استخراج بیت کوین چیست؟ هر آنچه باید در مورد آن بدانید

منظور از ماین بیت کوین یا استخراج بیت کوین چیست؟

ماینینگ قلب تپنده‌ی شبکه است. ماینرها تراکنش‌های معلق را جمع می‌کنند، آن‌ها را در قالب «بلاک» می‌چینند و مدام سربرگ همان بلاک را با الگوریتم SHA-256 هش می‌کنند تا به نتیجه‌ای برسند که از «هدف سختی» شبکه پایین‌تر باشد. اولین ماینری که به این حد نصاب برسد، بلاک را به شبکه پخش می‌کند. نودهای دیگر مستقل و بی‌طرفانه، صحت کار را می‌سنجند و اگر همه‌چیز درست بود، بلاک به زنجیره اضافه می‌شود و پاداش به ماینر می‌رسد. اگر رقیبی یک لحظه زودتر به جواب رسیده باشد، بلاک شما «استیل» می‌شود و بازی از نو با مجموعه‌ی تازه‌ای از تراکنش‌ها شروع می‌شود.

در پاسخ به اینکه استخراج بیت کوین چیست می‌توان گفت به فرآیند تایید تراکنش‌ها در یک بلاک و افزودن آن‌ها به بلاک چین، استخراج بیت کوین گفته می‌شود. این کار به وسیله ماینرها انجام می‌شود که با استفاده از کامپیوترهای بسیار قدرتمند معادلات پیچیده ریاضی را حل می‌کنند. هر ماینری که زودتر این معادله ریاضی را حل کند در ازای تایید تراکنش‌ها، بیت کوین جدید به عنوان پاداش دریافت می‌کند.

به زبان ساده‌تر، استخراج Bitcoin مانند حل یک پازل پیچیده است. زمانی که کسی پازل را حل می‌کند، اطلاعات موجود در یک تراکنش بیت کوین تایید و بیت کوین جدیدی به عنوان پاداش به حل‌کننده پازل داده می‌شود. این فرآیند به ایمن و قابل اعتماد بودن شبکه بیت کوین کمک می‌کند. 

این روند پاداش‌دهی تا زمانی که همه ۲۱ میلیون بیت کوین به گردش دربیاید، ادامه می‌یابد. هنگامی که کل ۲۱ میلیون بیت کوین استخراج شود، بیت کوین جدیدی تولید نمی‌شود و تنها، کارمزد تراکنش‌ها باقی می‌ماند. بنابراین، ماینرها همچنان برای تایید تراکنش‌ها و ایمن نگه داشتن شبکه، پاداش دریافت خواهند کرد، اما این پاداش به جای دریافت بیت کوین، فقط از طریق کارمزد تراکنش‌ها تامین خواهد شد.

بلاک بیت کوین واقعا چطور پیدا می‌شود؟

داستان از «کاندیدای بلاک» شروع می‌شود؛ ماینر، تراکنش‌ها را از مم‌پول برمی‌دارد و تراکنشی ویژه به نام «کوین‌بیس» می‌سازد که هم پاداش تازه ضرب‌شده و هم کارمزدها را مطالبه می‌کند. سپس با تغییر یک عددِ یک‌بارمصرف به نام نانس، سربرگ بلاک را بارها و بارها هش می‌کند تا هشی به‌دست آید که از هدف سختی پایین‌تر باشد. به‌محض یافتن پاسخ معتبر، بلاک به شبکه اضافه می‌شود و سایر نودها کار را راستی‌آزمایی می‌کنند.

اگر دو نفر تقریباً هم‌زمان بلاک معتبری بسازند، زنجیره لحظه‌ای دوشاخه می‌شود؛ شاخه‌ای که زودتر «کارِ بیشتر» جمع کند، می‌ماند و شاخه‌ دیگر به عنوان بلاک‌های استیل کنار گذاشته می‌شود. قاعده‌ ساده و قدرتمندِ بیت‌کوین این است: زنجیره‌ای که بیشترین اثباتِ کار را دارد، برنده است.

اهمیت ماینینگ یا استخراج بیت کوین چیست؟

استخراج بیت‌کوین فقط راهی برای تولید سکه‌های جدید نیست؛ بلکه ستون فقرات کل شبکه به‌حساب می‌آید. هر تراکنشی که در بلاک‌چین بیت‌کوین انجام می‌شود، باید توسط ماینرها تأیید و در قالب بلاک به زنجیره اضافه شود. این فرایند «اثبات کار» نه‌تنها بیت‌کوین‌های تازه را وارد چرخه می‌کند، بلکه امنیت و نظم کل سیستم را نیز تضمین می‌کند.

