راهنمای کامل ساخت قرارداد هوشمند در بلاک چین سولانا

قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) به عنوان سنگ بنای دنیای غیرمتمرکز بلاک چین، تحولی عظیم در نحوه تعامل ما با فناوری و یکدیگر ایجاد کرده‌اند. این قراردادهای خوداجرا، بدون نیاز به واسطه‌ها، فرایندهای پیچیده را به صورت خودکار انجام می‌دهند. در این میان، بلاک چین سولانا (Solana) به دلیل سرعت بالا، کارمزد پایین و مقیاس‌پذیری قابل توجه، به عنوان بستری قدرتمند برای توسعه و اجرای قراردادهای هوشمند به شهرت رسیده است.

در این مقاله، سفری را در دنیای قراردادهای هوشمند سولانا آغاز می‌کنیم. با مفهوم سولانا و مزایای منحصربه‌فرد آن برای قراردادهای هوشمند آشنا خواهیم شد و سپس به بررسی ابزارها و تکنیک‌های موردنیاز برای ساخت و استقرار قراردادهای هوشمند خود خواهیم پرداخت. 

سولانا چیست؟

سولانا (Solana) یک بلاک چین نسل سوم است که با هدف حل مشکلات مقیاس‌پذیری و سرعت پایین در شبکه‌های بلاک چین قدیمی‌تر طراحی شده است. این پلتفرم نوآورانه با استفاده از ترکیبی از الگوریتم‌های اجماع نوین، به ویژه الگوریتم اثبات تاریخچه (Proof of History – PoH) و تحمل خطای بیزانس برج (Tower BFT)، توانسته است توان عملیاتی بسیار بالا و زمان تأیید تراکنش‌های فوق‌العاده سریع را به ارمغان بیاورد.

سولانا با معماری منحصربه‌فرد خود، قادر به پردازش هزاران تراکنش در ثانیه (TPS) با کارمزد بسیار پایین است. این توانایی، سولانا را به گزینه‌ای جذاب برای توسعه دهندگانی تبدیل می‌کند که به دنبال ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) با کارایی بالا و مقیاس‌پذیر هستند. علاوه بر این، قیمت سولانا به عنوان یک عامل تأثیرگذار در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران برای ورود به این اکوسیستم پویا عمل می‌کند.

شروع توسعه در سولانا

برای شروع توسعه قراردادهای هوشمند در سولانا، نیاز به ابزارها و منابع مناسبی دارید. در این بخش، به معرفی ابزارهای ضروری و مراحل اولیه راه‌اندازی محیط توسعه سولانا می‌پردازیم..

ابزارهای ضروری

1. Solana CLI یا Command Line Interface: این ابزار خط فرمان، امکان تعامل مستقیم با بلاکچین سولانا، مدیریت حساب‌ها، انتقال توکن‌ها، و استقرار قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند.
2. Software Development Kits یا SDKs: کیت‌های توسعه نرم‌افزاری سولانا برای زبان‌های مختلفی مانند Rust، JavaScript و web3.js و C++ در دسترس هستند. انتخاب SDK مناسب به زبان برنامه‌نویسی مورد علاقه شما بستگی دارد.
3. Solana Explorer: این ابزار آنلاین امکان مشاهده تراکنش‌ها، حساب‌ها و اطلاعات بلاک‌ها را در شبکه سولانا فراهم می‌کند.
4. Integrated Development Environments یا IDEs: استفاده از محیط‌های توسعه یکپارچه مانند Visual Studio Code با افزونه‌های سولانا (Solana extension) می‌تواند فرآیند توسعه را تسهیل کند.

مراحل راه‌اندازی محیط توسعه

1. نصب Solana CLI: ابتدا باید Solana CLI را روی سیستم خود نصب کنید. دستورالعمل‌های نصب برای سیستم‌عامل‌های مختلف در وب‌سایت رسمی سولانا موجود است.
2. ایجاد حساب سولانا: با استفاده از Solana CLI، یک حساب کاربری (wallet) در شبکه سولانا ایجاد کنید. این حساب برای ذخیره SOL (توکن بومی سولانا) و تعامل با شبکه استفاده خواهد شد.
3. انتخاب SDK: کیت توسعه مناسب را بر اساس زبان برنامه‌نویسی مورد علاقه خود انتخاب و آن را روی سیستم خود نصب کنید.
4. راه‌اندازی محیط توسعه: با استفاده از IDE مورد نظر و افزونه‌های مربوطه، محیط توسعه سولانا را راه‌اندازی کنید.
5. شروع به کدنویسی: حال می‌توانید با استفاده از SDK انتخابی و Solana CLI، شروع به نوشتن و آزمایش قراردادهای هوشمند خود کنید.

با انجام مراحل فوق، می‌توانید محیط توسعه سولانا را راه‌اندازی کنید و برای شروع کدنویسی قراردادهای هوشمند آماده شوید.

