وام ارز دیجیتال یا وام کریپتو (Crypto Lending) چیست؟

می‌توان گفت یکی از اصلی‌ترین اهداف سرمایه‌گذاران در حوزه ارز دیجیتال، کسب سود است؛ خوشبختانه برای کسب سود در این حوزه راه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آن‌ها وام کریپتو (Crypto Lending) است. در این مقاله هر‌آنچه که باید پیرامون این موضوع بدانیم را بررسی می‌کنیم.

وام ارز دیجیتال (Crypto Lending) چیست؟

وام‌دهی ارز دیجیتال را نمی‌توان بدون شباهت به سیستم وام‌دهی سنتی دانست. مانند سیستم وام‌دهی بانک‌های سنتی که ارز را در اختیار کاربران قرار می‌دهند، در این سیستم نیز افراد می‌توانند به وام‌دهی ارز‌های دیجیتال بپردازند. در‌واقع وام‌دهی ارز دیجیتال شکل از سیستم تامین مالی غیر‌متمرکز (DeFi) است که در آن سرمایه‌گذاران در ازای دریافت بهره، ارز‌‌های دیجیتال خود را قرض می‌دهند. سود ذکر شده در قالب ارز دیجیتال و به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه ارائه می‌گردد.

در حال حاضر بسیاری از پلتفرم‌‌ها امکان قرض دادن ارز‌های دیجیتال و استیبل‌کوین‌ها را برای کاربران ایجاد کرده‌اند. پلتفرم‌های ذکر شده معمولا به دو گروه غیر‌متمرکز و متمرکز تقسیم می‌شوند. هر دو امکان دسترسی به نرخ‌های بهره بالا، گاهی تا ۲۰ درصد سود سالانه (APY) را ارائه می‌دهند و معمولاً هر دو از وام‌گیرندگان می‌خواهند که برای دسترسی به وام ارز دیجیتال، وثیقه سپرده کنند.

به طور کلی سیستم وام‌دهی کریپتو، نشانه‌ای از رشد صنعت ارز دیجیتال است. این سیستم به کاربران امکان کسب در‌‌آمد از دارایی‌های خود را می‌دهد و در عین حال دسترسی وام‌گیرندگان به سرمایه‌ای که ممکن است نتوانند از طریق منابع وام‌دهی سنتی به دست آورند، فراهم می‌کند.

انواع وام کریپتو

جالب است بدانیم که سیستم وام‌دهی ارز دیجیتال نیز مانند سیستم‌های وام‌دهی سنتی، از انواع مختلفی برخور‌دارند. با این اوصاف هر شخص یا کسب و کار، بنا به نیاز خود، می‌تواند گزینه مناسب را انتخاب کند. در ادامه با انواع سیستم‌های وام‌دهی کریپتو بیشتر آشنا می‌شویم.

وام های وثیقه ای

در سیستم وام‌دهی وثیقه‌ای، کاربران با ارائه ار‌ز‌های دیجیتال خود به عنوان وثیقه، می‌توانند وام دریافت کنند. مقدار مبلغ وثیقه معمولا بیشتر از مقدار وام تعیین می‌شود. این موضوع تضمین می‌کند که اگر وام گیرنده قادر به بازپرداخت وام نباشد، وام‌دهنده می‌تواند  با فروش وثیقه، زیان خود را جبران کند. در طول مدت وام، وثیقه توسط وام دهنده نگهداری می‌شود و پس از بازپرداخت کامل وام، به وام گیرنده بازگردانده می شود.

به عنوان مثال اگر کاربری بخواهد ۱۰۰۰ دلار ETH وام بگیرد، باید برای دریافت وام بیش از ۱۰۰۰ دلار به عنوان وثیقه، سپرده‌گذاری کند. اگر کاربر نتواند وام خود را بازپرداخت کند، وثیقه به منظور پوشش بدهی نقد می‌شود. قیمت کریپتو دائما در حال تغییر است و این بدان معنی است که ارزش وثیقه شما نیز دائماً در نوسان است. اگر ارزش وثیقه به میزان قابل توجهی کاهش یابد، ممکن است مقدار وثیقه بیشتری برای سپرده‌گذاری درخواست شود، یا کاربر برای جلوگیری از انحلال، می‌تواند بخشی از وام خود را بپردازد.

