تفاوت بازار فارکس و بیت کوین؛ کدامیک برای سرمایه گذاری بهتر است؟
در این مقاله قصد داریم تا بازار فارکس و بیت‌کوین را به‌صورت مختصر و مفید مورد بررسی قرار داده و ضمن ارائه معرفی آن‌ها، به مقایسه این دو و مواردی که باید قبل از انجام معاملات رعایت کنید، بپردازیم.
البته باید به این موضوع اشاره داشت که فارکس یک بازار است، اما بیت‌کوین صرفا یک رمزارز (ارز دیجیتال) است که در بازار رمزارز‌ها مورد معامله قرار می‌گیرد. از بازار فارکس با عنوان بازار تبادل ارزهای خارجی هم یاد می‌شود. همچنین بازار رمزارز‌ها با عنوان‌های بازار ارز دیجیتال، بازار ارزهای دیجیتال و بازار کریپتو نیز شناخته می‌شود.
معرفی بازار فارکس
بازار فارکس (Forex) یک بازار جهانی غیرمتمرکز یا خارج از بورس (OTC) برای معامله ارزها است. در این بازار نرخ معامله برای خرید یا فروش هر ارز تعیین می‌شود. از نظر حجم معاملات، این بازار با اختلاف بزرگترین بازار مالی در جهان است.
مشارکت‌کنندگان اصلی در این بازار، بانک‌های بزرگ بین‌المللی هستند. مراکز مالی در سراسر جهان به‌عنوان واسطه، معاملات را بین طیف گسترده‌ای از خریداران و فروشندگان در تمام ساعات شبانه‌روز، به‌استثنای تعطیلات آخر هفته، عملی می‌کنند. از آنجایی که ارزها همیشه به‌صورت جفت معامله می‌شوند، بازار ارز ارزش مطلق یک ارز را تعیین نمی‌کند، بلکه ارزش نسبی آن را با تعیین قیمت آن در برابر ارزی دیگر، تعیین می‌کند. به‌طور مثال وقتی گفته می‌شود که قیمت یورو ۱/۲۵ دلار است، قیمت یورو در برابر دلار به‌طور نسبی در نظر گرفته می‌شود (در این صورت قیمت هر دلار معادل ۰/۸ یورو می‌شود).
بدین ترتیب در بازار فارکس قیمت‌ها همیشه در خصوص یک جفت ارز (currency pair) هستند. به‌طور مثال جفت ارز EURUSD که به‌صورت EUR/USD هم نمایش داده می‌شود، نمایانگر قیمت یورو بر حسب دلار است و
بازار فارکس از طریق انواع موسسات مالی کار می‌کند. اکثر دلالان (dealer) این بازار بانک‌ها هستند، بنابراین این بازار پشت‌پرده، گاهی اوقات «بازار بین‌بانکی» نامیده می‌شود (البته تعداد کمی از شرکت‌های بیمه و سایر انواع شرکت‌های مالی هم درگیر هستند). حجم معاملات بین دلالان در این بازار می‌تواند بسیار بزرگ باشد و تا صدها میلیون دلار را شامل شود.
بازار فارکس با امکان تبدیل ارزها به یکدیگر، تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی را تسهیل و تسریع می‌کند. به‌عنوان مثال، به یک کسب‌و‌کار در ایالات متحده آمریکا اجازه می‌دهد تا کالاهایی را از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، به‌ویژه اعضای منطقه یورو وارد کند و از یورو به‌جای دلار برای پرداخت استفاده کند.
بازار فارکس به‌شکل امروزی، بازار فارکس مدرن، در طول دهه ۷۰ میلادی شکل گرفت. این به‌دنبال سه دهه محدودیت‌های دولتی بر مبادلات ارزی، تحت نظام مدیریت پولی برتون وودز (Bretton Woods) بود که قوانین حاکم بر روابط تجاری و مالی را بین کشورهای صنعتی بزرگ جهان، پس از جنگ جهانی دوم تعیین می‌کرد. کشورها به‌تدریج از رژیم نرخ ارز قبلی به نرخ‌های ارز شناور فعلی روی آوردند که پیشتر طبق نظام برتون وودز ثابت بودند.
تعریف بیت کوین
بیت‌کوین یک رمزارز غیرمتمرکز است که در ابتدا توسط یک شخص یا گروهی از افراد با استفاده از نام مستعار ساتوشی ناکاموتو در یک وایت پیپر در سال ۲۰۰۸ معرفی شد؛ پس از آن، در ژانویه ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد.
بیت‌کوین یک ارز آنلاین همتا‌به‌همتا (P2P) است، به این معنی که همه تراکنش‌ها مستقیماً بین مشارکت‌کنندگان برابر‌با‌هم و مستقل در شبکه آن انجام می‌شود؛ بدون اینکه نیازی به هیچ واسطه‌ای برای اجازه یا تسهیل آن‌ها باشد. به‌گفته خود ناکاموتو، بیت‌کوین ایجاد شد تا پرداخت‌های آنلاین مستقیماً از یک طرف به طرف دیگر و بدون وجود یک مؤسسه مالی انجام شود.
