اسمارت کانترکت اتریوم (Smart Contract) یکی از قراردادها بر بستر بلاکچین است که به صورت خودکار و بدون نیاز به واسطه اجرا می‌شود. به عبارتی، شرایط توافق بین خریدار و فروشنده در قراردادی، کدنویسی می‌شود. سپس هرگاه که شرایط این توافق برآورده شد، ارزهای اسمارت کانترکت اتریوم به صورت کاملا خودکار منتقل می‌شوند.
اما قرارداد هوشمند اتریوم چیست و چگونه اجرا می‌شود؟ چه مزایا و ریسک‌هایی به همراه دارد؟ پاسخ تمامی این سوالات و بیشتر را در این مقاله بخوانید.
اسمارت کانترکت اتریوم چیست؟
اسمارت کانترکت اتریوم بر بستر امن و غیرمتمرکز بلاکچین اتریوم به صورت خودکار اجرا می‌شود. این ویژگی باعث حذف واسطه‌ها، افزایش کارایی و امنیت معامله می‌گردد. به همین دلیل، این قراردادها برای بسیاری از صنایع از جمله بانکداری، املاک، مدیریت زنجیره تأمین و موارد دیگر بسیار مناسب هستند.
اسمارت کانترکت اتریوم با استفاده از زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی (Solidity) نوشته می‌شود که شباهت‌هایی به جاوااسکریپت دارد. در این کد موارد مثل شرایط اجرای قرارداد و همچنین اقداماتی که در این صورت باید انجام شود، آورده می‌شوند. برای مثال، یک قرارداد هوشمند می‌تواند انتقال مالکیت یک دارایی دیجیتال از یک طرف به طرف دیگر را بر اساس معیارهای خاصی به صورت خودکار انجام دهد.
این روند خودکار بودن قراردادهای هوشمند باعث شده است که در زمان و هزینه صرفه‌جویی شود و همچنین خطر خطاهای انسانی کاهش پیدا کند. بنابراین، با خرید اتریوم به عنوان یکی ارزهای اسمارت کانترکت اتریوم می‌توان به این دنیای نوظهور قدم گذاشت.
اسمارت کانترکت اتریوم چگونه کار می‌کند؟
قراردادهای هوشمند شرایط را به صورت خودکار بر اساس رویدادهای مشخص شده مانند انتقال وجه، مدیریت می‌کنند. فرآیند اجرای اسمارت کانترکت اتریوم شبیه به مثال زیر در مورد خرید و فروش محصول است:
- خریدار و فروشنده روی شرایط فروش، از جمله قیمت و تاریخ تحویل، توافق می‌کنند.
- خریدار مبلغ توافق‌شده ارز دیجیتال (معمولا اتریوم) را به آدرس قرارداد هوشمند ارسال می‌کند.
- کد قرارداد هوشمند بررسی می‌کند که آیا شرایط فروش، مانند دریافت مبلغ توافق‌شده ارز دیجیتال، برآورده شده است یا خیر.
- در صورت برآورده شدن شرایط، قرارداد هوشمند به طور خودکار مفاد توافق‌نامه را اجرا می‌کند. برای مثال، انتقال مالکیت محصول را به خریدار را انجام می‌دهد.
- در نهایت، خریدار به محصول دسترسی پیدا کرده و فروشنده وجه خود را دریافت می‌کند. هر دو طرف می‌توانند اطمینان داشته باشند که قرارداد هوشمند بر مفاد توافق‌نامه نظارت کرده و آنها را اجرا نموده است.
- بلاکچین اتریوم جزئیات تراکنش، از جمله انتقال مالکیت محصول و پرداخت را ثبت می‌کند. همین امر باعث ایجاد سابقه امن و دائمی از تراکنش خواهد شد.
بنابراین فرآیند، روشی امن و شفاف برای خرید و فروش محصولات با استفاده از ارز دیجیتال است. با استفاده از قراردادهای هوشمند، خطر تقلب و نیاز به واسطه‌ها کاهش می‌یابد و فرآیند خرید و فروش محصولات ساده و خودکار می‌شود.
چگونه امنیت قراردادهای هوشمند اتریوم تامین می‌شود؟
مراحل زیر قوانینی هستند که طبق آن امنیت اسمارت کانترکت اتریوم تامین می‌شود:
- ممیزی قرارداد (Audit): این فرآیند تضمین می‌کند که تمامی اجزای قرارداد به درستی در کنار هم قرار گرفته‌اند و هیچ نقطه ضعفی که منجر به بروز مشکل در آینده شود، وجود ندارد.
- مقاومت در برابر حملات رایج هکرها: حملات خاصی مانند حمله بازگشت‌پذیر (Re-entrancy Attack) همواره از سوی هکرها برای نفوذ به قراردادهای هوشمند صورت می‌گیرد. اطمینان از مقاومت قرارداد در برابر این حملات، همانند استحکام صندلی برای تحمل وزن افراد سنگین‌تر است.
- بروزرسانی مستمر: در حوزه قراردادهای هوشمند، همگام‌سازی با آخرین تدابیر امنیتی و بروزرسانی کد قرارداد متناسب با آن، ضروری است.
