بیت‌ کوین در سایه جنگ: سقوط، ترس و امید به بازگشت

واکنش اولیه قیمت رمزارزها

بازار رمزارزها بلافاصله پس از انتشار خبر حمله اسرائیل به ایران، واکنش منفی نشان داد. طبق گزارش‌ها، قیمت بیت کوین در عرض چند ساعت از حدود ۱۰۸٬۵۰۰ به ۱۰۳٬۰۰۰ دلار سقوط کرد. به موازات آن، آلت کوین‌های بزرگی مانند اتریوم، سولانا، ریپل و دوج کوین نیز افت‌های ۵ تا ۱۱ درصدی را ثبت کردند. روز بعد از حمله، اتریوم حدود ۷–۹٪ کاهش قیمت داشت و دیگر ارزهای دیجیتال نیز افت‌های مشابه را تجربه کردند. این سقوط ناگهانی باعث شد به سرعت بخش عمده‌ای از ارزش بازار (بیش از ۲۴۰ میلیارد دلار) پاک شود و به دنبال آن بیش از ۱٫۱۵ میلیارد دلار از پوزیشن‌های اهرمی (leverage) لیکوئید شود.

این اعداد نشان می‌دهد که نوسانات شدیدی در بازار ارزهای دیجیتال رخ داده است، به طوری که تنها در ۲۴ ساعت حدود ۴۲۷٫۸۴ میلیون دلار از پوزیشن‌های خرید (Long) بسته شد. البته در ساعات بعدی پس از شوک اولیه، مقداری بهبود قیمت‌ها مشاهده شد؛ بیت‌ کوین به سرعت تا حدود ۱۰۴–۱۰۶ هزار دلار بازگشت.

رفتار سرمایه‌گذاران خرد و نهادی و لیکوئید شدن پوزیشن‌ها

بحران مذکور رفتار دو گروه اصلی سرمایه‌گذاران را به طرزی متفاوت تحت تاثیر قرار داد. سرمایه‌گذاران خرد (معامله‌گران فردی) به سمت خروج از دارایی‌های پرریسک گرایش یافتند: به گزارش منبعی خبری، حجم گسترده‌ای از دارایی‌های دیجیتال فروخته شد و سرمایه‌ها به دارایی‌های سنتی و مطمئن مانند طلا (حدود ۱–۱٫۳٪ رشد) و دلار و اوراق قرضه منتقل شد. این اقدام نمایان‌گر هجوم به سوی پناهگاه‌های امن در بحبوحه تنش بود. در مقابل، سرمایه‌گذاران نهادی و سازمانی رفتار متفاوتی داشتند؛ داده‌ها نشان می‌دهد که در همین دوره، صندوق‌های قابل‌معامله بیت کوین (ETF) بیش از ۱٫۳ میلیارد دلار سرمایه جذب کردند و شرکت‌هایی مانند مایکرواستراتژی اعلام نمودند که قصد دارند ذخایر بیت کوین خود را افزایش دهند. به عبارت دیگر، اگرچه ترس اولیه سبب افت قیمت‌ها شد، اما بخشی از سرمایه‌گذاران بلندمدت همچنان به این دارایی‌ها وفادار مانده‌اند.

این افت شارپی همچنین موقعیت‌های معاملاتی اهرمی را به شدت تحت‌تاثیر قرار داد. در پی کاهش ناگهانی قیمت‌ها، میزان قابل توجهی از پوزیشن‌های لانگ بسته (لیکویید) شد. در حال حاضر، نگرانی از ریسک‌های سیاسی و وضعیت منطقه‌ای، سرمایه‌گذاران را محتاط‌تر کرده است. از سوی دیگر، برخی تحلیلگران شناخته‌شده مانند سمسون مو (یکی از کارآفرینان فعال در حوزه بیت کوین) معتقدند که چنین افت‌هایی فرصت‌های خرید ایجاد می‌کنند؛ او تأکید کرده که:

وقتی احساس ترس بالا می‌گیرد، باید خرید کرد.

این دیدگاه نشان می‌دهد که بین فعالان بازار نیز درباره دورنمای کوتاه‌مدت بازار نظرات متفاوتی وجود دارد.

تحلیل تکنیکال؛ سطوح حمایت و مقاومت

تحلیلگران تکنیکال با بررسی نمودار قیمت‌ها، به برخی سطح‌های کلیدی حمایت و مقاومت اشاره کرده‌اند. شواهد نشان می‌دهد که محدوده ۱۰۲–۱۰۴ هزار دلار نقش حمایتی مهمی برای بیت کوین ایفا کرده است؛ پس از برخورد اولیه با این ناحیه حمایتی، بیت کوین توانست تا حدود ۱۰۵–۱۰۶ هزار دلار بازگردد. در واقع، بیت‌ کوین در حدود ۱۰۲۸۰۰ دلار حمایت یافت و به ۱۰۵۰۰۰ دلار بازگشت. از سوی دیگر، اتریوم در حوالی ۲٬۴۵۰ دلار مورد حمایت قرار گرفته است و تحلیلگران ناحیه ۲٬۳۵۰–۲٬۴۵۰ دلار را به عنوان محدوده‌ای تعیین‌کننده برای این رمزارز معرفی کردند.

