در دنیای ارز دیجیتال و بلاکچین، مفاهیم جدید و جذابی وجود دارند که بعضی از آنها برای افرادی که تازه وارد این حوزه می‌شوند، ممکن است گیج‌کننده باشند. یکی از این مفاهیم مهم و اساسی «هارد فورک» (Hard Fork) است. هارد فورک تغییری ساختاری و غیر قابل بازگشت در قوانین و پروتکل‌های یک بلاکچین است که منجر به ایجاد دو زنجیره مستقل از یکدیگر می‌شود. این تغییرات ممکن است به دلایل فنی، بهبود امنیت، یا حتی دلایل اقتصادی باشد. در ادامه این مقاله از رمزینکس به بررسی این مفهوم در ارز دیجیتال پرداخته‌ایم.
هارد فورک چیست؟
هارد فورک (Hard Fork) در ارز دیجیتال به معنای ایجاد تغییرات اساسی در پروتکل یک بلاکچین است که باعث ایجاد ۲ نسخه متفاوت از آن می‌شود. به زبان ساده، شبکه بلاکچین به ۲ بخش تقسیم می‌شود:
- نسخه قدیمی
- نسخه جدید
برای اینکه مفهوم هارد فورک را به درستی درک کنید، لازم است در ابتدا با مفاهیم مرتبط آن مانند بلاکچین و فورک آشنا شوید.
بلاکچین چیست و چطور کار می‌کند؟
قبل از ورود به بحث هارد فورک، باید ابتدا مفهوم «بلاکچین» را درک کنیم. بلاکچین یک دفتر کل توزیع‌شده است که تمام تراکنش‌ها در قالب زنجیره‌ای از بلاک‌ها در آن ثبت می‌شود. «دفتر کل» به معنای محلی برای نگهداری داده‌ها است و «توزیع شده» به معنای این که افراد یا در واقع سیستم‌های مختلفی، کپی کاملی از این دفتر را در اختیار دارند و صحت اطلاعات درون آن را به طور همیشگی و در مقایسه با باقی افراد بررسی می‌کنند. به همین علت است که اضافه کردن تراکنش‌های تقلبی در بلاکچین بسیار مشکل است.
هر بلاک شامل مجموعه‌ای از تراکنش‌ها است که پس از تایید توسط نودهای شبکه (کسانی که یک کپی از این دفتر را روی سیستم‌های خود در اختیار دارند) به بلاکچین اضافه می‌شود. تمام نودهای این شبکه، از پروتکل و نرم‌افزاری یکسان برای صحت‌سنجی داده‌های درون هر بلاک استفاده می‌کنند؛ به همین علت ارز دیجیتالی مانند بیتکوین در تمام جهان به یک شکل خرج می‌شود و از پروتکل‌های یکسانی پیروی می‌کند.
فورک چیست؟
وقتی که توسعه‌دهندگان بخواهند پروتکل‌های شبکه را تغییر دهند، این تغییرات منجر به ایجاد یک «فورک» می‌شود. فورک‌ها می‌توانند به ۲ نوع کلی تقسیم شوند:
- سافت فورک
- هارد فورک
در حالی که سافت فورک تنها تغییرات جزئی در پروتکل اعمال می‌کند و با نسخه‌های قبلی سازگار است، هارد فورک منجر به تغییراتی اساسی می‌شود که باعث می‌شود نسخه‌ی جدید با نسخه‌های قبلی سازگار نباشد. در سافت فورک اگر بعضی از نودها (دفترداران!) این تغییر را اعمال نکنند، مشکلی و انشعابی در شبکه ایجاد نمی‌شود؛ اما در هارد فورک گروهی که تمایلی به انجام این تغییر ندارند در شاخه‌ای جدا شده از بلاکچین به فعالیت خود ادامه خواهند داد.
هارد فورک چگونه انجام می‌شود؟
هارد فورک زمانی رخ می‌دهد که توسعه‌دهندگان یا جامعه کاربران تصمیم می‌گیرند تغییرات اساسی و غیرقابل بازگشت در پروتکل بلاکچین ایجاد کنند. پس از انجام این تغییرات و اعمال آن روی نرم‌افزار آن بلاکچین (به عنوان مثال bitcoin core برای بیت کوین)، شبکه به ۲ زنجیره مستقل از یکدیگر تقسیم می‌شود: یکی بر اساس قوانین قدیمی و دیگری بر اساس قوانین جدید.