ماینینگ همان چیزی است که به بیت‌کوین اجازه می‌دهد بدون نیاز به بانک، دولت یا نهاد مرکزی کار کند. ماینرها با اختصاص قدرت پردازشی دستگاه‌های خود، به حفظ یک دفترکل جهانی و همگام‌شده کمک می‌کنند. در ازای این مشارکت، آن‌ها پاداش بلاک و کارمزد تراکنش‌ها را دریافت می‌کنند. نتیجه این چرخه ساده اما حیاتی است: شبکه‌ای باز، مقاوم در برابر سانسور و امن، که تنها به همکاری داوطلبانه کاربرانش متکی است.

استخراج بیت کوین چگونه انجام می‌شود؟

استخراج بیت کوین فرایندی است که طی آن تراکنش‌های شبکه تأیید، در بلاک‌ها ثبت و به زنجیره اصلی بلاک چین اضافه می‌شوند. این کار از طریق الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) انجام می‌شود؛ سازوکاری که تضمین می‌کند هر بلاک جدید تقریباً هر ۱۰ دقیقه یک‌بار ساخته شود و شبکه به‌صورت غیرمتمرکز و امن ادامه یابد.

در این فرایند، ماینرها میلیون‌ها بار در ثانیه داده‌های بلاک را هش می‌کنند؛ یعنی خروجی رمزنگاری‌شده‌ای از اطلاعات تولید می‌کنند. هدف آن‌ها یافتن هشی است که از مقدار مشخصی پایین‌تر باشد؛ مقداری که به آن هدف سختی شبکه گفته می‌شود. هیچ فرمول میان‌بری وجود ندارد، ماینرها درواقع تصادفی حدس می‌زنند تا زمانی که یکی از آن‌ها به عدد موردنظر برسد. اولین ماینری که هش معتبر تولید کند، بلاک را به شبکه اعلام می‌کند و پس از تأیید سایر نودها، آن بلاک به بلاک‌چین اضافه می‌شود. پاداش او نیز ترکیبی از بیت‌کوین تازه ایجادشده و کارمزد تراکنش‌ها است.

با رشد تعداد ماینرها و افزایش قدرت محاسباتی شبکه، یافتن هش مناسب دشوارتر می‌شود. این همان دلیل تنظیم خودکار سختی استخراج است؛ مکانیزمی که تضمین می‌کند بیت کوین همچنان با ریتمی ثابت و منظم استخراج شود؛‌نه سریع‌تر و نه کندتر.

هاوینگ بیت کوین چه تاثیری بر ماینینگ آن دارد؟

هاوینگ (Halving) رویدادی است که تقریباً هر چهار سال یک‌بار در شبکه بیت کوین رخ می‌دهد و طی آن، پاداش استخراج هر بلاک نصف می‌شود. هدف از این سازوکار، کنترل عرضه بیت کوین و شبیه‌سازی خاصیت «کمیابی» در طلاست. وقتی شبکه بیت‌کوین در سال ۲۰۰۹ راه افتاد، پاداش هر بلاک ۵۰ بیت‌کوین بود. در هر هاوینگ این عدد نصف شد:

۵۰ → ۲۵ → ۱۲.۵ → ۶.۲۵ → و اکنون ۳.۱۲۵ بیت‌کوین به‌ازای هر بلاک.

هاوینگ برای ماینرها، مثل زلزله‌ای برنامه‌ریزی‌شده است. هر چهار سال یک‌بار پاداش استخراج بلاک به‌طور ناگهانی نصف می‌شود و سودآوری کل صنعت ماینینگ را زیر و رو می‌کند. در چنین لحظه‌ای، تنها ماینرهایی که با راندمان بالا و هزینه‌ی انرژی پایین کار می‌کنند، دوام می‌آورند.

اما این کاهش پاداش فقط چالش نیست؛ فرصتی هم هست. چون هرچه استخراج سخت‌تر شود، کمیابی بیت‌کوین بیشتر می‌شود و در بلندمدت همین کمیابی است که به افزایش ارزش آن کمک می‌کند. در ادامه، نگاهی دقیق‌تر می‌اندازیم به اینکه هاوینگ چگونه بر درآمد، رقابت و آینده‌ی ماینینگ تأثیر می‌گذارد.

۱. کاهش مستقیم درآمد ماینرها

بلافاصله بعد از هاوینگ، درآمد دلاری ماینرها نصف می‌شود (اگر قیمت بیت‌کوین ثابت بماند). چون همان مقدار کار را انجام می‌دهند اما فقط نیمی از پاداش قبلی را می‌گیرند. تنها منبع جبرانی ممکن، کارمزد تراکنش‌ها یا افزایش قیمت بیت کوین است.