تحلیل‌های تکنیکال نشان می‌دهند که اتریوم در حدود ۲٬۴۸۰ دلار حمایت قوی داشت و در صورت ریزش مجدد محدوده ۲٬۳۵۰ دلار می‌تواند برای آن خط دفاعی تلقی شود. وضعیت سولانا نیز مشابه است؛ تحلیلگران معتقدند این ارز دیجیتال حوالی ۱۴۵ دلار حمایت شده است. به طور کلی، طبق برخی پیش‌بینی‌ها، اصلاح اخیر احتمالا کوتاه‌مدت خواهد بود و احتمال افزایش قیمت تا محدوده ۱۳۰–۱۵۰ هزار دلار تا پایان سال وجود دارد.

شاخص ترس و طمع در بازار کریپتو

شاخص «ترس و طمع کریپتو» که احساس کلی سرمایه‌گذاران را اندازه‌گیری می‌کند نیز در این دوره تغییرات قابل‌توجهی داشته است. این شاخص در آغاز بالا گرفتن تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه در محدوده طمع شدید قرار داشت (بیش از ۷۰) و تا حدود ۶۰ کاهش یافت.

این بدان معناست که حتی با سقوط قیمت‌ها، فضایی که حاکم بود هنوز بیشتر «طمع» است تا «ترس». این موضوع نسبت به بحران‌های مشابه گذشته متفاوت است؛ در حوادث ژئوپولیتیک قبلی معمولا این شاخص به محدوده «ترس» یا «ترس شدید» می‌رسید. به عبارت دیگر، وضعیت فعلی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران بازار کریپتو تاب‌آوری بیشتری پیدا کرده‌اند و سریعتر از گذشته به سطوح حمایت واکنش نشان می‌دهند.

تقابل با دارایی‌های سنتی: طلا و نفت

در مقابل رمزارزها، دارایی‌های سنتی به‌عنوان پناهگاه امن، جهش قیمت چشمگیری را تجربه کردند. برای نمونه، نفت خام بیش از ۱۰ درصد افزایش یافت و قیمت هر اونس طلا تا بالاتر از ۳٬۴۲۰ دلار بالا رفت.

در نتیجه می‌توان گفت که تحت‌تاثیر نگرانی‌های ژئوپولیتیک، بسیاری از سرمایه‌گذاران به دارایی‌های بادوام و با ریسک کمتر مانند طلا، دلار آمریکا و ارزهای معتبر پناه بردند؛ گزارش‌ها می‌گویند پناهگاه‌های سنتی مانند طلا، دلار، ین ژاپن و فرانک سوئیس افزایش یافتند، ولی رمزارزها که به‌عنوان دارایی‌های ریسک‌پذیر در نظر گرفته می‌شوند، به‌شدت کاهش یافتند. این گرایش به دارایی‌های کلاسیک «ایمن» نشان می‌دهد که در شرایط بحران، میل اولیه سرمایه‌گذاران به دارایی‌های شناخته شده است؛ هرچند برخی تحلیلگران کریپتو (نظیر آنتونی پامپلیانو) معتقدند این واکنش اولیه ممکن است موقتی باشد و در ادامه بازگشت قابل توجهی در بازار رمزارزها رخ دهد.

جریان سرمایه به ETFهای بیت‌ کوین

برخلاف سقوط قیمت رمزارزهای بزرگ، بازارهای ETF بیت کوین تحت تأثیر بروز این بحران با حجم سرمایه ورودی بالایی مواجه شدند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که در روزهای پس از بالا گرفتن تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه بیش از ۱٫۳ میلیارد دلار نقدینگی جدید به صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بیت کوین وارد شد. به بیان دیگر، بخش قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاران نهادی و خرد با دید بلندمدت، خرید خود را در کف قیمت‌ها افزایش دادند. علاوه بر این، شرکت‌هایی مثل مایکرواستراتژی گزارش دادند که همچنان در حال انباشت بیت‌ کوین هستند. این داده‌ها حاکی از آن است که حتی پس از یک تلاطم بزرگ، اعتماد برخی بازیگران بزرگ بازار به بلندمدت بودن روند افزایشی بیت‌ کوین پابرجاست.

واکنش صرافی‌ها و پلتفرم‌های رمزارز

صرافی‌ها و پلتفرم‌های فعال در حوزه رمزارز نیز به سرعت به این رویداد واکنش نشان دادند. برای مثال، در ایران وب‌سایت‌های خبری حوزه رمزارز گزارش دادند که قیمت تتر (USDT) در صرافی‌های داخلی به حدود ۹۵ هزار تومان صعود کرد (در حالی که قیمت دلار آزاد در حدود ۸۳ هزار تومان بود). این امر نشان می‌دهد در کوتاه‌مدت تقاضا برای رمزارز به عنوان پوشش نسبت به ریال افزایش یافت.