به عنوان مثال، فرض کنید که بلاک‌چینی داریم که از قوانین خاصی برای تایید تراکنش‌ها استفاده می‌کند. اگر توسعه‌دهندگان تصمیم بگیرند این قوانین را به‌روزرسانی کنند؛ اما همه کاربران یا ماینرها موافق با این تغییرات نباشند، شبکه به دو بخش تقسیم می‌شود. یک بخش که از قوانین قدیمی پیروی می‌کند و بخش دیگر که از قوانین جدید پیروی می‌کند. این دو زنجیره به طور موازی به فعالیت خود ادامه می‌دهند و تراکنش‌های جدید در هر کدام به طور جداگانه ثبت می‌شود. گاهی نیز شبکه‌ی قدیمی از رده خارج می‌شود و دیگر نود یا توسعه‌دهنده‌ای روی آن فعالیت نمی‌کند؛ مانند اکثر هارد فورک‌های اتریوم که طی آنها تنها زنجیره‌ی معتبر، زنجیره‌ی منشعب جدید بود.
مثال‌های معروف از هارد فورک‌ها
یکی از معروف‌ترین هارد فورک‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال، هارد فورک بیتکوین است. بیتکوین در طول تاریخ خود چندین هارد فورک را تجربه کرده است. یکی از مهم‌ترین این هارد فورک‌ها در سال ۲۰۱۷ رخ داد که منجر به ایجاد ارز دیجیتال جدیدی به نام «بیتکوین کش» (Bitcoin Cash) شد. این هارد فورک به دلیل اختلاف‌نظرهای جدی بین جامعه‌ی بیتکوین در مورد اندازه بلاک‌ها و چگونگی مقیاس‌پذیری شبکه به وجود آمد.
هارد فورک معروف دیگر در بلاکچین اتریوم رخ داد. در سال ۲۰۱۶، یک هک بزرگ در قرارداد هوشمند «DAO» رخ داد که منجر به از دست رفتن میلیون‌ها دلار اتریوم شد. پس از این حادثه، جامعه‌ی اتریوم تصمیم گرفت با انجام یک هارد فورک، زنجیره جدیدی ایجاد کند تا تراکنش‌های هکر را معکوس کرده و دارایی‌های از دست رفته را به صاحبان اصلی آن بازگرداند. این هارد فورک منجر به ایجاد دو زنجیره جداگانه شد: «اتریوم» (Ethereum) و «اتریوم کلاسیک» (Ethereum Classic).
دلایل انجام هارد فورک
هارد فورک‌ها می‌توانند به دلایل مختلفی رخ دهند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد.
بهبود امنیت
یکی از دلایل اصلی انجام هارد فورک‌ها بهبود امنیت شبکه است. زمانی که یک مشکل امنیتی بزرگ در بلاچین شناسایی می‌شود، تغییرات اساسی در پروتکل‌ها می‌تواند از حملات سایبری و هک‌های احتمالی جلوگیری کند و شبکه را در برابر تهدیدات مقاوم‌تر سازد.
بهبود مقایس‌پذیری یا اضافه کردن قابلیت‌های جدید
یکی از چالش‌های بزرگ ارزهای دیجیتال، مقیاس‌پذیری است. با رشد تعداد تراکنش‌ها، سرعت شبکه کاهش می‌یابد و کارمزد تراکنش‌ها افزایش پیدا می‌کند. هارد فورک‌ها می‌توانند با تغییر در ساختار بلاک‌ها یا الگوریتم‌های اجماع، این مشکل را حل کنند. همچنین با انجام هارد فورک قابلیت‌های جدیدی برای بهبود عملکرد شبکه می‌توان به آن اضافه کرد.
تصمیمات جامعه
در برخی موارد، جامعه‌ی کاربران و توسعه‌دهندگان به دلایل مختلفی مانند اختلاف‌نظر در مورد آینده‌ی پروژه، تصمیم به انجام هارد فورک می‌گیرند. این امر معمولا منجر به ایجاد ۲ شبکه مستقل می‌شود که هر کدام با پروتکل‌های مخصوص به خود فعالیت می‌کنند.
اصلاحات اقتصادی
تغییرات در سیاست‌های اقتصادی شبکه نیز می‌تواند منجر به هارد فورک شود. برای مثال، برخی از پروژه‌ها ممکن است تصمیم بگیرند تغییراتی در میزان پاداش ماینرها یا نحوه‌ی توزیع سکه‌ها اعمال کنند که نیاز به انجام یک هارد فورک دارد.
