دنیای بلاکچین، با شفافیت ذاتی خود در زمینه تراکنش‌ها و موجودی کیف پول‌ها، همواره مورد توجه بوده است. این شفافیت، زمینه‌ساز افزایش اعتماد و پاسخگویی در این اکوسیستم شده است. اما گاهی، دسترسی آزاد به داده‌های بلاکچین ممکن است به نفع کاربران، چه افراد و چه شرکت‌ها، نباشد. اینجاست که «ارز دیتا اونرشیپ» یا Data Ownership Protocol با نماد DOP به عنوان یک راهکار مبتنی بر اتریوم، وارد میدان می‌شود. DOP به کاربران امکان می‌دهد تا داده‌های بلاکچین خود را از دید عموم پنهان کنند و تنها بخش‌های خاصی از تاریخچه تراکنش‌ها و موجودی‌های خود را به صورت انتخابی افشا کنند. درنتیجه خرید دیتا اونرشیپ برای کاربران حساس به حریم خصوصی جذاب به نظر می‌رسد.
در این مقاله، به بررسی عمیق‌تر این پروتکل نوظهور، کاربردها، مزایا و چالش‌های آن خواهیم پرداخت.
دیتا اونرشیپ چیست؟
به زبان ساده، دیتا اونرشیپ (DOP) یک راهکار مبتنی بر بلاکچین است که به کاربران امکان می‌دهد مالکیت داده‌های خود را در فضای وب ۳ (web3) اثبات کرده و آن‌ها را به صورت انتخابی و امن به اشتراک بگذارند. DOP با استفاده از فناوری‌های رمزنگاری پیشرفته مانند الگوریتم ECDSA و zk-SNARK، کاربران را قادر می‌سازد تا کنترل کاملی بر داده‌های بلاکچین خود داشته باشند و تراکنش‌های خود را به صورت امن و خصوصی انجام دهند.
این پروتکل در ماه مه ۲۰۲۴ عملیات بتا شبکه اصلی خود را روی اتریوم آغاز کرد. با استفاده از DOP، کاربران برنامه‌های غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم (DApps) می‌توانند با راهکار DOP ادغام شوند تا فعالیت‌ها، تاریخچه تراکنش‌ها، موجودی توکن‌ها و سایر اطلاعات حیاتی خود را از دید عموم پنهان کنند. این DAppها می‌توانند شامل صرافی ارز دیجیتال غیرمتمرکز (DEXs)، بازارهای NFT، بازارهای پیش‌بینی و سایر انواع برنامه‌هایی باشند که کاربرانشان ممکن است به حفظ حریم خصوصی مالی خود اهمیت دهند.
مزایای دیتا اونرشیپ پروتکل
هم کاربران فردی و هم کسبوکارها می‌توانند از رویکرد انتخابی و نوآورانه DOP به حفظ حریم خصوصی در وب ۳ بهره‌مند شوند. برای مثال، افراد می‌توانند درآمد کریپتو کسب کنند و تراکنش‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) را بدون افشای جزئیات مالی خود به مجرمان بالقوه یا جمع‌آوری‌کنندگان داده آنلاین انجام دهند. در عین حال، کسانی که مایل به ارائه شواهد شفاف از دارایی‌های کریپتو یا تاریخچه تراکنش‌های خود هستند، مانند سازندگان NFT که معاملات موفق گذشته خود را به نمایش می‌گذارند، می‌توانند به صورت انتخابی بخش‌هایی از داده‌های بلاکچین خود را آشکار کنند.
به طور مشابه، کسبوکارها می‌توانند تصمیم بگیرند که کدام بخش از داده‌های تراکنش و دارایی‌های خود را برای حفظ محرمانگی کسب‌وکار و مشتری محافظت کنند و کدام عناصر را به صورت انتخابی برای عموم باز کنند تا سابقه فعالیت، اعتبار یا ذخایر مالی خود را نشان دهند.
یکی از ویژگی‌های جالب DOP به نام smart bouncers شناخته می‌شود. یک فناوری که کیف پول‌های استفاده‌کننده از DOP را از دریافت وجوه حاوی «کریپتوی آلوده» (اصطلاحی که به وجوه کریپتو با منشأ فعالیت‌های جنایی و غیرقانونی اشاره دارد) محافظت می‌کند.
جدول زیر مزایای ارز دیتا اونرشیپ برای کاربران را نشان می‌دهد:
| مزایا | توضیحات |
|---|---|
| کنترل بیشتر بر داده‌ها | کاربران کاملا بر داده‌های شخصی خود کنترل دارند و تعیین می‌کنند چه کسی به آن‌ها دسترسی داشته باشد. |
| افزایش امنیت حریم خصوصی | با استفاده از این پروتکل داده‌های کاربران به صورت امن‌تر و خصوصی‌تر ذخیره و مدیریت می‌شوند. |
| شفافیت و اعتماد | این پروتکل به ایجاد شفافیت بیشتر در استفاده و انتقال داده‌ها کمک می‌کند |
| امنیت بیشتر | استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در این پروتکل، امنیت داده‌ها را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. |
جدول زیر نیز مزایای ارز دیتا اونرشیپ برای کسبوکارها را نشان می‌دهد:
| مزایا | توضیحات |
|---|---|
| کاهش هزینه‌های قانونی | با استفاده از این پروتکل، کسبوکارها می‌توانند هزینه‌های سنگین برای تعهدات قانونی را کاهش دهند. |
| افزایش اعتماد مشتریان | مشتریان به کسب‌وکارهایی اعتماد دارند که از پروتکل‌های امن استفاده می‌کنند. |
| مدیریت بهتر داده‌ها | کسبوکارها به‌طور موثرتری داده‌های کاربران را مدیریت می‌کنند و از آن‌ها برای بهبود خدمات استفاده خواهند کرد. |
| افزایش امنیت داده‌ها | پروتکل دیتا اونرشیپ امنیت بیشتری برای داده‌ها را فراهم می‌کند. این امر منجر به کاهش خطرات ناشی از افشای اطلاعات می‌شود. |
سازوکار عملکرد دیتا اونرشیپ
دیتا اونرشیپ (DOP) با بهره‌گیری از دو مکانیزم رمزنگاری پیشرفته، ECDSA و zk-SNARKs، امنیت و حریم خصوصی داده‌های کاربران را تضمین می‌کند. در این بخش به تفصیل به این دو مکانیزم می‌پردازیم.