در همین راستا، بسیاری از صرافی‌های ایرانی مانند رمزینکس به کاربران خود هشدار دادند تا از اقدامات هیجانی اجتناب کنند؛ آن‌ها پیشنهاد کردند از تماس‌های غیررسمی و شایعه‌آفرین چشم‌پوشی کرده و اخبار را تنها از منابع معتبر دنبال کنند. در سطح بین‌المللی، برخی پلتفرم‌های تحلیلی هم گزارش‌هایی درباره این بحران منتشر کردند که طبق آن‌ها رمزارزها در واکنش به جنگ مانند سایر دارایی‌های ریسکی سقوط کردند و تأکید کرد که سرمایه‌گذاران در چنین شرایطی بیشتر به سمت دارایی‌های سنتی امن حرکت می‌کنند.

اثرات کلان اقتصادی

تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه تاثیرات گسترده‌ای بر ابعاد کلان اقتصادی نیز داشت که به نوبه خود بازار رمزارزها را تحت‌الشعاع قرار داد. افزایش قابل ملاحظه قیمت نفت (بیش از ۱۰٪) به بالا رفتن نگرانی‌های تورمی دامن زد؛ این شرایط باعث شد بانک‌های مرکزی از جمله فدرال رزرو آمریکا مجبور شوند در تصمیمات خود درباره نرخ بهره را تجدید نظر کنند. در روزهای اخیر، پیش‌بینی می‌شود که فدرال رزرو دست‌کم در کوتاه‌مدت نرخ بهره را دست‌نخورده نگه دارد تا آثار افزایش بهای کالاهای انرژی را ارزیابی کند. در نتیجه، نرخ بهره بالاتر بر دارایی‌های ریسکی فشار وارد می‌آورد و می‌تواند مانع از برگشت سریع سرمایه به بازار رمزارز شود. به‌طور خلاصه، حوادث ژئوپلیتیک همزمان با بالا رفتن بهای نفت، بار تورمی را افزایش داده و چشم‌انداز کاهش نرخ بهره جهانی را به تعویق انداخته است؛ این عوامل در مجموع می‌توانند رشد رمزارزها را در کوتاه‌مدت محدود کنند.

چشم‌انداز آینده

بحران اخیر یادآور شد که بازار رمزارزها همچنان در برابر شوک‌های جهانی آسیب‌پذیر است. در سمت مثبت، بازگشت سریع قیمت بیت کوین به حدود ۱۰۵-۱۰۶ هزار دلار نشان‌دهنده وجود حمایت‌های کلیدی بوده و برخی تحلیلگران معتقدند این ریزش، اصلاحی موقت است. در این چشم‌انداز خوش‌بینانه، اگر تنش‌ها کاهش یابد، روند قیمت‌ها می‌تواند ظرف هفته‌ها یا ماه‌های آینده بازگشتی قابل توجه داشته باشد؛ برای مثال برخی پیش‌بینی‌ها از احتمال رشد بیت کوین تا محدوده ۱۳۰–۱۵۰ هزار دلار تا پایان سال حکایت دارد.

اما از سوی دیگر، در صورت ادامه یا گسترش درگیری و دخالت‌های بین‌المللی (به‌ویژه ایالات متحده)، احتمال افت بیشتر بازارهای پرریسک بالا خواهد بود. بر اساس تحلیل‌های در دسترس، رمزارزها همچنان عمدتا به‌عنوان دارایی‌های «ریسک‌دار» شناخته می‌شوند و در بحران‌ها بیشتر شبیه سهام فناوری رفتار می‌کنند تا پناهگاه امن.

نتیجه‌گیری: در نهایت می‌توان گفت که تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه در ژوئن ۲۰۲۵ بازتاب فوری و منفی قابل توجهی در بازار رمزارزها داشت. این بحران نشان داد که رمزارزها در کوتاه‌مدت به‌خوبی نمی‌توانند نقش «پناهگاه امن» را ایفا کنند و رفتار آن‌ها بیشتر تحت سلطه احساسات سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر است.

با این حال، داده‌های کنونی حاکی از آن است که سرمایه‌گذاران سازمانی و معامله‌گران بلندمدت به بازار پناه آورده‌اند؛ صندوق‌های ETF ورودی سرمایه را ثبت کرده‌اند و برخی فعالان برجسته این حوزه در حال خرید در کف قیمت‌ها هستند. به‌عنوان چشم‌اندازی محتاطانه، اگر آتش درگیری فروکش کند، بازار رمزارزها می‌تواند فرصت جبران بخشی از افت اخیر را پیدا کند؛ اما در صورت ادامه تشنج، احتمال کاهش بیشتر قیمت دارایی‌های دیجیتال را نمی‌توان نادیده گرفت.