنده مالکیت توکن را به دست می‌آورد.
- تایید تراکنش: هر خرید یا فروش در مارکت‌پلیس‌های NFT از طریق شبکه بلاکچین ثبت می‌شود، که امنیت و شفافیت معاملات را تضمین می‌کند. پس از تکمیل تراکنش، NFT به کیف پول دیجیتال خریدار منتقل می‌شود.
انواع مارکت‌پلیس‌های NFT
مارکت‌پلیس‌های NFT را می‌تواند به ۲ دسته اصلی تقسیم کرد:
- مارکت‌پلیس‌های باز (Open Marketplaces): در این نوع مارکت‌پلیس‌ها، هر کسی می‌تواند NFT ایجاد کند و بفروشد. این پلتفرم‌ها معمولا بر‌اساس استانداردهای عمومی بلاک‌چین‌ها مانند ERC-721 یا ERC-1155 ساخته می‌شوند.
- مارکت‌پلیس‌های بسته (Curated Marketplaces): در مقابل، مارکت‌پلیس‌های بسته معمولا فرایند انتخاب دقیق‌تری برای پذیرش هنرمندان و محتوای دیجیتالی دارند. این پلتفرم‌ها اغلب با همکاری هنرمندان مشهور یا برندهای معروف کار می‌کنند و کیفیت آثار به نمایش گذاشته شده در آن‌ها بالاتر است.
در جدول زیر چند نمونه از مارکت پلیس‌های معروف را می‌بینید:
| مارکت‌پلیس‌های باز | مارکت‌پلیس‌های بسته |
|---|---|
| Rarible | Nifty Gateway |
| OpenSea | SuperRare |
| Mintable | — |
نکته: در این پلتفرم‌های باز، هیچ محدودیتی برای کیفیت محتوای دیجیتالی وجود ندارد و کاربران می‌توانند هر نوع دارایی دیجیتالی را به NFT تبدیل کنند.
اهمیت و مزایای مارکت‌پلیس‌های NFT
مارکت‌پلیس‌های NFT در چند سال اخیر به سرعت رشد کرده‌اند و نقش مهمی در تحولات دیجیتال و اقتصاد هنری ایفا می‌کنند. از جمله مزایای این پلتفرم‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد فرصت‌های جدید برای هنرمندان: NFTها به هنرمندان اجازه می‌دهند آثار خود را به صورت دیجیتال به فروش برسانند و به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند. این موضوع به ویژه برای هنرمندانی که در مناطق جغرافیایی محدود زندگی می‌کنند و دسترسی مستقیم به گالری‌ها و نمایشگاه‌های فیزیکی ندارند، بسیار مفید است.
- شفافیت و امنیت: معاملات در مارکت‌پلیس‌های NFT بر بستر بلاکچین انجام می‌شود، که باعث شفافیت و امنیت بالا در فرآیند خرید و فروش می‌شود. هر تراکنش به صورت عمومی ثبت می‌شود و مالکیت هر NFT به طور دقیق قابل ردیابی است.
- قابلیت حق امتیاز (Royalty): یکی از قابلیت‌های منحصر به فرد NFTها این است که هنرمندان می‌توانند حق امتیاز برای فروش‌های بعدی آثار خود تنظیم کنند. به این معنا که هر بار که یک NFT به فروش می‌رود، درصدی از آن فروش به هنرمند اصلی تعلق می‌گیرد.
- دسترسی آسان برای کاربران: برخلاف بازارهای هنری سنتی، مارکت‌پلیس‌های NFT به هر کسی اجازه می‌دهند تا در آن‌ها فعالیت کند. کاربران تنها با ایجاد یک کیف پول دیجیتال و داشتن مقدار کمی ارز دیجیتال می‌توانند وارد این بازار شوند.
چالش‌ها و محدودیت‌ها
اگرچه مارکت‌پلیس‌های NFT امکانات زیادی را فراهم کرده‌اند؛ اما چالش‌هایی نیز به همراه دارند. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها هزینه‌های بالای تراکنش است. به‌ویژه در شبکه‌هایی مانند اتریوم، هزینه‌های گس فی می‌تواند بسیار بالا باشد و این موضوع برای کاربرانی که می‌خواهند NFTهای کم‌ارزش‌تری را خریداری کنند، مشکل‌ساز است.
همچنین، از آنجایی که این بازار هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد، احتمال وجود کلاهبرداری‌ها و سواستفاده‌ها نیز بالا است. کاربران باید دقت کنند که از پلتفرم‌های معتبر استفاده کنند و از صحت آثار و توکن‌های خریداری‌شده اطمینان حاصل نمایند.