۲. خروج ماینرهای ناکارآمد

ماینرهایی که از دستگاه‌های قدیمی‌تر یا برق گران استفاده می‌کنند، معمولاً پس از هاوینگ از بازار خارج می‌شوند، چون هزینه‌شان از درآمد بیشتر می‌شود. به همین دلیل، پس از هر هاوینگ معمولاً شاهد افت موقت در هش‌ریت (قدرت کلی شبکه) هستیم، تا زمانی که ماینرهای کارآمدتر دوباره تعادل را برقرار کنند.

۳. افزایش سختی رقابت

وقتی هش‌ریت دوباره بالا می‌رود، سختی شبکه نیز افزایش می‌یابد. در این نقطه، تنها مزارعی که با راندمان بالا، تجهیزات جدید (ASICهای مدرن) و برق ارزان کار می‌کنند، می‌توانند سودده باقی بمانند.

۴. فشار برای بهبود راندمان و فناوری

هر هاوینگ عملاً یک غربال بزرگ است. ماینرها برای بقا باید یا به دستگاه‌های جدیدتر مهاجرت کنند، یا به مناطق با انرژی ارزان‌تر بروند، یا از روش‌های نوین خنک‌سازی مثل ماینینگ غوطه‌وری (Immersion Mining) استفاده کنند تا هر وات برق بیشترین هش را تولید کند.

۵. تأثیر غیرمستقیم بر قیمت بیت‌کوین

هاوینگ عرضه‌ بیت کوین جدید را کاهش می‌دهد، در حالی که تقاضا معمولاً ثابت یا رو به رشد است. این تعادل جدید در بلندمدت معمولاً به افزایش قیمت بیت کوین منجر می‌شود. اگر چنین اتفاقی بیفتد، سودآوری ماینرها دوباره بهبود می‌یابد، حتی با پاداش کمتر.

مزایا و معایب استخراج بیت کوین

استخراج بیت کوین مثل هر فعالیت اقتصادی دیگر، هم فرصت دارد و هم ریسک. از یک‌سو می‌تواند راهی برای کسب درآمد دلاری و مشارکت در امنیت شبکه جهانی بیت کوین باشد و از سوی دیگر نیازمند سرمایه‌گذاری قابل‌توجه، مصرف انرژی بالا و رقابت شدید است. پیش از ورود به این حوزه، آشنایی با مزایا و معایب آن می‌تواند دید واقع‌بینانه‌تری به شما بدهد.

روش‌های استخراج بیت کوین

پس از دانستن اینکه استخراج بیت کوین چیست و آشنایی با فرایند آن، توضیح می‌دهیم این فرایند به چه شکل انجام می‌شود. استخراج Bitcoin به روش‌ها و اشکال مختلفی انجام می‌شود که هر کدام، قدرت هش و پاداش متفاوتی دارند. روش‌های استخراج بیت کوین به شرح زیر است:

۱. استخراج با پردازنده یا CPU Mining

استخراج با CPU اولین روش استخراج بیت کوین بود، اما با افزایش ماینرها و سخت‌تر شدن این کار، منسوخ شد. اولین بیت کوینی که به وجود آمد، با CPU استخراج شد که مغز متفکر یک کامپیوتر به شمار می‌رود و شامل تمام مدارهای مورد نیاز برای پردازش نتایج ورودی و خروجی است. اوایل پیدایش بیت کوین، به راحتی می‌شد آن را با CPU استخراج کرد. چرا که ماینرهای بسیار کمی وجود داشتند و بیت کوین هم در ابتدای مسیر خود بود.

۲. استخراج با پردازنده گرافیکی یا GPU Mining

دومین روش استخراج بیت کوین چیست؟ به تدریج که پذیرش و محبوبیت بیت کوین افزایش یافت، رقابت میان ماینرها شدت بیشتری گرفت و واحدهای پردازش گرافیکی (GPU) وارد میدان شدند. 

پس از اینکه استفاده از کارت گرافیک برای Bitcoin Mining بیشتر رواج پیدا کرد، ثابت شد که سیستم‌های دارای GPUهای قدرتمند که عمدتا دارای کارت گرافیک‌های مناسب گیمینگ یا ویرایش ویدیوهای سنگین هستند، هش ریت (Hash rate) بالاتری دارند و برای استخراج Bitcoin کارآمدتر هستند. 

اولین نرم افزار برای استخراج با GPU در سال ۲۰۱۰ عرضه شد. اما با این حال، GPU Mining عمر نسبتا کوتاهی داشت و در سال ۲۰۱۵ نوع جدیدی از سخت افزار به اسم ASIC جایگزین آن شد.  امروزه اکثر GPUها هم دیگر قدرت کافی برای استخراج بیت کوین ندارند.