تفاوت های کلیدی بازار فارکس و بیت کوین
فارکس بزرگترین بازار در جهان است و طیف گسترده‌ای از جفت ارزها از جمله EUR/USD و EUR/GBP را در بر می‌گیرد. در مقابل، بیت‌کوین یک رمزارز (cryptocurrency) است که تنها یک کوین (coin) را در بازار رمزارز‌ها نمایندگی می‌کند. در اینجا، به پنج تفاوت کلیدی بین بازار فارکس و بیت‌کوین می‌پردازیم که بهتر است قبل از شروع انجام معاملات، آن‌ها را در نظر بگیرید:
نقدینگی
نقدینگی (Liquidity) به این موضوع اشاره دارد که چگونه می‌توان یک دارایی را بدون تغییر قیمت فعلی آن در بازار، به پول نقد (Cash) تبدیل کرد. در بازار فارکس، نقدینگی بستگی به جفت ارز مورد معامله دارد. برخی از رایجترین ارزها، حجم معاملات روزانه فوق‌العاده بالایی دارند. به‌عنوان مثال، دلار آمریکا روزانه حجم معاملاتی ۲/۲ تریلیون دلاری را تجربه می‌کند؛ در حالی که این مقدار برای سایر ارزها بسیار پایینتر است. به جفت ارزهایی که یک سمت آن دلار آمریکا قرار دارد، جفت ارز اصلی (Major pair) نیز می‌گویند. حجم معاملات این جفت ارزها بسیار بالا است و در نتیجه به‌راحتی نقد می‌شوند.
درمقابل، بیت‌کوین نقدینگی کمتری دارد، چراکه مانند دلار یک نوع ارز پذیرفته‌شده همگانی در مقیاس جهانی نیست؛ ارزش روزانه تراکنش‌های بیت‌کوین بر حسب دلار آمریکا، بسیار کمتر از دلار آمریکا است. این موضوع به‌دلیل این است که مردم در مقایسه با پولی که در حساب‌های بانکی یا به‌صورت اسکناس است، نمی‌توانند به‌راحتی با بیت‌کوین خرید کنند.
در بازارهایی که نقدینگی پایینی دارند، مانند بیت‌کوین یا برخی از جفت ارزهای عجیب‌و‌غریب، ممکن است پیدا کردن یک معامله‌گر دیگر در بازار برای گرفتن پوزیشن مقابل پوزیشن معامله شما، دشوار باشد (به‌طور مثال شما برای فروش دارایی خود نیاز به خریدار دارید؛ در اینجا شما پوزیشن فروش و طرف مقابل پوزیشن خرید دارد). برای بیت‌کوین، این مشکل با این واقعیت تشدید می‌شود که تراکنش‌ها در چندین صرافی پخش می‌شوند. البته این در‌خصوص انجام معاملات خرد و در حجم پایین صدق نمی‌کند و مربوط به معاملات به حجم بسیار بالا است.
نوسان
نوسان (Volatility) به این اشاره دارد که قیمت یک دارایی چقدر مستعد تغییر است. به‌عنوان مثال، اگر یک دارایی در یک بازه زمانی کوتاه، بالا‌ها و پایین‌های زیادی را تجربه کند، به‌عنوان یک دارایی با نوسان بالا در نظر گرفته می‌شود.
به‌طور کلی، قیمت بیت‌کوین نسبت به جفت ارزهای فارکس که تمایل دارند به‌جای تجربه تغییرات بزرگ، در باندهای باریک حرکت کنند، نوسانات خیلی بیشتری را تجربه می‌کند. با این حال، به‌دلیل حجم بالای معاملات روزانه، قیمت‌ها در فارکس، در این باندهای باریک تحرک زیادی دارند. در مقایسه، بیت‌کوین به‌طور قابل‌توجهی تغییر قیمت‌های عمده دارد، گاهی اوقات تا صدها یا هزاران دلار در مدتی بسیار کوتاه.
نوسانات در بیت‌کوین به این واقعیت مربوط می‌شود که تعداد کمی از افراد دارای بخش زیادی از بیت‌کوین‌های موجود هستند. بنابراین، اگر یک معامله‌گر که بیت‌کوین زیادی در اختیار دارد، سهم خود را بفروشد، می‌تواند بازار را به پایین هل دهد. این بازیگران در دنیای کریپتو به‌عنوان «نهنگ» شناخته می‌شوند.
ریسک
بیت‌کوین دارای بازار نسبتاً جدیدی است، به‌خصوص در مقایسه با فارکس. همچنین فناوری مورد‌استفاده در آن، بلاک‌چین، هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد. در نتیجه، یکی از ریسک‌های اصلی معامله بیت‌کوین، علاوه بر نوسانات شدید قیمت، این است که در مورد چگونگی توسعه بازار آن در سال‌های آینده قطعیت چندانی وجود ندارد. در حقیقت بیت‌کوین مجموعه‌ای از ریسک‌های خاص خود را داراست که در فارکس وجود ندارند.
