دائو؛ دریچه‌ای به‌سوی حکومت غیرمتمرکز

به دائو (DAO)، قلمرو انقلابی سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز، خوش آمدید! جایی که هر سهام‌دار صدایی دارد و هر اقدامی شفاف و خودکار است!
در این مطلب از رمزینکس، با مفهوم دائو یا همان سازمان مستقل غیرمتمرکز آشنا می‌شویم و اهداف و ویژگی‌های آن را بررسی می‌کنیم.

دائو چیست؟

دائو (DAO) کوتاه‌شده عبارت «Decentralized Autonomous Organization»، به معنای سازمان مستقل غیرمتمرکز است. این سازمان مستقل غیر‌متمرکز از قوانین رمز‌نگاری‌شده‌ای به وجود آمده است که تحت تاثیر یک دولت مرکزی قرار ندارد و بر روی فناوری بلاک چین کار می‌کند که امکان تصمیم‌گیری و مدیریت غیرمتمرکز را فراهم می‌کند. به زبان ساده‌تر، با ظهور دائو در دنیای ارز‌های دیجیتال، با سیستم‌های سنتی خداحافظی می‌کنیم و پا به جهانی بدون مدیر عامل، بدون هیئت‌مدیره و بدون قدرت مرکزی می‌گذاریم.

هدف از DAO چیست؟

به بیان ساده، هدف یک سازمان مستقل خودمختار (DAO) ایجاد سازمانی است که به‌صورت غیرمتمرکز عمل کند و از فناوری بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند برای خودکارسازی فرآیندهای تصمیم‌گیری، حاکمیت و مدیریت منابع استفاده کند. با استفاده از دائو، نیاز به یک مرجع مرکزی حذف می‌شود و در نتیجه تمامی امور ذکر‌شده شکلی دموکراتیک، شفاف و کارآمدتر به خود می‌گیرند.

دائو یا سازمان مستقل غیرمتمرکز چگونه کار می‌کند؟

دائو یا سازمان مستقل غیرمتمرکز بر پایه قراردادهای هوشمند است و شبکه اتریوم به دلیل پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) یک پلتفرم اساسی برای دائوها به حساب می‌آید. قراردادهای هوشمند کدهایی هستند که هر زمان که مجموعه ای از شرایط برآورده شوند به طور خودکار اجرا می‌شوند.

در واقع هر سازمان مستقل غیر‌متمرکز توسط چندین نفر برای یک هدف مشترک تشکیل می‌شود؛ مانند سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها، مدیریت یک استیبل‌کوین یا خرید ان‌اف‌تی‌ها.

اعضای جامعه در دائو، پیشنهادهایی در مورد عملیات آینده پروژه ارائه می‌دهند و سپس گرد هم می‌آیند تا در مورد هر پیشنهاد رای دهند. پیشنهادهایی که به سطح از پیش تعریف‌شده‌ای از اجماع دست می‌یابند، سپس توسط قوانینی که در قرارداد هوشمند ارائه شده است ایجاد می‌شوند که بسیار شفاف، معتبر و قابل مشاهده توسط عموم هستند. بنابراین هر عضوی می‌تواند به‌طور کامل درک کند که پروتکل چگونه باید در هر مرحله عمل کند.

برای مثال، بر اساس نتیجه یک تصمیم، ممکن است کد خاصی برای افزایش عرضه توکن‌های در گردش، سوزاندن مقدار انتخابی توکن‌های ذخیره‌شده، یا صدور پاداش‌های انتخابی به دارندگان توکن موجود، پیاده‌سازی شود. زمانی که این قوانین به طور رسمی بر بلاک‌چین نوشته بشوند، سازمان مستقل غیرمتمرکز باید چگونگی دریافت بودجه و نحوه اعطای حاکمیت را بررسی کند.