۳. اسیک ماینینگ یا ASIC Mining

اسیک (ASIC) مخفف Application-specific integrated circuit (مدار مجتمع با کاربرد خاص) است که نوعی سخت افزار مخصوص فقط برای استخراج ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود. این روش بیت کوین ماینینگ در سال ۲۰۱۲ به وجود آمد و اکنون ثابت شده که ۲۰۰ برابر قدرتمندتر از GPUهای ماینر معمولی است. 

با این حال، ریگ‌های استخراج ASIC بسیار گران‌قیمت هستند؛ قیمت آن‌ها از ۲۰۰۰ دلار شروع می‌شود تا ۱۵۰۰۰ دلار. با توجه به اینکه مصرف انرژی و هزینه برق استخراج بیت کوین بسیار زیاد است و همیشه احتمال بروز هر مشکلی در شبکه وجود دارد، خرید ماینرهای ASIC می‌تواند بسیار پرهزینه باشد. پس استخراج با ASIC بسیار سریع‌تر از استخراج با GPU است، اما به همان اندازه هم انرژی بیشتری مصرف می‌کند.

۴. ماینرهای FPGA

استخراج بیت کوین با ماینرهای FPGA بهینه‌ترین روش استخراج ارزهای دیجیتال از نظر انعطاف پذیری و مصرف انرژی است. FPGA مخفف Field Programmable Gate Array (مدار مجتمع دیجیتال قابل برنامه‌ریزی) است که از نظر سرعت و هزینه، بهتر از استخراج با GPU و ASIC است. ماینرهای FPGA می‌توانند هش قدرتمند و ثابتی را فراهم کنند؛ زیرا برخلاف ماینرهای ASIC، برای استخراج یک نوع ارزدیجیتال یا الگوریتم خاص طراحی نشده‌اند. به همین دلیل، برای ماینرهایی که می‌خواهند در پروژه‌های ارز دیجیتال بیشتری شرکت کنند، گزینه جذاب‌تری هستند.

نوع فناوری سخت افزاری به کار رفته در ماینرهای FPGA این انعطاف‌پذیری را به ماینر می‌دهد تا در صورت استخراج ارزهای دیگر، به راحتی ماینر خود را مجددا تنظیم کنند. ماینرهای FPGA گزینه بسیار خوبی برای آن دسته از علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال هستند که نمی‌خواهند مبلغ هنگفتی را برای خرید سخت افزار ماینینگ هزینه کنند.

۵. استخراج ابری (Cloud Mining)

استخراج ابری، آخرین روش استخراج بیت کوین است که قصد داریم توضیح دهیم. در این روش، ماینر می‌تواند یک سرویس استخراج ابری بخرد یا با یک فرد متخصص در این زمینه که استخراج ابری ارائه می‌دهد، قرارداد ببندد. با این کار نه دیگر نیازی به تقبل هزینه‌های سنگین برای خرید تجهیزات و سخت افزار است و نه نیازی به تعمیر و نگهداری از آن‌ها. اما برای جلوگیری از کلاهبرداری و سوءاستفاده‌های احتمالی، باید یک ارائه دهنده ماینر ابری قابل اعتماد پیدا کنید.

پس در روش استخراج ابری، بدون نیاز به داشتن سخت افزار ماینینگ، می‌توانید بیت کوین یا هر ارزدیجیتال دیگری استخراج کنید.

آیا استخراج بیت کوین قانونی است؟

قانونی بودن استخراج بیت کوین در سراسر جهان موضوعی یک‌دست نیست و هر کشور بسته به سیاست‌های اقتصادی و انرژی خود، رویکرد متفاوتی دارد. در بسیاری از کشورها مانند ایالات متحده، کانادا و اکثر کشورهای اروپایی، ماینینگ بیت‌کوین قانونی است، اما تحت قوانین سخت‌گیرانه مربوط به مصرف انرژی، مالیات، و مقررات محیط‌زیستی انجام می‌شود. شرکت‌های ماینینگ در این کشورها معمولاً باید مجوز رسمی بگیرند، میزان مصرف برق خود را شفاف اعلام کنند و از منابع انرژی تجدیدپذیر استفاده کنند.

در مقابل، برخی دولت‌ها ماینینگ را به دلیل نگرانی از فشار بر شبکه برق، مصرف بالای انرژی یا آلودگی زیست‌محیطی محدود یا حتی ممنوع کرده‌اند. چین نمونه بارز این رویکرد است؛ جایی که از سال ۲۰۲۱ استخراج بیت‌ کوین به‌طور رسمی ممنوع اعلام شد، اما با وجود این ممنوعیت، بخشی از هش‌ریت جهانی همچنان از طریق فعالیت‌های زیرزمینی در این کشور تأمین می‌شود.