خط اعتباری کریپتو

خط اعتباری ارز دیجیتال نیز نوعی سیستم وام‌دهی در کریپتو است که به کاربران این امکان می‌دهد با استفاده از دارایی های ارز دیجیتال خود به عنوان وثیقه، به مقدار اعتبار از پیش تایید شده دسترسی داشته باشند. یکی از تفاوت‌های این نوع وام‌دهی با سیستم قبلی این است که مدت زمان از پیش تعیین شده‌ای برای آن در نظر گرفته نمی‌شود. همچنین در این نوع سیستم وام‌دهی، وام‌دهنده می‌تواند نرخ بهره کمتری نسبت به وام‌های بدون وثیقه سنتی ارائه دهد.

وام های بدون وثیقه

وام‌های بدون وثیقه از‌جمله وام‌های ارز دیجیتالی هستند که در چند سال اخیر به محبوبیت خوبی دست پیدا کرده‌اند. این نوع وام، کاربر را ملزم به گذاشتن وثیقه نمی‌کند. در‌حالی‌که در سیستم وام دهی سنتی، وام گیرندگان برای تضمین وام، ملزم به ارائه نوعی وثیقه مانند املاک، سهام، یا سایر دارایی‌های ارزشمند هستند.

برای دریافت این نوع وام، افراد باید از قبل اقدام به واریز مقدار مشخصی ارز دیجیتال به پلتفرم مورد نظر خود کنند. در این روش نیز مانند وام‌های وثیقه دار، مقدار ارز دیجیتال واریز شده باید بیشتر از مقدار وام دریافتی باشد.

وام های فلش

وام‌های فلش یا فوری نوعی از وام‌های رمز‌نگاری هستند که به تازگی محبوبیت پیدا کرده‌اند. این نوع وام بدون وثیقه به وام گیرندگان این امکان را می دهد که در مدت زمان بسیار کوتاه و معمولاً کمتر از یک ثانیه وام مورد نظر خود را بگیرند.

وام‌های فلش با فناوری قراردادهای هوشمند که زیربنای ارزهای دیجیتال است، امکان پذیر می‌شوند. در وام‌های فلش، قرارداد هوشمند کل فرآیند وام، از جمله انتقال وجه را، در یک تراکنش انجام می‌دهد. با این اوصاف کاربرانی که نیاز به دریافت وام‌ در سریع‌ترین زمان ممکن دارند، وام‌های فلش می‌توانند بسیار مفید واقع شوند.

معامله‌گران می‌توانند از وام فوری برای استفاده از فرصت آربیتراژ در بازار استفاده کنند. همچنین معامله‌گر می‌تواند از یک ارائه‌دهنده وام فلش وام بگیرد، از وجوه آن برای خرید یک ارز دیجیتال با قیمت پایین در یک صرافی استفاده کند و سپس همان ارز دیجیتال را با قیمت بالاتر در صرافی دیگری  بفروشد؛ سپس سود حاصل از معامله را می‌توان برای بازپرداخت وام فوری استفاده کرد و سود باقی مانده می‌تواند توسط معامله‌گر نگه‌داری شود.

خطرات وام دهی کریپتو

تا اینجا با وام‌دهی ارز دیجیتال و انواع آن آشنا شدیم؛ اما باید در‌نظر داشت که این سیستم وام‌دهی نیز از خطرات و ریسک‌هایی برخوردار است که باید به آن‌ها توجه داشته باشیم. در ادامه نگاهی به اصلی‌ترین خطرات آن می‌اندازیم.

فراخوانی مارجین

کال مارجین، خطر بالقوه در وام‌های رمزنگاری است که وام‌گیرندگان باید از آن آگاه باشند. فراخوان مارجین زمانی اتفاق می‌افتد که ارزش وثیقه مورد استفاده برای تضمین یک وام در زیر یک آستانه معین، معروف به مارجین مورد نیاز، قرار می‌گیرد. وقتی این اتفاق می‌افتد، وام‌دهنده ممکن است مارجین فراخوانی برای افزایش ارزش وثیقه وام‌گیرنده صادر کند یا باز‌پرداخت کامل وام را انجام دهد.

در زمینه وام‌دهی کریپتو، مارجین کال با‌وجود نوسانات بالای ارزهای دیجیتال ممکن است خطرناک باشد. اگر قیمت ارز دیجیتال وثیقه‌گذاری شده به سرعت کاهش یابد، وام‌گیرنده ممکن است زمان کافی برای پاسخگویی به فراخوان مارجین نداشته باشد. در چنین شرایطی ممکن است مجبور شود حتی با ضرر، دارایی‌های خود را نقد کند.