تاثیرات هارد فورک بر کاربران و سرمایه‌گذاران
هارد فورک‌ها می‌توانند تاثیرات مختلفی بر کاربران و سرمایه‌گذاران داشته باشند. یکی از تاثیرات مهم هارد فورک این است که دارایی‌های کاربران ممکن است به ۲ بخش تقسیم شود. برای مثال، اگر شما قبل از انجام هارد فورک سال ۲۰۱۷ Bitcoin، مقداری بیتکوین داشته باشید، پس از هارد فورک، دارایی شما در هر دو زنجیره وجود خواهد داشت. این به معنای آن است که شما در هر دو شبکه مقداری بیتکوین و بیتکوین کش خواهید داشت. از سوی دیگر، هارد فورک‌ها ممکن است نوسانات شدیدی در قیمت ارزهای دیجیتال ایجاد کنند. به این شکل که اختلاف‌نظرها و عدم قطعیت در مورد آینده‌ی شبکه ممکن است باعث کاهش یا افزایش شدید قیمت‌ها شود. بنابراین، سرمایه‌گذاران باید هنگام انجام هارد فورک‌ها دقت بیشتری داشته باشند و تصمیمات خود را بر اساس تحلیل دقیق از وضعیت بازار اتخاذ کنند.
ریسک‌ها و چالش‌های هارد فورک
هرچند هارد فورک می‌تواند به بهبود شبکه کمک کند، اما با ریسک‌ها و چالش‌هایی نیز همراه است.
تقسیم جامعه
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های هارد فورک، تقسیم جامعه کاربران و توسعه‌دهندگان است. اختلاف‌نظرها می‌تواند منجر به ایجاد دو شبکه موازی شود که هر کدام تعداد کمتری از کاربران و توسعه‌دهندگان را به خود جذب کند.
دوپارگی شبکه
پس از هارد فورک، دو زنجیره مستقل ایجاد می‌شود که هر کدام به طور جداگانه عمل می‌کنند. این دوگانگی می‌تواند باعث کاهش تمرکز نیروها، به عنوان مثال در فرآیند استخراج شود. زیرا بعضی از ماینرها از پروتکل قدیم پیروی خواهند کرد و بعضی دیگر از پروتکل جدید.
مشکلات فنی
انجام هارد فورک نیازمند تغییرات اساسی در کد و پروتکل‌ها است که ممکن است باعث بروز مشکلات فنی شود. اگر این تغییرات به درستی انجام نشوند، ممکن است شبکه با اختلالات جدی مواجه شود.
جمع‌بندی
هارد فورک در دنیای ارزهای دیجیتال و بلاکچین به تغییری اساسی و ناسازگار با نسخه‌های قبلی پروتکل بلاکچین گفته می‌شود. در نتیجه این تغییر، نسخه جدید شبکه از نسخه قدیمی جدا می‌شود و دو زنجیره موازی به وجود می‌آید. این دو زنجیره از آن لحظه به بعد مستقل از یکدیگر عمل می‌کنند و تراکنش‌ها و داده‌های خود را به صورت جداگانه پردازش می‌کنند. این تغییرات اساسی در پروتکل‌های بلاکچین می‌تواند به بهبود امنیت، مقیاس‌پذیری و عملکرد شبکه کمک کند، اما در عین حال با چالش‌ها و ریسک‌های جدی نیز همراه است. سرمایه‌گذاران و کاربران باید هنگام مواجهه با هارد فورک‌ها دقت کافی داشته باشند و تصمیمات خود را بر اساس تحلیل دقیق از شرایط اتخاذ کنند.
سوالات رایج
تفاوت هارد فورک و سافت فورک چیست؟
سافت فورک تغییری سازگار با نسخه‌های قدیمی است، مثل اضافه کردن یک ویژگی جدید که نسخه‌های قبلی هم می‌توانند از آن استفاده کنند. اما هارد فورک تغییری اساسی است که باعث می‌شود نسخه‌های قدیمی با نسخه جدید سازگار نباشند و در نتیجه، دو زنجیره جداگانه ایجاد می‌شود.
آیا هارد فورک خوب است؟
هارد فورک لزوما خوب یا بد نیست و به هدف آن بستگی دارد. اگر هارد فورک برای رفع یک مشکل امنیتی یا بهبود عملکرد شبکه انجام شود، می‌تواند مثبت باشد. اما اگر به دلیل اختلاف نظر در مورد آینده‌ی شبکه انجام شود، می‌تواند منجر به ایجاد شک و تردید در جامعه شود.
هارد فورک چه تاثیری روی قیمت می‌گذارد؟
تاثیر هارد فورک بر قیمت ارز دیجیتال به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر هارد فورک برای بهبود شبکه و افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران انجام شود، ممکن است به افزایش قیمت منجر شود. اما اگر هارد فورک به دلیل اختلاف نظر و ایجاد دو ارز دیجیتال جداگانه باشد، ممکن است باعث نوسانات شدید قیمت شود.
منابع: moonpay | investopedia | coinmarketcap
نظرات کاربران
اولین نفری باشید که نظر می دهید