اما در ایران، وضعیت پیچیده‌تر است. استخراج رمزارزها در ایران قانونی اما مشروط است. دولت از سال ۱۳۹۸ ماینینگ را به‌عنوان یک صنعت رسمی به رسمیت شناخت و وزارت صنعت، معدن و تجارت مسئول صدور مجوز برای آن شد. با این حال، استفاده از برق یارانه‌ای خانگی یا کشاورزی برای استخراج غیرقانونی محسوب می‌شود و می‌تواند منجر به ضبط دستگاه‌ها و جریمه شود.

در دوره‌هایی که فشار بر شبکه برق کشور بالا می‌رود، به‌ویژه در تابستان، فعالیت مزارع ماینینگ با محدودیت یا توقف موقت مواجه می‌شود. از سوی دیگر، استخراج‌کنندگان مجاز که برق صنعتی یا نیروگاه‌های خصوصی در اختیار دارند، می‌توانند طبق تعرفه مشخص و با اتصال رسمی به شبکه، فعالیت کنند.

در مجموع، استخراج بیت کوین در ایران نه ممنوع است و نه کاملاً آزاد. این صنعت در چارچوب مقررات خاص انرژی و مجوزهای رسمی مجاز است، اما تخطی از این چارچوب‌ها می‌تواند پیگرد قانونی در پی داشته باشد. به بیان دیگر، ماینینگ قانونی در ایران یعنی استخراج شفاف، با مجوز و برق غیر یارانه‌ای.

تاثیر استخراج بیت کوین بر محیط زیست

بحث درباره‌ی تأثیر زیست‌محیطی استخراج بیت‌کوین سال‌هاست به یکی از داغ‌ترین موضوعات در دنیای فناوری و اقتصاد تبدیل شده است. منتقدان می‌گویند فرایند استخراج (ماینینگ) به دلیل مصرف بالای انرژی، برای زمین مضر است و ردپای کربنی بزرگی بر جای می‌گذارد. اما واقعیت این مسئله پیچیده‌تر از یک قضاوت ساده‌ی «خوب یا بد» است.

درست است که استخراج بیت‌کوین برق زیادی مصرف می‌کند؛ بر اساس برآوردهای Cambridge Bitcoin Electricity Consumption Index، مصرف سالانه شبکه بیت‌کوین در سال‌های اخیر حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ تراوات‌ساعت بوده است — عددی قابل مقایسه با مصرف سالانه کشوری مانند لهستان یا تایلند. اما نکته‌ی مهم این است که منبع این انرژی و میزان تجدیدپذیر بودن آن در نقاط مختلف جهان تفاوت زیادی دارد.

تحقیقات مؤسسه Bitcoin Mining Council نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر بیش از ۵۵٪ از انرژی مورد استفاده در ماینینگ از منابع تجدیدپذیر (مانند برق آبی، بادی و خورشیدی) تأمین می‌شود؛ نسبتی که از میانگین جهانی مصرف انرژی‌های پاک نیز بالاتر است. بسیاری از مزارع استخراج مدرن، به‌ویژه در آمریکای شمالی، ایسلند، نروژ و قزاقستان، به سمت استفاده از انرژی مازاد یا نیروگاه‌های محلی غیرشبکه‌ای رفته‌اند تا هم هزینه‌ی خود را کاهش دهند و هم تأثیر کمتری بر محیط زیست بگذارند.

در ایران نیز وضعیت دوگانه است. از یک سو، مصرف برق مزارع استخراج در زمان‌های اوج مصرف می‌تواند فشار زیادی به شبکه‌ی ملی وارد کند؛ از سوی دیگر، پروژه‌های ماینینگ مبتنی بر نیروگاه‌های خصوصی یا گاز مازاد می‌توانند به استفاده‌ی بهینه از منابع انرژی کمک کنند و حتی باعث کاهش هدررفت برق شوند. دولت در سال‌های اخیر بر استفاده از برق غیریکسان و غیر یارانه‌ای برای استخراج تأکید کرده است تا تعادل بین صنعت ماینینگ و پایداری انرژی حفظ شود.

در نهایت، قضاوت درباره‌ی تأثیر بیت‌کوین بر محیط زیست، تنها با نگاه به مصرف برق منصفانه نیست. همان‌طور که بیمارستان‌ها انرژی زیادی مصرف می‌کنند اما برای جامعه ضروری‌اند، ماینینگ نیز زیرساخت امنیتی و اقتصادی شبکه‌ای را فراهم می‌کند که بدون بانک، دولت یا واسطه کار می‌کند — شبکه‌ای جهانی، مقاوم در برابر سانسور و شفاف.