- پیشنهاد پاداش برای کشف باگ (Bug Bounty): با راه‌اندازی برنامه Bug Bounty برای قراردادهای هوشمند، هکرها تشویق به کشف آسیب‌پذیری‌ها می‌شوند و بدین ترتیب، امکان رفع این آسیب‌پذیری‌ها پیش از سوء‌استفاده از آنها فراهم می‌گردد.
۱۰ مزیت برتر اسمارت کانترکت اتریوم
در ادامه به بررسی مزایای قرارداد هوشمند اتریوم می‌پردازیم:
- عدم نیاز به اعتماد: این قراردادها به طور خودکار و بدون دخالت انسان اجرا می‌شوند و از بروز خطا یا تقلب جلوگیری می‌کنند.
- تراکنش‌های مستقیم: در این روش، معاملات به طور مستقیم بین طرفین انجام می‌شود و نیازی به واسطه‌ها نیست.
- امنیت بالا: قراردادهای هوشمند اتریوم بر روی بلاکچین ذخیره می‌شوند که یک سیستم ثبت اطلاعات بسیار امن و غیرقابل نفوذ است.
- قابلیت خودکارسازی: قراردادهای هوشمند اتریوم به گونه‌ای طراحی شده‌اند که پس از برآورده شدن شرایط از پیش تعیین شده، به طور خودکار اجرا می‌شوند.
- شفافیت: در معاملات مبتنی بر قراردادهای هوشمند اتریوم، تمامی تراکنش‌ها برای همه طرف‌های درگیر قابل مشاهده است.
- انعطاف‌پذیری: زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی (Solidity) و ماشین مجازی اتریوم (EVM) به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهند تا قراردادهای هوشمند را با طیف وسیعی از کارکردها و قابلیت‌ها طراحی و پیاده‌سازی کنند.
- ابزارها و روش‌ها: طیف گسترده‌ای از ابزارها و روش‌ها در دسترس توسعه‌دهندگان قرار دارد که به آنها امکان می‌دهد تا به طور کارآمد و سریع dApps (برنامه‌های غیرمتمرکز) را بر روی بلاکچین اتریوم ایجاد کنند.
- تجربه کاربری: اتریوم طیف گسترده‌ای از ابزارها و خدمات را ارائه می‌دهد که به منظور ارتقاء تجربه کاربری در هنگام استفاده از dApps طراحی شده‌اند.
- جامعه‌ی کاربری: اتریوم از بزرگ‌ترین و فعال‌ترین جامعه‌ی کاربری در بین ارائه‌کنندگان قراردادهای هوشمند برخوردار است.
- دسترسی به نسخه جدید شبکه اتریوم: نسخه دوم اتریوم (Ethereum V2) که با نام Serenity نیز شناخته می‌شود، در حال توسعه است و انتظار می‌رود تا به طور قابل‌توجهی مشکل مقیاس‌پذیری را حل کند. قرارداد هوشمند امکان اجرا شدن روی این شبکه را نیز دارند.
محدودیت‌ها و ریسک‌های قراردادهای هوشمند اتریوم
اسمارت کانترکت اتریوم با ارائه مزایای متعدد، دریچه‌ای نو به سوی دنیای نوظهور بلاکچین و ارزهای دیجیتال باز کرده است. اما همانند هر فناوری نوین دیگری با محدودیت‌ها و ریسک‌هایی همراه است که درک و آگاهی از آنها برای استفاده ایمن و کارآمد از این ابزار ضروری است.
عدم امکان تغییر قرارداد هوشمند اتریوم
یکی از بارزترین محدودیت‌های قراردادهای هوشمند اتریوم، ماهیت غیرقابل تغییر آنهاست. پس از استقرار و اجرای یک قرارداد، امکان ویرایش یا اصلاح مفاد آن وجود ندارد بنابراین زمانی که اشتباهی در حین نگارش قرارداد انجام شود یا شرایط پس از اجرای آن تغییر کند، چالش‌برانگیز خواهد شد.
وابستگی به کیفیت کد
عملکرد و قابلیت اطمینان یک قرارداد هوشمند به طور مستقیم به کیفیت کد آن وابسته است. نگارش یک قرارداد هوشمند بدون نقص نیز نیازمند تسلط بر دانش برنامه‌نویسی و آشنایی عمیق با اصول مربوط به قراردادهای هوشمند است. در صورت وجود ایراد یا نقص در کد، قرارداد ممکن است نتایج غیرمنتظره و ناخواسته‌ای را به دنبال داشته باشد.
ابهامات حقوقی در مورد تخلف در اجرای اسمارت کانترکت اتریوم
چالش دیگر مرتبط با قراردادهای هوشمند اتریوم، ابهامات حقوقی و عدم وجود چارچوب قانونی مدون برای آنهاست. ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین و عدم وجود نهاد نظارتی مرکزی، وضعیت حقوقی این قراردادها را در بسیاری از کشورها ازجمله ایران نامشخص کرده است.
