بازارساز خودکار (Automated Market Maker) یکی از تکنولوژی‌های نوآورانه در دنیای ارزهای دیجیتال است که به‌جای استفاده از واسطه‌ها، از الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند برای ایجاد نقدینگی و تسهیل معاملات و خرید و فروش ارز دیجیتال استفاده میکند. این سیستم‌ها به معامله‌گران اجازه می‌دهند بدون نیاز به وجود طرف مقابل معامله، به خرید و فروش بپردازند. در واقع، بازارسازهای خودکار به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که همواره نقدینگی لازم برای انجام معاملات در اختیار کاربران باشد.
مفهوم بازارساز خودکار چیست؟
بازارسازهای خودکار (AMM) به‌جای استفاده از سیستم‌های سنتی که در آن‌ها خریداران و فروشندگان مستقیم با یکدیگر معامله می‌کنند، از استخرهای نقدینگی و الگوریتم‌های هوشمند برای تسهیل معاملات استفاده می‌کنند. در این سیستم، نیازی به حضور مستقیم یک فرد برای انجام معامله نیست و به‌جای آن، نقدینگی از طریق مشارکت کاربران در استخرهای نقدینگی فراهم می‌شود.
نحوه عملکرد بازارساز خودکار چگونه است؟
عملکرد سیستم AMM را می‌توان به شکل زیر توضیح داد:
- استخر نقدینگی: در هر بازارساز خودکار، دو نوع دارایی مختلف در یک استخر نقدینگی قرار می‌گیرند. این دارایی‌ها معمولاً ارزهای دیجیتال هستند و کاربران به‌صورت داوطلبانه دارایی‌های خود را در این استخرها قرار می‌دهند تا در مقابل از کارمزدهای تراکنش‌ها سود کسب کنند.
- قیمت‌گذاری خودکار: الگوریتم‌های AMM بر اساس میزان عرضه و تقاضای دارایی‌ها، قیمت‌گذاری خودکار را انجام می‌دهند. هرچه مقدار یک دارایی در استخر کمتر شود، قیمت آن افزایش می‌یابد و برعکس. این مکانیزم تضمین میکند که همواره امکان انجام معامله وجود دارد.
- تراکنش: وقتی کاربری قصد خرید یا فروش یکی از دارایی‌های موجود در استخر را دارد، معامله به‌طور خودکار و بدون نیاز به شخص مقابل انجام می‌شود. قیمت دارایی‌ها نیز بر اساس مقدار دارایی موجود در استخر و الگوریتم AMM محاسبه می‌شود.
فرض کنید یک استخر نقدینگی شامل دو ارز دیجیتال اتریوم (ETH) و تتر (USDT) است. کاربرانی که می‌خواهند به بازار نقدینگی اضافه کنند، مقادیر مساوی از هر دو ارز را در استخر قرار می‌دهند. حالا یک کاربر دیگر می‌خواهد مقداری اتریوم بخرد و در ازای آن تتر پرداخت کند. الگوریتم بازارساز خودکار بر اساس مقدار اتریوم و تتر موجود در استخر، قیمت اتریوم را محاسبه میکند و معامله انجام می‌شود.
به‌طور مثال، اگر کاربر اتریوم بیشتری از استخر بخرد، مقدار اتریوم موجود در استخر کاهش یافته و در نتیجه قیمت آن افزایش می‌یابد. این مکانیزم به‌طور خودکار به تعادل قیمت‌ها کمک میکند و نقدینگی لازم را همیشه فراهم میکند.
مزایای بازارساز خودکار
مهم‌ترین مزایای این سیستم عبارت‌اند از :
- حذف واسطه‌ها: در سیستم‌های بازارساز خودکار، نیاز به واسطه‌های سنتی برای انجام معاملات از بین می‌رود. این امر به کاربران این امکان را می‌دهد که با سرعت و هزینه کمتر به معاملات بپردازند.