بنابراین، بحث درست نه درباره‌ی «مصرف انرژی زیاد»، بلکه درباره‌ی چگونگی و منبع این انرژی است. هرچه استخراج بیت‌کوین بیشتر به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر برود، توازن بین نوآوری مالی و مسئولیت زیست‌محیطی واقعی‌تر خواهد شد.

آیا استخراج بیت کوین سودآور است؟

از بیرون به نظر می‌رسد که Bitcoin Mining درآمد بسیار زیادی دارد. اما آیا واقعا همینطور است؟ واقعیت این است که بیت کوین ماینینگ یک صنعت بسیار رقابتی با حاشیه سود محدود است. اگر هزینه سنگین خرید تجهیزات، سخت افزار و زیرساخت‌های مورد نیاز را فاکتور بگیریم، بزرگ‌ترین مانع، هزینه بسیار بالای مصرف برق است. 

همچنین، سیستم این کار به شکلی است که هرچه قیمت بیت کوین بالاتر می‌رود، سود ماینرها هم بیشتر می‌شود و این، ماینرهای بیشتری را ترغیب می‌کند تا وارد این بازار شوند. هرچه هم تازه‌واردهای بیشتری به این سیستم بپیوندند، استخراج Bitcoin دشوارتر می‌شود. در این شرایط، همه شرکت کنندگان باید منابع بیشتری مصرف کنند که در نتیجه، سودآوری کاهش می‌یابد.

بنابراین، به دلیل رقابت بالا و سنگین بودن هزینه‌های جاری و اولیه، استخراج بیت کوین برای افراد عادی سودآوری چندان زیادی ندارد. به همان اندازه که استخراج بیت کوین درآمدزا است، به همان اندازه هم هزینه‌های اولیه و جاری بسیار سنگینی دارد.

عوامل تاثیرگذار بر درآمد استخراج بیت کوین

درآمد ماینینگ بیت‌کوین به چند عامل کلیدی بستگی دارد. مهم‌ترین آن قیمت بیت‌کوین است؛ هرچه قیمت بالاتر باشد، سودآوری افزایش می‌یابد. دوم، هش‌ریت و سختی شبکه تعیین می‌کند رقابت چقدر دشوار است و چه مقدار پاداش نصیب ماینر می‌شود.

از سوی دیگر، هزینه برق و میزان مصرف انرژی نقش تعیین‌کننده‌ای دارند؛ در کشورهایی با برق ارزان، استخراج سودده‌تر است. علاوه‌بر آن، راندمان دستگاه ماینر (برحسب ژول بر تراهش) و هزینه‌های جانبی مثل خنک‌سازی، تعمیر و نگهداری نیز بر سود نهایی تأثیر مستقیم می‌گذارند.

در مجموع، استخراج زمانی مقرون‌به‌صرفه است که هزینه انرژی و تجهیزات کمتر از ارزش بیت‌کوین استخراج‌شده باشد.

چطور می‌توان بیت کوین استخراج کرد؟

استخراج بیت‌کوین دیگر با کامپیوترهای معمولی یا کارت‌های گرافیک انجام نمی‌شود. امروزه ماینرها برای رقابت در شبکه از دستگاه‌های ASIC (Application-Specific Integrated Circuit) استفاده می‌کنند؛ تراشه‌هایی که فقط برای اجرای الگوریتم SHA-256 طراحی شده‌اند و در مقایسه با CPU یا GPU، چند میلیون برابر سریع‌تر و بهینه‌تر عمل می‌کنند. برای مشارکت در فرآیند ماینینگ به چند مؤلفه اصلی نیاز دارید:

۱. دستگاه استخراج (ریگ ماینینگ): ریگ‌ها در واقع مجموعه‌ای از ASICها هستند که وظیفه اصلی آن‌ها تولید مداوم هش است. راندمان دستگاه بر حسب «ژول بر تراهش» اندازه‌گیری می‌شود؛ هرچه این عدد کمتر باشد، مصرف انرژی کمتر و سود بیشتر خواهد بود.

۲. برق ارزان و پایدار: بزرگ‌ترین هزینه ماینینگ مربوط به مصرف برق است. در بسیاری از کشورها—از جمله ایران—ماینینگ تنها زمانی سودآور است که از برق صنعتی یا نیروگاه خصوصی با تعرفه غیریقانونی یارانه‌ای استفاده شود. استفاده از برق خانگی یا کشاورزی نه‌تنها مقرون‌به‌صرفه نیست، بلکه غیرقانونی محسوب می‌شود.