۴ کاربرد موثر قردادهای هوشمند اتریوم
پس از بررسی مبانی و نکات امنیتی اسمارت کانترکت اتریوم، اکنون بیایید به نمونه‌های واقعی از کاربرد این ابزارها در دنیای حقیقی نگاهی بیندازیم.
- کیف پول چند امضایی (MultiSig Wallet): این نوع از قراردادهای هوشمند، همانند یک حساب بانکی مشترک عمل می‌کند که کنترل وجوه در آن بر عهده بیش از یک نفر است.
- صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchanges – DEX): این پلتفرم‌ها به کاربران امکان می‌دهند تا بدون نیاز به واسطه، مستقیماً با دیگران به تجارت ارز دیجیتال بپردازند.
- عرضه اولیه سکه (Initial Coin Offering – ICO): این نوع از رویدادها، ماهیتاً همانند رویدادهای جمع‌آوری سرمایه عمل می‌کنند، که قرارداد هوشمند، فرآیند فروش را مدیریت می‌کند و تضمین می‌کند که سهم عادلانه به تمامی مشارکت‌کنندگان اختصاص یابد.
- سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز (Decentralized Autonomous Organizations – DAO): DAOها، سازمان‌هایی هستند که توسط قراردادهای هوشمند اداره می‌شوند. قوانین سازمان در قرارداد هوشمند گنجانده شده است و تمامی فعالیت‌ها بر اساس آن قوانین به اجرا درمی‌آیند. می‌توان این ساختار را به نوعی، یک مدیر رباتیک تشبیه کرد.
برترین پروژه‌های قرارداد هوشمند اتریوم در سال ۲۰۲۳
| پروژه‌ها | خلاصه پروژه |
|---|---|
| Uniswap | Uniswap صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که بر روی بلاک چین اتریوم ساخته شده است و کاربران می‌توانند بدون نیاز به واسطه یا دفتر سفارش سنتی، ارزهای دیجیتال را معامله کنند. |
| MakerDAO | بر روی بلاک چین اتریم ساخته شده که استیبل کوین DAI را کنترل می‌کند که از طریق وام‌های بیش از حد وثیقه به دلار آمریکا متصل می‌شود. |
| Aave | Aave کاربران می‌توانند بدون نیاز به واسطه وام دهند، وام بگیرند و سود کسب کنند. |
| ۱inch | ۱inch یک صرافی غیرمتمرکز است که نقدینگی را از چندین پلتفرم تامین می‌کند تا بهترین نرخ سوآپ توکن را ارائه دهد. |
| Decentraland | Decentraland یک پلتفرم واقعیت مجازی است که بر روی بلاک چین اتریوم ساخته شده است و کاربران را قادر می‌سازد تا دارایی‌ها و تجربیات دیجیتال را ایجاد، مالکیت و کسب درآمد کنند. |
جمع‌بندی
اسمارت کانترکت اتریوم برنامه‌ای خودکار بر بستر بلاکچین اتریوم است که شرایط توافق بین طرفین را به طور شفاف و بدون نیاز به واسطه اجرا می‌کند. امنیت، شفافیت و عدم نیاز به واسطه، قابلیت خودکارسازی معامله، انعطاف‌پذیری برای خلق dApp و نوآوری‌های جدید و جامعه کاربری قوی اتریوم از مزیت‌های این قرارداد هوشمند هستند. اما در کنار این مزایا نباید ازمحدودیت‌ها و ریسک‌هایی همچون غیرقابل تغییر بودن پس از استقرار آن در بلاکچین، وابستگی آن به کیفیت کد و همچنین نداشتن چارچوب حقوقی مشخص، غافل بود.
سوالات متداول
چه تعداد قراردادهای هوشمند اتریوم وجود دارد؟
طبق گزارش اخیر شرکت فلیپ‌ساید کریپتو، از ابتدای سال ۲۰۲۲ تا ۳۰ ژوئن ۲۰۲۴، بیش از ۶۳۷ میلیون قرارداد هوشمند «ماشین مجازی اتریوم (EVM)» در هفت بلاکچین لایه ۲ مستقر شده‌اند. این قراردادهای هوشمند با اتریوم سازگار هستند، به این معنی که از زبان برنامه‌نویسی مشابهی استفاده می‌کنند.
چه تعداد اتریوم در اسمارت کانتکت قفل شده است؟
در حال حاضر، بیش از ۳۷ درصد از کل اتریوم موجود در قراردادهای هوشمند قفل شده است. این موضوع نشان‌دهنده افزایش علاقه به امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، ضرب NFT و سایر کاربردهای بلاکچین است.
زبان برنامه‌نویسی قراردادهای هوشمند اتریوم چیست؟
Sالیدیتی زبان برنامه‌نویسی قراردادهای هوشمند اتریوم است. این زبان به طور خاص برای توسعه قراردادهای هوشمند بر روی ماشین مجازی اتریوم یا ماشین‌های مجازی مشابه طراحی شده است.
منابع: daisie | coindcx | deltecbank
نظرات کاربران
اولین نفری باشید که نظر می دهید