احتمالا در دنیای ارز‌های دیجیتال، نام توکن‌های حکومتی به گوشتان خورده است! اینجا جایی است که این توکن‌ها برای تامین بودجه وارد عمل می‌شوند. به بیانی دیگر، قراردادهای هوشمند قوانین یک DAO را مدیریت می‌کنند و قوانین با رای‌های دارندگان توکن حکومتی ایجاد می‌شوند.

هنگامی که یک دائو «DAO» تشکیل می‌شود، بنیان‌گذاران دائو اغلب یک توکن حاکمیتی ضرب یا ایجاد می‌کنند، که نوعی دارایی رمزنگاری‌شده است که به دارندگان توکن قدرت رای در تصمیمات DAO را می‌دهد. معمولاً هر کسی که توکن‌های بیشتری داشته باشد، حق رای بیشتری دارد. توکن‌های حکومتی معمولا در ابتدا بین مدیریت پروژه، کاربران، حامیان و سایر ذینفعان توزیع می‌شوند، اما سپس می‌توانند مانند هر ارز دیجیتال دیگری در بازارهای ثانویه خرید و فروش شوند. 

سازمان مستقل غیرمتمرکز با ایجاد و فروش توکن‌های حکومتی، سرمایه پروژه‌ها را تامین و افزایش می‌دهد. هنگامی که فردی توکن حاکمیت را داشته باشد، نه تنها حق عضویت و رای را به دست می‌آورد، بلکه می‌تواند مسئولیت‌های رای خود را به عضو دیگری واگذار کند.

تاریخچه دائو در دنیای کریپتو

ایده سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز ریشه در زمان ظهور بیت‌کوین دارد و بعدا با شکل‌گیری اتریوم که قراردادهای هوشمند را معرفی کرد، به‌طور کامل توسعه یافت.

اولین سازمان مستقل غیرمتمرکز در سال ۲۰۱۶ با نام «دائو» شکل گرفت که موفق به جمع‌آوری ۱۵۰ میلیون اتریوم شد. اما بعد از چندین ماه، این سازمان مورد هک قرار گرفت و حدود ۵۰ میلیون اتریوم به سرقت رفت.

علیرغم شکست یکی از اولین سازمان‌های تشکیل‌شده، مفهوم سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز به تکامل خود ادامه داد؛ توسعه‌دهندگان و علاقه‌مندان به بلاک‌چین از این شکست درس گرفتند و بر بهبود مدل‌های امنیتی و حاکمیتی DAO تمرکز کردند.

یک سال بعد، در سال ۲۰۱۷ سازمان «MakerDAO» راه‌اندازی شد که به یکی از موفق‌ترین DAO‌ها تبدیل شد و یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز به نام دای (DAI) ایجاد کرد که به دلار آمریکا متصل است.

ویژگی‌های سازمان مستقل غیرمتمرکز

سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAOs) دلیل یک تغییر انقلابی در نحوه ساختار و عملکرد سازمان‌های سنتی هستند. در ادامه برخی از ویژگی‌های کلیدی این سازمان‌ها آورده شده است.