۳. نرم‌افزار استخراج: برنامه‌هایی مانند CGMiner، BFGMiner یا Braiins OS وظیفه اتصال دستگاه به شبکه و کنترل پارامترهایی مثل سرعت هش، دما و مصرف برق را برعهده دارند. این نرم‌افزارها اغلب متن‌باز (Open Source) هستند و روی سیستم‌های لینوکس یا ویندوز اجرا می‌شوند.

۴. استخر استخراج (Mining Pool): به‌دلیل سختی بالای شبکه، استخراج انفرادی تقریباً غیرممکن است. ماینرها توان محاسباتی خود را در استخرها تجمیع می‌کنند تا شانس پیدا کردن بلاک افزایش یابد و پاداش‌ها به نسبت سهم بین اعضا تقسیم شود.

در مجموع، ورود به ماینینگ امروز نیازمند سرمایه قابل‌توجه، زیرساخت خنک‌سازی مناسب و مدیریت انرژی هوشمندانه است. تنها کسانی که بتوانند بین هزینه و راندمان تعادل برقرار کنند، در این رقابت باقی خواهند ماند.

استخرها و مزارع استخراج بیت‌کوین و تأثیرشان بر قیمت BTC

استخراج بیت کوین دیگر کاری نیست که یک ماینر به‌تنهایی از عهده‌اش برآید. سختی شبکه آن‌قدر بالا رفته که تولید یک بلاک بدون مشارکت گروهی تقریباً غیرممکن است. همین موضوع باعث شکل‌گیری استخرهای استخراج (Mining Pools) شد. در این استخرها هزاران ماینر قدرت محاسباتی دستگاه‌های خود را با هم ترکیب می‌کنند تا شانس یافتن هش معتبر برای بلاک بعدی را افزایش دهند.

وقتی یکی از اعضا بلاک را پیدا می‌کند، پاداش میان همه شرکت‌کنندگان به نسبت توان پردازشی (Hashrate) تقسیم می‌شود. این روش درآمدی پایدارتر و قابل‌پیش‌بینی‌تر از ماینینگ انفرادی ایجاد می‌کند. استخرهایی مانند Foundry USA، AntPool و F2Pool امروز بیشترین سهم از هش‌ریت جهانی را در اختیار دارند و عملاً ستون فقرات امنیت شبکه محسوب می‌شوند.

در کنار استخرها، مفهوم مزرعه استخراج (Bitcoin Farm) قرار دارد؛ مجموعه‌ای فیزیکی از صدها یا هزاران دستگاه ASIC که در یک مرکز داده با سیستم خنک‌سازی، مدیریت انرژی و زیرساخت شبکه متمرکز شده‌اند. مزارع ماینینگ در مناطقی فعالیت می‌کنند که برق ارزان و پایدار در دسترس است—از تگزاس و قزاقستان گرفته تا شهرک‌های صنعتی ایران که نیروگاه خصوصی دارند.

اما نقش ماینرها فقط به استخراج محدود نمی‌شود؛ آن‌ها به‌طور غیرمستقیم بر قیمت بیت کوین نیز تأثیر می‌گذارند. ماینرها معمولاً بخشی از بیت‌کوین استخراج‌شده را برای پرداخت هزینه‌های برق و نگهداری می‌فروشند. این فروش مداوم می‌تواند نوعی فشار عرضه در بازار ایجاد کند. برعکس، زمانی که قیمت در حال افزایش است، بسیاری از ماینرها بیت‌کوین‌های خود را هولد می‌کنند تا در اوج قیمتی بفروشند، که همین رفتار می‌تواند باعث کاهش عرضه و رشد بیشتر قیمت شود.

به‌عبارت دیگر، رفتار فروش یا نگهداری ماینرها یکی از محرک‌های پنهان نوسانات بیت‌کوین است. هرچه هزینه انرژی افزایش یابد یا درآمد استخراج کاهش پیدا کند، فشار فروش ماینرها بیشتر می‌شود—و هرچه بازار صعودی‌تر باشد، تمایل به هولد نیز افزایش می‌یابد. این چرخه‌ی ماینینگ و بازار، یکی از اصلی‌ترین نیروهای تنظیم‌کننده‌ی عرضه و تقاضا در اقتصاد بیت‌کوین است.