چطور میتوان به یک مارکت‌پلیس NFT اعتماد کرد؟
اعتبار یک مارکت‌پلیس NFT از چندین عامل کلیدی تامین می‌شود:
- امنیت و شفافیت تراکنش‌ها از طریق بلاکچین و قراردادهای هوشمند تضمین می‌شود که امکان تقلب و سواستفاده را به حداقل می‌رساند.
- شهرت و سابقه پلتفرم، تعداد کاربران فعال، و میزان تراکنش‌ها می‌تواند نشان‌دهنده قابل‌اعتماد بودن آن باشد.
- همکاری با هنرمندان و برندهای معتبر، ارزیابی کیفیت آثار و ارائه حق امتیاز (Royalty) برای فروش‌های بعدی از دیگر عواملی است که اعتماد کاربران و هنرمندان به مارکت‌پلیس را تقویت می‌کند.
معرفی مارکت‌پلیس‌های محبوب در زمینه‌های مختلف
در زمینه‌های مختلف مانند هنر، بازی و متاورس، مارکت‌پلیس‌های NFT متنوع و محبوبی وجود دارند که در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
هنر
- OpenSea: بزرگترین مارکت‌پلیس عمومی که انواع NFT از جمله آثار هنری، آیتم‌های بازی و متاورس را ارائه می‌دهد.
- SuperRare: یک مارکت‌پلیس اختصاصی برای آثار هنری دیجیتال، با تمرکز بر آثار هنرمندان برجسته و منحصربه‌فرد.
- Foundation: پلتفرمی برای هنرمندان و کلکسیونرها که بر روی آثار هنری دیجیتال با کیفیت تمرکز دارد.
- Sound.xyz: یکی از پیشگامان در زمینه فروش NFTهای موسیقی است. این پلتفرم به هنرمندان اجازه می‌دهد تا آهنگ‌ها و محتوای صوتی خود را به صورت توکن‌های غیرقابل تعویض عرضه کنند.
بازی
- Axie Infinity Marketplace: بازاری اختصاصی برای خرید و فروش آیتم‌ها و شخصیت‌های بازی Axie Infinity، یکی از بزرگترین بازی‌های بلاکچین.
- Enjin Marketplace: مارکت‌پلیسی برای آیتم‌های درون‌بازی که با استفاده از توکن‌های Enjin (ENJ) ساخته شده است.
متاورس
- Decentraland Marketplace: پلتفرمی برای خرید و فروش املاک مجازی، آیتم‌ها و پوشاک دیجیتال در دنیای مجازی دیسنترالند.
- The Sandbox: یک مارکت‌پلیس برای خرید و فروش زمین‌های مجازی، دارایی‌ها و آیتم‌های بازی که در متاورس Sandbox استفاده می‌شود.
جمع‌بندی
مارکت‌پلیس‌های NFT یکی از نوآوری‌های مهم در دنیای دیجیتال و اقتصاد غیرمتمرکز هستند که به هنرمندان، تولیدکنندگان محتوا، و کاربران عادی فرصت‌های جدیدی برای خرید، فروش و مالکیت دارایی‌های دیجیتال منحصربه‌فرد فراهم می‌کنند. با وجود چالش‌ها و محدودیت‌های موجود، این پلتفرم‌ها به سرعت در حال رشد و گسترش هستند و انتظار می‌رود که در آینده نزدیک نقشی کلیدی در اقتصاد دیجیتال ایفا کنند. مهم‌ترین نکته برای کاربران این است که با دقت از پلتفرم‌های معتبر استفاده کنند تا از امکانات و فرصت‌هایی که این فناوری فراهم می‌کند بهره‌مند شوند.
سوالات رایج
لیست شدن NFT به چه معناست؟
لیست شدن NFT به معنای قرار دادن یک توکن NFT برای فروش در یک مارکت‌پلیس است. این فرآیند شامل آپلود اثر دیجیتال، تعیین قیمت (یا گزینه مزایده)، و نمایش آن برای خریداران بالقوه در پلتفرم است.
آیا قیمت هر NFT ثابت است؟
خیر، قیمت هر NFT ثابت نیست. برخی از NFTها با قیمت مشخصی فروخته می‌شوند، اما بسیاری دیگر به صورت مزایده لیست می‌شوند و قیمت نهایی توسط پیشنهادهای خریداران تعیین می‌شود. همچنین، قیمت NFTها ممکن است با توجه به تقاضا، نوسانات بازار، و ارزش آن‌ها تغییر کند.
با چه مبلغی میتوان یک NFT خرید؟
قیمت NFTها بسیار متنوع است و از چند دلار تا میلیونها دلار متغیر است. حداقل مبلغ خرید به نوع NFT، پلتفرم، و تقاضای بازار بستگی دارد، اما برای خرید NFT به ارز دیجیتال (مانند اتریوم) نیاز است.
اولین نفری باشید که نظر می دهید