نا‌‌گفته نماند که با انتخاب دقیق وثیقه مورد نیاز برای تضمین وام، امکان کاهش این خطر وجود دارد. وام‌گیرندگان باید ارزهای دیجیتال کم‌نوسان‌تر و پایدار‌تری را مد نظر قرار دهند. همچنین باید اطمینان حاصل شود که مارجین مورد نیاز تعیین شده توسط وام دهنده معقول است و پتانسیل نوسانات قیمت را در نظر می‌گیرد.

یکی دیگر از راه‌های کاهش ریسک کال مارجین، تعیین حد ضرر هنگام معاملات ارز‌های دیجیتال است. بدین ترتیب در صورت کاهش قیمت به زیر یک سطح مشخص،  ارز دیجیتال به طور خودکار فروخته می‌شود. بدین ترتیب در صورت افت نا‌گهان قیمت، وام‌گیرنده متوجه ضرر نمی‌شود.

عدم نقدینگی

کمبود یا عدم نقدینگی یکی دیگر از خطرات سیستم وام‌دهی ارز دیجیتال است که هر دو گروه وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان باید نسبت به آن آگاهی داشته باشند. در زمینه وام‌دهی کریپتو، کمبود نقدینگی می‌تواند برای وام‌گیرندگان در گرفتن وام و برای وام‌دهندگان در فروش وثیقه‌ مشکل ایجاد کند.

یکی از دلایل ایجاد کمبود نقدینگی، تعداد کمتر خریداران و فروشندگان نسبت به بازار‌های سنتی است؛ این موضوع نوسانات قیمت و کاهش نقدینگی را به همراه دارد. برای مواجهه با این موضوع نیز مانند کال مارجین، وام‌گیرندگان باید وثیقه مورد نظر را به طور دقیق و مناسب انتخاب کنند. از طرف دیگر وام‌دهندگان برای جذب وام‌گیرندگان، باید نرخ بهره و مدت وام را با شرایط معقولی تعیین کنند.

بدون نظارت و کنترل

ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال به این صورت است که هیچ مرجع یا رگولاتور متمرکزی برای نظارت بر پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال وجود ندارد؛ این موضوع ممکن است منجر به عدم نظارت و کنترل شود. بدون نظارت و کنترل مناسب، خطر کلاهبرداری، هک و سایر فعالیت‌های مخرب در پلتفرم‌های وام‌دهی کریپتو وجود دارد. وام‌گیرندگان و وام دهندگان ممکن است در برابر کلاهبرداری‌ها و طرح‌های پانزی آسیب پذیر شوند و در صورت کلاهبرداری یا سرقت، ممکن است هیچ راهی برای حمایت قانونی وجود نداشته باشد.

نرخ بهره بالا

به طور کلی، نرخ‌های بهره در وام‌های کریپتو بالاتر از وام‌دهی سنتی است که دلیل آن ریسک بالاتری است که در وام دادن و استقراض ارزهای دیجیتال وجود دارد. برای کاهش ریسک نرخ بهره بالا، کاربران باید پلتفرم‌های مختلف را امتحان و نرخ‌های بهره را با یکدیگر مقایسه کنند. همچنین مواردی مانند شرایط وام، الزامات وثیقه و… باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرند.

مزایای وام ارز دیجیتال

پیش از این با خطرات سیستم وام‌دهی ارز دیجیتال آشنا شدیم؛ اما نا‌گفته نماند که این موضوع مزایای بسیاری را برای کاربران به همراه دارد. در ادامه به چند مورد از بارز‌ترین مزایای وام ارز دیجیتال اشاره می‌کنیم.