ماینینگ بیت‌کوین در ۲۰۲۵؛ از هش‌ریت تا پاداش‌ها؛ روایت صنعتی که بی‌وقفه می‌تازد

در سال ۲۰۲۵، این صنعت بالغ‌تر، رقابتی‌تر و تکنیکی‌تر از همیشه مطرح است. پاداش بلاک نصف شده، کارمزدها دوره‌ای سرسام‌آور بالا می‌روند و دوره‌ای که بازار ماینرها کساد است، هش‌ریت رکورد می‌شکند و سختی شبکه هر دو هفته یک‌بار مثل «گزارش درآمد» تازه‌ای برای ماینرها اعلام می‌شود.

در ۲۰۲۵، پاداش هر بلاک ۳٫۱۲۵ بیت‌کوین است؛ نتیجه‌ هاوینگ آوریل ۲۰۲۴. کارمزد تراکنش‌ها هم اضافه می‌شود، اما متغیر است و با شلوغی شبکه کم‌وزیاد می‌شود. همین نوسان کارمزدهاست که گاهی درآمد روزانه‌ ماینرها را دگرگون می‌کند و گاهی هم به حالت عادی برمی‌گرداند.

بعد از هاوینگ ۲۰۲۴ چه شد؟

هاوینگ چهارم در آوریل ۲۰۲۴ پاداش را از ۶٫۲۵ به ۳٫۱۲۵ BTC کاهش داد. با میانگین ۱۴۴ بلاک در روز، حدود ۴۵۰ بیت‌کوین تازه هر روز وارد چرخه می‌شود؛ البته جدا از کارمزدها. اطراف همان هاوینگ، شبکه شاهد جهش عجیبی در کارمزدها بود؛ پروتکل جدیدی به نام Runes مم‌پول را پر کرد و برای مدتی، کارمزدها حتی از پاداش ثابت بلاک هم بالاتر رفتند. بلوک‌هایی ثبت شد که ده‌ها بیت کوین فقط کارمزد داشتند؛ اما این باد موافق دوام نیاورد. با فروکش‌کردن تب و تاب، تا میانه‌ ۲۰۲۵ کارمزدهای میانه به مدار معمول برگشت. این چرخه برای بیت کوین آشناست: هرگاه مم‌پول لبریز می‌شود، چه با پروتکل‌های نو، چه با موج‌های هیجانی، مزایده جا در بلوک‌ها شعله‌ور می‌شود و وقتی صف خالی شد، همه‌چیز دوباره به حالت پایه برمی‌گردد.

کلام آخر

بیت کوین ماینینگ فرایندی است که در آن، با حل معادلات ریاضی دشوار و بسیار پیچیده با استفاده از کامپیوترهای فوق‌العاده قدرتمند، تراکنش‌ها تایید و به بلاک چین اضافه می‌شوند. این کار به افزایش امنیت شبکه بیت کوین کمک می‌کند. علیرغم اینکه برخی از کشورهای دنیا نظیر چین آن را ممنوع کرده‌اند، اما هنوز در برخی از کشورها با رعایت قوانین و مقررات تعیین شده، قابل انجام است.

امروزه به دلیل افزایش سختی شبکه و رقابت شدید، استخراج بیت کوین با ماینرهای FPGA و ASIC به‌صرفه‌تر است. به‌طورکلی، انجام این کار علیرغم درآمدزایی، هزینه‌های اولیه و جاری بسیار سنگینی دارد و همچنین، ممکن است اثرات مخربی بر محیط زیست داشته باشد. اگر به فعالیت و سرمایه گذاری در بازار ارزهای دیجیتال علاقه‌مند هستید، وبلاگ رمزینکس را دنبال کنید تا از آخرین ترندها و تحولات روز این بازار مطلع شوید.

بیت‌کوین با سازشی ساده طراحی شد: هر ده دقیقه یک بلاک، آن‌قدر کوتاه که تأییدها معقول بماند و آن‌قدر بلند که دو بلاک هم‌زمان کم رخ دهد. پشت این سازش، صنعتی بی‌وقفه شکل گرفته که هر دو هفته با تعدیل سختی، دستمزد خود را دوباره محاسبه می‌کند. هاوینگ ۲۰۲۴ پاداش را نصف کرد، کارمزدها دوره‌ای اوج می‌گیرند و فروکش می‌کنند، هش‌ریت سقف‌های تازه می‌زند و دستگاه‌ها با هر نسل، ژول‌های کمتری برای هر تراهش می‌سوزانند. در این میانه، بقا قانون واضحی دارد: راندمان، انضباط و برقِ درست. ماینینگ، معمایی رمزآلود نیست؛ نظمی است که از دلِ تکرار بیرون آمده و همان تکرار، امنیتِ ارزشمندترین دفترکل بازِ جهان را تضمین می‌کند.

سوالات متداول در مورد استخراج بیت کوین