ریسک اولیه در بازار فارکس ناشی از عواملی است که بر قیمت یک جفت ارز تاثیر می‌گذارد، مانند تفاوت نرخ بهره بین آن دو ارز. به‌طور معمول، هرچه نرخ بهره یک کشور بالاتر باشد، پول آن در بازار بین‌المللی قویتر است. این به این دلیل است که نرخ‌های بهره بالاتر اغلب منجر به سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر در اقتصاد یک کشور می‌شود و این تقاضا برای ارز آن کشور را افزایش می‌دهد و در نتیجه قیمت آن را بالا می‌برد.
علاوه بر این، بازار فارکس مشابه سایر بازارهای خارج از بورس (OTC) است. در حالی که نکول موسسات آنقدرها هم ریسک رایج و قابل‌توجهی نیست، اما همچنان در بازار فارکس وجود دارد و گاهی یک شرکت کارگزاری (بروکر)، نکول یا سقوط می‌کند.
مقررات
بیت‌کوین و فارکس هر دو یک اداره مرکزی واحد ندارند که وظیفه تنظیم تراکنش‌های بازار را داشته باشد. در حالی که بازار فارکس یک بازار فرابورس است، بانک‌هایی که اکثریت قریب‌به‌اتفاق معاملات روزانه فارکس را انجام می‌دهند، به‌شدت تحت نظارت هستند. به‌عنوان مثال، در ایالات متحده، فدرال رزرو به‌دنبال هرگونه شواهدی مبنی بر دستکاری بانک‌ها و موسسات در بازار است تا آن‌ها از قوانین تخطی نکنند. در بریتانیا این نقش توسط سازمان ناظر امور مالی (FCA) در کنار بانک انگلستان (BoE) انجام می‌شود.
برای بیت‌کوین، تراکنش‌ها توسط سایر مشارکت‌کنندگان در شبکه بلاک‌چین تأیید می‌شود. هیچ بانک مرکزی یا نهادی بین‌دولتی‌ای وجود ندارد که وظیفه تنظیم تراکنش‌های بیت‌کوین را داشته باشد. در نتیجه، هیچ راهی برای خریدار بیت‌کوین وجود ندارد که کوین‌های دزدیده شده خود را در صورت هک یا سوء‌استفاده پس بگیرد. این با معاملات فارکس متفاوت است؛ زیرا به‌طور کلی، اغلب یک ناظر مالی از بانک می‌خواهد تا در صورت سرقت، تدابیری را برای تضمین برگشت وجوه در نظر بگیرد.
دسترسی
به‌طور معمول، بازار فارکس نسبت به بیت‌کوین در دسترستر دیده می‌شود، زیرا می‌توان در آن مستقیماً از طریق یک کارگزار معامله انجام داد. در مقابل، معاملات بیت‌کوین نقدینگی کمتری دارد و به کیف پول و یا حسابی در یک صرافی نیاز دارد و اغلب محدودیت‌هایی برای میزان سپرده‌گذاری وجود دارد. هر چند اخیرا تعداد صرافی‌های کریپتویی زیاد شده‌اند و دسترسی به امکانات معاملاتی برای خرید‌و‌فروش بیت‌کوین بسیار بیشتر از گذشته است.
آنچه باید قبل از معامله در فارکس یا بیت کوین بدانید
ترید (معامله کردن) در فارکس یا بیت‌کوین باید توسط معامله‌گرانی انجام شود که تمام ریسک‌های ذاتی را درک کنند. با توجه به آنچه گفته شد، موضوعاتی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش ریسک انجام دهید.
یک استراتژی مدیریت ریسک داشته باشید
در حالی که ممکن است فارکس و بیت‌کوین کمی متفاوت به نظر برسند، خطراتی که معامله‌گران باید از آن آگاه باشند برای هر دو بازار یکسان است. در درجه اول، مانند همه انواع معاملات، معاملات فارکس و بیت‌کوین هر دو شامل ریسک هستند. برای کاهش این امر، معامله‌گران نباید بدون داشتن یک استراتژی مدیریت ریسک قابل اجرا، وارد هیچ پوزیشن معاملاتی شوند.
مزایا و معایب معاملات اهرمی را درک کنید
اهرم شما را قادر می‌سازد تا با گذاشتن سپرده کوچکی به نام مارجین، سرمایه خود را جهت انجام معامله بیشتر کنید. با این حال، در حالی که اهرم می‌تواند سود شما را در یک معامله افزایش دهد، می‌تواند میزان ضرر شما را نیز افزایش دهد. در نتیجه، مهم است که معامله‌گران قبل از باز کردن یک موقعیت اهرمی، نحوه استفاده مسئولانه از اهرم را درک کنند.
یک برنامه معاملاتی تهیه کنید
راه دیگری برای معامله‌گران جهت کاهش ریسک، داشتن یک برنامه معاملاتی است. یک پلان (طرح) معاملاتی می‌تواند به‌عنوان یک نقشه‌ساخت (blueprint) برای شما عمل کند و باید سرمایه موجود، محدودیت‌های زمانی و میزان میل شما برای ریسک را در نظر بگیرد. یک طرح معاملاتی می‌تواند به معامله‌گران در طول زمان حضورشان در بازار کمک شایانی کند.