- دسترسی به نقدینگی همیشگی: بازارسازهای خودکار همواره نقدینگی لازم برای انجام معاملات را فراهم می‌کنند، حتی در شرایط نوسان شدید بازار.
- امکان کسب درآمد: کاربران با ارائه نقدینگی به استخرها می‌توانند از کارمزد معاملات بهره‌مند شوند و به‌نوعی درآمد غیرفعال کسب کنند.
معایب سیستم AMM
این معایب شامل موارد زیر می‌شوند:
- ریسک ازدست‌دادن سرمایه: یکی از ریسک‌های اصلی این سیستم‌ها، به‌ویژه برای افرادی که نقدینگی خود را در استخرها قرار می‌دهند، احتمال ازدست‌دادن سرمایه به دلیل نوسانات بازار است.
- نوسانات شدید قیمت: قیمت‌گذاری خودکار در این سیستم‌ها ممکن است در شرایطی که نوسانات بازار زیاد است، به نوسانات شدید قیمت منجر شود.
عوامل کلیدی در انتخاب بازارساز خودکار
انتخاب یک بازارساز خودکار (AMM) مناسب می‌تواند تأثیر زیادی در کارایی و سودآوری معاملات داشته باشد. هر بازارساز خودکار ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی دارد که بسته به نیازهای کاربران و نوع بازار می‌تواند بهترین انتخاب باشد. در زیر مهم‌ترین عوامل برای انتخاب AMM را می‌خوانید:
- نقدینگی: یکی از مهم‌ترین عواملی که باید در نظر گرفته شود، میزان نقدینگی موجود در بازارساز خودکار است. هرچه میزان نقدینگی در یک استخر بیشتر باشد، انجام معاملات با سرعت و دقت بالاتری صورت می‌گیرد. پلتفرم‌هایی با نقدینگی بالا معمولاً برای معامله‌گران حرفه‌ای مناسب‌تر هستند.
- هزینه‌های کارمزد: کارمزد تراکنش‌ها می‌تواند بر سودآوری معاملات تأثیرگذار باشد. برخی از بازارسازهای خودکار کارمزدهای پایین‌تری ارائه می‌دهند که برای کاربرانی که به دنبال کاهش هزینه‌های خود هستند، انتخاب مناسب‌تری خواهد بود.
- تعداد دارایی‌های پشتیبانی شده: بازارسازهای خودکار مختلف از دارایی‌های متنوعی پشتیبانی می‌کنند. اگر کاربری به دنبال معامله در یک جفت ارز خاص است، باید مطمئن شود که آن دارایی در بازارساز موردنظر پشتیبانی می‌شود.
- پایداری الگوریتم‌ها: الگوریتم‌های به‌کاررفته در بازارسازهای خودکار باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که در شرایط مختلف بازار عملکرد مناسبی داشته باشند. پایداری این الگوریتم‌ها یکی از عوامل مهم در انتخاب بازارساز است.
ویژگی‌های ضروری یک بازارساز خودکار خوب
این ویژگی‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- امنیت بالا: امنیت همیشه اولویت اصلی در هر پلتفرم مالی است. بازارساز خودکار باید از پروتکل‌های امنیتی قوی برای محافظت از دارایی‌های کاربران استفاده کند.
- پشتیبانی از کاربران: یک بازارساز خودکار خوب باید دارای تیم پشتیبانی قوی باشد که بتواند در مواقع ضروری به کاربران کمک کند.
- رابط کاربری کاربرپسند: سادگی و کاربرپسندی در رابط کاربری باعث می‌شود که کاربران با تجربه‌های مختلف بتوانند به‌راحتی از پلتفرم استفاده کنند.
- سازگاری با بلاک‌چین‌های مختلف: بازارسازهای خودکار که با بلاک‌چین‌های مختلف سازگار هستند، می‌توانند گزینه بهتری برای معامله‌گران حرفه‌ای باشند که به دنبال تنوع در دارایی‌های خود هستند.