۱- هشینگ ECDSA
الگوریتم امضای دیجیتال منحنی بیضوی (Elliptic Curve Digital Signature Algorithm) یا به اختصار ECDSA، یکی از دو مکانیزم اصلی رمزنگاری مورد استفاده در دیتا اونرشیپ برای محافظت از داده‌های کاربران است. این الگوریتم در اصل برای ایجاد امضاهای دیجیتال به منظور تأیید صحت داده‌ها استفاده می‌شود. هنگامی که یک کاربر DOP داده‌ای را با استفاده از پروتکل DOP رمزگذاری، رمزگشایی یا انتقال می‌دهد، داده‌های امضا شده را با استفاده از کلید خصوصی خود تولید می‌کند. این داده‌ها در قراردادهای هوشمند پروتکل با استفاده از الگوریتم ECDSA تأیید می‌شوند. تراکنش تنها در صورتی تأیید خواهد شد که اعتبار داده‌ها با استفاده از ECDSA تأیید شود.
۲- zk-SNARK
zk-SNARK، فناوری است که برای تأیید صحت داده‌های خاص بدون نیاز به افشای آن‌ها به طرف مقابل استفاده می‌شود. در پلتفرم DOP، فناوری zk-SNARKs برای تأیید اعتبار کاربران اکوسیستم بدون اشتراک‌گذاری عمومی هویت، دارایی‌ها یا سایر اطلاعات خصوصی آن‌ها استفاده می‌شود. DOP یک راهکار احراز هویت مشتری (KYC) با دانش صفر، مبتنی بر zk-SNARKs، پیاده‌سازی می‌کند که حریم خصوصی کاربران را حفظ کرده و در عین حال تضمین می‌کند که تنها کاربران معتبر می‌توانند از خدمات پلتفرم استفاده کنند.
ساختار کارمزد در دیتا اونرشیپ چگونه است؟
تمام انتقالات در پروتکل DOP مشمول کارمزد ثابتی معادل ۱۰ عدد توکن DOP می‌شوند. تراکنش‌های رمزگذاری شده و رمزگشایی شده به/از DAppهای خارجی مشارکت‌کننده، کارمزد ناچیز اضافی ۰.۱٪ از مبلغ تراکنش را در بر دارند که به توکن بومی DApp مورد استفاده پرداخت می‌شود. سپس، ۷۵٪ از مبلغ تبدیل شده برای حفظ کمیابی عرضه توکن DOP سوزانده می‌شود، در حالی که ۲۵٪ باقی مانده به استکرهای DOP توزیع می‌شود.
جمع‌بندی
در دنیایی که ربات‌ها به طور مداوم برای جمع‌آوری داده‌های کاربران فعالیت می‌کنند، DOP یک نوآوری خوشایند است که افراد و کسبوکارها را از نگاه کنجکاو کلاهبرداران و تبلیغ‌کنندگان محافظت می‌کند. این پروتکل قابلیت بسیار مورد نیاز برای ایمن‌سازی داده‌های خصوصی را فراهم می‌کند، قابلیتی که به طور پیش‌فرض در فناوری بلاکچین وجود ندارد.
ارز دیتا اونرشیپ روی اتریوم راه‌اندازی شده است، اما تیم DOP برنامه‌های جسورانه‌ای برای گسترش حضور خود به سایر زنجیره‌های سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM) نیز دارد. در گذشته راهکارهای وب ۳ محافظ حریم خصوصی داشته‌ایم، اما دیتا اونرشیپ با رویکردی واقعاً نوآورانه – مفهوم افشای انتخابی – ارائه شده است. در این مقاله با ارز دیتا اونرشیپ و کاربردها و مزایای آن آشنا شدید.
سوالات متداول
کاربردهای دیتا اونرشیپ چیست؟
دیتا اونرشیپ کاربردهای متنوعی دارد، از جمله ایجاد بازارهای داده شخصی، پاداش‌دهی به تولیدکنندگان داده، بهبود تحقیقات و توسعه، افزایش شفافیت و اعتماد، و کاربردهای بالقوه دیگر در حوزه‌هایی مانند مراقبت‌های بهداشتی، تبلیغات، آموزش و حمل و نقل.
چالش‌های دیتا اونرشیپ چیست؟
دیتا اونرشیپ با چالش‌هایی مانند مسائل امنیتی و حریم خصوصی، پذیرش عمومی، مقررات قانونی و پیچیدگی فنی روبرو است.
آینده دیتا اونرشیپ چگونه است؟
آینده دیتا اونرشیپ روشن به نظر می‌رسد. با پیشرفت فناوری و افزایش آگاهی عمومی، می‌توان انتظار داشت که این مفهوم به تدریج بر چالش‌های خود غلبه کرده و به یک جزء جدایی‌ناپذیر از دنیای دیجیتال تبدیل شود.
نظرات کاربران
اولین نفری باشید که نظر می دهید