• قراردادهای هوشمند (Smart Contracts): قوانین و فرآیندهای تصمیم‌گیری یک سازمان مستقل غیرمتمرکز در قراردادهای هوشمند کدگذاری می‌شوند. این قرار‌داد‌ها به‌صورت خودکار عملیات و قوانین سازمان را اجرا می‌کنند.
• تمرکززدایی (Decentralization): برخلاف سازمان‌های سنتی، DAO توسط یک مرجع متمرکز اداره نمی‌شود. درعوض، کنترل سازمان اغلب از طریق مالکیت توکن انجام می‌شود. هر توکن به‌طور معمول نشان‌دهنده قدرت رای دادن است و به دارندگان اجازه می‌دهد در فرآیندهای تصمیم‌گیری شرکت کنند.
• شفافیت (Transparency): تمام عملیات و تراکنش‌های یک سازمان مستقل غیرمتمرکز بر‌روی بلاک‌چین ثبت می‌شوند و برای همه اعضا شفاف و قابل دسترسی هستند. این شفافیت مسئولیت‌پذیری و اعتماد را در میان شرکت‌کنندگان تضمین می‌کند.
• حاکمیت(Governance): تصمیمات درون‌سازمانی یک DAO به‌طور جمعی توسط اعضای آن گرفته می‌شود. هر تصمیمی قابل ارسال و رای‌گیری است و در‌صورتی که تعداد آرای کافی را کسب کند، طبق قوانین از پیش‌تعریف‌شده، کدگذاری شده و در قرارداد‌های هوشمند اجرا می‌شود.
• خودمختاری (Autonomy): سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز همان‌طور که از اسمشان پیداست به‌طور مستقل عمل می‌کنند، به این معنی که پس از تنظیم قوانین اولیه توسط اعضای دائو، می‌توانند به تنهایی و بدون دخالت واسطه کار کنند. تغییرات در قوانین یا عملیات مستلزم توافق جمعی است و می‌تواند از طریق قراردادهای هوشمند اضافه و اجرا شود.
• بودجه و مشوق‌ها (Funding and Incentive Mechanism): سازمان‌های مستقل غیر‌متمرکز به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که از توکن‌ها برای اهداف مختلفی مانند توسعه، بازاریابی یا پاداش دادن به اعضا استفاده شود. همچنین منابع مالی این سازمان‌ها معمولا از عرضه اولیه سکه (ICO) یا فروش توکن تأمین می‌شود.

نمونه‌هایی از سازمان‌های مستقل غیر‌متمر‌کز در حوزه بلاک‌چین

تا به اینجا با تاریخچه دائو، هدف، نحوه کار و ویژگی‌های آن آشنا شدیم. در ادامه با نمونه‌های مختلفی از سازمان‌های مستقل غیر‌متمرکز از ابتدا تا به امروز آشنا خواهیم شد.

سازمان مستقل غیر‌متمرکز The DAO

همان‌طور که گفتیم سازمانی به اسم «DAO» یا «GenesisDAO» یکی از اولین سازمان‌هایی بود که در سال ۲۰۱۶ ظاهر شد. اما این پروژه پایان خوشی نداشت و پس از ۲ ماه از تاسیس آن، مورد هک قرار گرفت و بیش از ۵۰ میلیون اتریوم به سرقت رفت.

سازمان مستقل غیر‌متمرکز Uniswap

یونی‌سواپ (Uniswap) یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که به کاربران اجازه می‌دهد تا توکن‌های ERC-20 خود را بدون واسطه معامله کنند. سازمان مستقل غیر‌متمرکز Uniswap توسط دارندگان توکن‌های یونی «UNI» مدیریت می‌شود که می‌توانند در مورد پیشنهادهایی که بر پروتکل تأثیر می‌گذارند از جمله تغییرات در ساختار هزینه‌ها و تخصیص وجوه خزانه، رای دهند.

سازمان مستقل غیر‌متمرکز MakerDAO

سازمان MakerDAO یکی از شناخته‌شده‌ترین DAO‌ها است که مسئولیت ایجاد و مدیریت استیبل کوین DAI را بر عهده دارد.

سازمان DAO در این پروتوکل از توکن‌های MKR برای حاکمیت استفاده می‌کند و به دارندگان توکن اجازه می‌دهد در مورد موضوعات کلیدی مانند تعدیل نسبت‌های وثیقه و معرفی انواع وثیقه‌های جدید رای دهند.

سازمان مستقل غیر‌متمرکز Aave

یکی دیگر از پروتکل‌های پیشرو در حوزه دائو «Avee» نام دارد که خدمات وام و استقراض انواع ارزهای دیجیتال را ارائه می‌دهد.

مشابه سازمان‌های دائو دیگر، دارندگان توکن AAVE می‌توانند در حکمرانی پروژه شرکت کنند و همچنین بر تصمیمات مربوط به ارتقا پروتکل، ویژگی‌های جدید و پارامترهای دیگر نیز تاثیر بگذارند.