• دسترسی گسترده: در سیستم‌ وام‌دهی سنتی بسیاری از کاربران ممکن است نتوانند به برخی منابع سرمایه دست پیدا کنند؛ در‌حالی که این موضوع از طریق سیستم‌ وام‌دهی ارز دیجیتال امکان‌پذیر است. از طرف دیگر در وام دهی سنتی چالش‌هایی وجود دارد که برخی افراد از عهده آن‌ها بر‌نمی‌آیند. در‌صورتی‌که تمامی افراد با استفاده از اینترنت و کیف‌پول رمزنگاری می‌توانند از وام‌های ارز دیجیتال بهره ببرند.
• عدم بررسی اعتبار: مرحله اعتبار‌سنجی یکی از مراحلی است که در وام‌دهی سنتی با آن مواجه هستیم. از سوی دیگر، در سیستم وام‌دهی رمزنگاری مبنای اعتبار، ارزش وثیقه ارائه شده توسط وام‌گیرنده است و افراد مجبور به طی کردن مرحله اعبتار‌سنجی نیستند.
• کارمزد‌ کم: پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال در مقایسه با سیستم‌های وام‌دهی سنتی، کارمزد‌های کمتری دریافت می‌کنند؛ چرا‌که واسطه‌ها از میان رفته‌‌اند و بخشی از هزینه‌ها کاهش یافته‌اند.
• پردازش سریع‌ وام: در وام‌دهی ارز دیجیتال، وام‌ها نسبت به سیستم‌های مالی سنتی، سریع‌تر پردازش می‌شوند. در بسیاری از موارد، وام گیرندگان می‌توانند ظرف چند دقیقه پس از درخواست وام، وجوه وام را دریافت کنند. چرا‌که پردازش وام خودکار بوده و نیازی به دخالت انسانی وجود ندارد.

وام مالی غیرمتمرکز (DeFi) چیست؟

دیفای سیستم مالی غیر‌متمرکز جدیدی محسوب می‌شود که بر مبنای بلاک‌چین ایجاد شده است. بر‌خلاف امور مالی سنتی که توسط موسسات مالی متمرکز کنترل می‌شوند، DeFi غیرمتمرکز بوده و با استفاده از اینترنت می‌توان از آن استفاده کرد. کاربران می‌توانند توسط برنامه‌های دیفای به طیف وسیعی از خدمات مالی مانند وام، استقراض، تجارت و سرمایه‌گذاری دسترسی داشته باشند.

وام‌های مالی غیر‌متمرکز گونه‌ای از وام‌ها هستند که توسط پلتفرم‌های مالی غیر‌متمرکز ارائه می‌شوند. معمولا پردازش این وام‌ها توسط قرارداد‌های هوشمند صورت می‌گیرد و سیستم وام‌دهی به صورت شفاف‌تر و کارآمد‌تر انجام می‌شود. به طور کلی این نوع وام‌ها، روشی در دسترس‌تر و کار‌آمد‌تر برای دسترسی کاربران به سرمایه هستند.

چگونه و از کجا وام کریپتو بگیریم؟

در‌حال حاضر انواع مختلفی از پلتفرم‌های وام‌دهی غیر‌متمرکز به کاربران امکان دریافت وام را می‌دهند. برخی از این پلتفرم‌های محبوب عبارتند از: Nexo، Celsius، BlockFi، Aave و Compound. پلتفرم‌های ذکر شده این امکان را به کاربران می‌دهند که وام خود را در قالب ارز‌های دیجیتال مختلفی از‌جمله اتریوم، بیت‌کوین و.. دریافت کنند. مانند هر محصول مالی دیگر، وام‌گیرندگان باید قبل از انتخاب پلتفرم‌های وام‌دهی برای دریافت وام رمزنگاری، تحقیقات لازم را انجام دهند و پلتفرم‌های وام‌دهی را با یکدیگر مقایسه کنند.

آیا وام ارز دیجیتال ایمن است؟

وام ارز دیجیتال نیز مانند سایر فعالیت‌های این حوزه، خالی از ریسک نیست. اما زمانی که تمامی جنبه‌ها مورد بررسی قرار بگیرند و پلتفرم وام‌دهی آگا‌هانه انتخاب شود، ریسک ذکر شده تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.

جمع بندی

همانطور که اکوسیستم DeFi به تکامل خود ادامه می‌دهد، می‌توان انتظار داشت که مدل‌های وام دهی نوآورانه‌تری را ببینیم که از ویژگی‌های منحصر به فرد فناوری بلاک چین برای ایجاد محصولات مالی جدید و هیجان‌انگیز استفاده می‌کنند. در آینده‌ای نه چندان دور، این نوع سیستم مالی به پذیرش گسترده‌تری دست پیدا خواهد کرد و کاربران بیشتری به آن جذب خواهند شد. از طرف دیگر کاربران برای کسب سود، باید قدرت ریسک‌پذیری را در خود تقویت کنند.

سوالات متداول