نوشتن اولین قرارداد هوشمند در سولانا

در این بخش، با ارائه یک مثال ساده به زبان Rust، با ساختار کلی یک قرارداد هوشمند در سولانا آشنا می‌شویم. این مثال نشان‌دهنده نحوه تعامل با حساب‌ها و اجرای منطق ساده در یک قرارداد هوشمند است.

use solana_program::{

    account_info::{next_account_info, AccountInfo},

    entrypoint,

    entrypoint::ProgramResult,

    msg,

    pubkey::Pubkey,

};

entrypoint!(process_instruction);

fn process_instruction(

    program_id: &Pubkey,

    accounts: &[AccountInfo],

    instruction_data: &[u8],

) -> ProgramResult {

    msg!(Hello, Solana!);

    let account_info_iter = &mut accounts.iter();

    let payer = next_account_info(account_info_iter)?;

    // Your smart contract logic goes here

    Ok(())

در این مثال:

• entrypoint!(process_instruction);: نقطه ورود به قرارداد هوشمند را مشخص می‌کند.
• process_instruction: تابع اصلی قرارداد هوشمند است که دستورالعمل‌های دریافتی را پردازش می‌کند.
• program_id: شناسه عمومی برنامه (قرارداد هوشمند) است.
• accounts: آرایه‌ای از اطلاعات حساب‌های درگیر در تراکنش است.
• instruction_data: داده‌های مرتبط با دستورالعمل دریافتی است.
• msg!(Hello, Solana!);: یک پیام ساده را در کنسول نمایش می‌دهد.
• payer: حساب پرداخت کننده هزینه تراکنش را از آرایه حساب‌ها استخراج می‌کند.

نکات مهم:

• کد قرارداد هوشمند به زبان Rust نوشته می‌شود.
• process_instruction تابع اصلی است که منطق قرارداد هوشمند را پیاده‌سازی می‌کند.
• دستورالعمل‌ها و داده‌های مرتبط با آن‌ها از طریق instruction_data به قرارداد ارسال می‌شوند.
• قرارداد هوشمند می‌تواند با حساب‌ها تعامل داشته باشد، موجودی آن‌ها را تغییر دهد، یا داده‌ها را در آن‌ها ذخیره کند.

قیمت سولانا و هزینه استقرار

در نظر داشته باشید که استقرار یک قرارداد هوشمند در بلاک چین سولانا نیازمند پرداخت کارمزد تراکنش با استفاده از توکن SOL است. بنابراین، قیمت سولانا در زمان استقرار می‌تواند در هزینه نهایی تاثیرگذار باشد.

در بخش بعدی، به بررسی نحوه استقرار و تعامل با قرارداد هوشمند خود در شبکه سولانا خواهیم پرداخت.

استقرار و تعامل با قرارداد هوشمند

پس از نوشتن قرارداد هوشمند، نوبت به استقرار آن در شبکه سولانا و تعامل با آن می‌رسد. در این بخش، مراحل استقرار قرارداد در شبکه اصلی یا آزمایشی سولانا و نحوه تعامل با آن را بررسی می‌کنیم. 

1. کامپایل قرارداد: ابتدا باید کد قرارداد هوشمند خود را با استفاده از ابزارهای کامپایلر مربوط به SDK انتخابی (مانند cargo build-bpf برای Rust) کامپایل کنید. نتیجه این کامپایل، یک فایل باینری با فرمت .so خواهد بود که شامل کد کامپایل شده قرارداد است.
2. استقرار در شبکه: با استفاده از Solana CLI و دستور solana program deploy <FILE_PATH>, می‌توانید فایل باینری قرارداد را در شبکه سولانا مستقر کنید. در این مرحله، نیاز به پرداخت کارمزد تراکنش با SOL دارید. قیمت سولانا در این مرحله بر هزینه استقرار تأثیر می‌گذارد.
3. آدرس برنامه: پس از استقرار موفق، یک آدرس عمومی برای برنامه شما ایجاد می‌شود. این آدرس برای تعامل با قرارداد هوشمند استفاده خواهد شد.

برای تعامل با قرارداد هوشمند مستقر شده، می‌توانید از Solana CLI یا کتابخانه‌های کلاینت (مانند Solana web3.js) استفاده کنید. در ادامه، یک مثال از تعامل با قرارداد هوشمند با استفاده از Solana CLI آورده شده است:

solana program call <PROGRAM_ADDRESS> <INSTRUCTION_DATA>

• <PROGRAM_ADDRESS>: آدرس عمومی قرارداد هوشمند است.
• <INSTRUCTION_DATA>: داده‌های دستورالعمل مورد نظر برای ارسال به قرارداد است.

نکات مهم

• هر تراکنش در شبکه سولانا نیازمند پرداخت کارمزد است. قیمت سولانا در زمان تعامل با قرارداد هوشمند بر هزینه‌های تراکنش تأثیر می‌گذارد.
• برای تست و اشکال زدایی قرارداد هوشمند، می‌توانید از شبکه آزمایشی (testnet) سولانا استفاده کنید.

با انجام مراحل فوق، می‌توانید قرارداد هوشمند خود را در شبکه سولانا مستقر کرده و با ارسال دستورالعمل‌های مختلف، با آن تعامل داشته باشید.

جمع‌بندی

در این مقاله، سفری را در دنیای جذاب قراردادهای هوشمند در بلاک چین سولانا آغاز کردیم. با مفاهیم اساسی سولانا، مزایای منحصربه‌فرد آن برای قراردادهای هوشمند، و مراحل ساخت و استقرار قراردادهای هوشمند در این پلتفرم آشنا شدیم.

سوالات متداول

منابع: solulab | serokell | moralis