سازمان مستقل غیر‌متمرکز Decentraland

اگر در حوزه کریپتو فعالیت داشته باشید حتما نام متاورس به گوشتان خورده است! «Decentraland DAO» مالک بازی محبوب «Decentraland» است که در زمینه متاورس ساخته شده است که تمام تصمیمات مربوط به توسعه بازی از جمله اعطای کمک‌های مالی به سازندگان، ممنوعیت کاربران، کنترل قراردادهای هوشمند و موارد دیگر را می‌گیرد. هر کسی که دارای توکن های مانا «MANA»، نیم «NAME» و یا لند‌ «LAND» باشد می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های مربوطه رای دهد.

نحوه سرمایه‌گذاری در دائو یا سازمان مستقل غیر‌متمرکز

ما می‌توانیم با خرید توکن‌های حاکمیتی مرتبط با سازمان مستقل غیر‌متمرکز مورد نظرمان، به عنوان مثال، توکن‌های UNI برای Uniswap یا MKR برای MakerDAO، در یک DAO سرمایه‌گذاری کنیم. برای سرمایه‌گذاری در سایر توکن‌های مربوط با سازمان‌های مستقل غیر‌متمرکز باید یک صرافی ارز دیجیتال را انتخاب کنیم که توکن DAO مورد نظرمان در آن فهرست شده باشد. صرافی‌های محبوب عبارتند از بایننس، کوین بیس، کراکن، یونی‌سواپ (برای خرید و فروش غیرمتمرکز). با این حال، در ایران، موانعی نظیر احراز هویت می‌تواند سرمایه‌گذاری در دائو و دیگر رمز‌ارزها را توسط صرافی‌های بین‌المللی دشوار سازد. 

صرافی رمزینکس این مشکل را برای کاربران ایرانی برطرف کرده است و موجب سهولت دسترسی برای معامله‌گران ایرانی شده است. توکن‌هایی که در نمونه‌های بالاتر ذکر کردیم از جمله UNI و AVEE از طریق صرافی رمزینکس قابل معامله هستند؛ برای مثال شما می‌توانید به خرید ارز یونی (UNI) و فروش آن یا سرمایه‌گذاری در سایر ارز‌های مربوطه بپردازید. امنیت بالا در معاملات، پشتیبانی ۲۴ ساعته در ۷ روز هفته، امکان خرید انواع رمز ارز، خریدوفروش آسان ارزهای دیجیتال، احراز هویت آسان و بسیار سریع از جمله ویژگی‌های برجسته صرافی رمزینکس است.

جمع‌بندی

در این مطلب از رمزینکس با دائو و نحوه عملکرد آن آشنا شدیم. با رشد فناوری بلاک‌چین و ظهور تمرکز‌زدایی در سال‌های اخیر، DAO‌ها به عنوان یک ساختار سازمانی شفاف و دموکراتیک‌تر محبوبیت پیدا کرده‌اند. اما باید توجه داشته باشیم از آنجایی که هیچ مرجع مرکزی در DAO‌ها دخیل نیست، وقتی اشتباهی رخ دهد، اغلب مشخص نیست که چه کسی مقصر باشد و چگونه مشکل را پیگیری کنیم. علاوه بر آن، تمرکززدایی در DAO تنها زمانی معنا می‌دهد که قدرت رای به‌طور مساوی توزیع شود. این معمولاً از طریق تخصیص و عرضه توکن به دست می‌آید. با این حال، در DAO‌هایی که مدیریت ضعیفی دارند، قدرت رای ممکن است به طور نابرابر توزیع شود زیرا اکثر توکن‌ها ممکن است به سهام‌داران کلیدی ختم شوند. سازمان‌های مستقل غیر‌متمرکز مختلفی وجود دارند که هر کدام اهداف و ساختارهای متفاوتی دارند. برای سرمایه‌گذاری در دائو باید هدف دائو، مزایا، معایب و سازگاری آن با علایقتان را در نظر بگیرید و موارد عرضه، توزیع و کاربرد‌های توکن را نیز تجزیه و تحلیل کنید.

منبع: Investopedia | Consensys