مقایسه بازارسازهای خودکار مختلف
امروزه پلتفرم‌های متعددی از سیستم بازارساز خودکار استفاده می‌کنند. هر کدام از این پلتفرم‌ها نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند. برخی از محبوب‌ترین بازارسازهای خودکار شامل Uniswap، SushiSwap و PancakeSwap هستند که هر یک در بلاک‌چین‌های مختلف فعالیت می‌کنند.
- Uniswap: این پلتفرم از قدیمی‌ترین و مشهورترین AMM ها است که در بلاک‌چین اتریوم فعالیت میکند و توانسته است جامعه بزرگی از کاربران را به خود جذب کند.
- SushiSwap: به‌عنوان یک فورک از Uniswap، این پلتفرم با افزودن ویژگی‌های جدید و کارمزدهای رقابتی، توانسته است جایگاه خود را در میان معامله‌گران ارزهای دیجیتال تثبیت کند.
- PancakeSwap: این بازارساز خودکار بر روی شبکه بایننس اسمارت چین (BSC) فعالیت میکند و به دلیل هزینه‌های کمتر تراکنش‌ها نسبت به اتریوم، محبوبیت زیادی دارد.
| بازارساز | امنیت | ویژگی‌های منحصربه‌فرد | تعداد دارایی‌های پشتیبانی‌شدن | کارمزد | بلاک‌چین |
|---|---|---|---|---|---|
| Uniswap | بالا | پیشرو در بازار، جامعه بزرگ | بسیار زیاد | ۰.۳% | اتریوم |
| SushiSwap | بالا | فورک Uniswap، تمرکز بر پاداش‌ها | زیاد | متغیر | اتریوم |
| PancakeSwap | بالا | کارمزدهای پایین، رابط کاربری ساده | زیاد | ۰.۲۵% | Binance Smart Chain |
| Curve Finance | بالا | استخرهای نقدینگی با ریسک پایین | استیبل‌کوین‌ها و توکن‌های با پشتوانه | متغیر | اتریوم |
| Balancer | بالا | انعطاف‌پذیری در طراحی استخرها | زیاد | متغیر | اتریوم |
جمع‌بندی
بازارسازهای خودکار (AMM) با حذف واسطه‌های سنتی و استفاده از استخرهای نقدینگی و الگوریتم‌های هوشمند، انقلابی در معاملات ارزهای دیجیتال ایجاد کرده‌اند. انتخاب یک بازارساز خودکار مناسب، راه‌اندازی درست و تنظیم دقیق پارامترها از جمله مهم‌ترین عوامل موفقیت در این حوزه هستند.
باوجود مزایای قابل‌توجه این سیستم‌ها، آگاهی از ریسک‌های موجود نیز ضروری است تا کاربران بتوانند با دقت بیشتری به تصمیم‌گیری بپردازند.
آیا بازارسازهای خودکار برای مبتدیان مناسب هستند؟
بله. بسیاری از بازارسازهای خودکار دارای رابط کاربری ساده و آموزش‌های کاملی هستند که به مبتدیان کمک میکند تا با این پلتفرم‌ها آشنا شوند.
آیا بازارسازهای خودکار کاملاً غیرمتمرکز هستند؟
درحالی‌که هدف اصلی بازارسازهای خودکار ایجاد یک سیستم کاملاً غیرمتمرکز است، برخی از آن‌ها ممکن است به دلیل ماهیت بلاک‌چین‌های underlying، به طور کامل غیرمتمرکز نباشند.
آیا بازارسازهای خودکار جایگزین صرافی‌های متمرکز می‌شوند؟
بازارسازهای خودکار به‌تدریج در حال افزایش محبوبیت هستند و نقش مهمی در دنیای ارزهای دیجیتال ایفا می‌کنند بااین‌حال، صرافی‌های متمرکز همچنان مزایای خاص خود را دارند و در آینده نزدیک هر دو نوع صرافی در کنار هم وجود خواهند داشت.
منابع: Coinbase
نظرات کاربران
اولین نفری باشید که نظر می دهید