لیکوئید شدن چیست و چگونه چگونه از لیکویید شدن ارز دیجیتال جلوگیری کنیم؟

لیکویید شدن (Liquidation) در ارز دیجیتال چیست؟

لیکوئید شدن به روند بسته شدن پوزیشن لانگ یا شورت یک معامله‌گر به دلیل از دست دادن تمام یا تقریبا همه مارجین (Margin) اولیه معامله‌گر است. در اکثر صرافی‌ها اگر قیمت بازار به قیمت لیکویید شدن معامله‌گر برسد، پوزیشن او به طور خودکار بسته می‌شود. پوزیشن‌های لانگ (خرید) دارای قیمت لیکویید شدن کمتر از قیمت ورودی اصلی داشته و این امر برای پوزیشن‌های شورت (فروش) بالعکس است.

برای اینکه بتوانید این پوزیشن‌ها را باز نگه دارید باید درصدی از ارزش پوزیشن را در صرافی نگه دارید که به عنوان حداقل وجه تضمین (Maintenance Margin) شناخته می‌شود. اگر نتوانید شرایط تضمین خود را برآورده کنید پوزیشن‌های شما لیکویید شده و مارجین اولیه‌تان را از دست می‌دهید.

مطلب پیشنهادی

آموزش پوزیشن لانگ و شورت، تفاوت معاملات Long و Short چیست؟

انواع لیکوئید شدن

• لیکویید شدن اجباری (Forced Liquidation): این نوع زمانی اتفاق می‌افتد که صرافی به‌عقیده خود وثیقه شما کافی نیست و موقعیت را بدون دخالت فعال شما می‌بندد.
• لیکویید شدن اختیاری (Voluntary or Partial Liquidation): در این حالت، معامله‌گر خودبه‌خود برخی از دارایی را می‌فروشد تا جلوی ضرر کامل را بگیرد.

چرا لیکویید می‌شویم؟

لیکویید شدن دلایل متعددی دارد. این اتفاق که عمدتا در معاملات فیوچرز رخ می‌دهد، اغلب به دلیل رعایت نکردن مدیریت ریسک است که کاربران با اهرم بالا و تحلیل سطحی وارد بازار می‌شوند و در نهایت تمام سرمایه خود را از دست می‌دهند. در ادامه دلایل عمده لیکویید شدن را ارائه داده‌ایم:

• استفاده بیش‌ازحد از اهرم: هر چه اهرم بالاتر باشد، با تغییرات کوچک بازار، احتمال رسیدن به قیمت لیکویید شدن بیشتر است.
• نیاز به حفظ حداقل مارجین (Margin Requirement): اگر قیمت بازار برخلاف پیش‌بینی حرکت کند و مارجین شما کمتر از سطح مورد نیاز شود، لیکویید اتفاق می‌افتد.
• نوسانات شدید بازار: بازار ارزهای دیجیتال نوسانات زیادی را در یک روز تجربه می‌کند؛ حرکات بزرگ قیمت ممکن است باعث لیکویید شدن ناگهانی شود.

مطلب پیشنهادی

معرفی مفهوم لوریج در ارز دیجیتال؛ نحوه یافتن لوریج مناسب

تفاوت قیمت لیکوئید شدن و قیمت ورشکستگی

بسیاری از تریدرها تفاوت مهم میان قیمت لیکویید شدن و قیمت ورشکستگی را نمی‌دانند و اکثرا با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. در ادامه تفاوت قیمت لیکویید شدن، قیمت ورشکستگی در نهایت مفهوم صندوق بیمه را بیان کرده‌ایم:

• قیمت لیکویید شدن (Liquidation Price): قیمتی است که پوزیشن شما شروع به بسته شدن خودکار می‌کند. به تاثیر اهرم، مارجین اولیه و مارجین نگهدارنده وابسته است.
• قیمت ورشکستگی (Bankruptcy Price): قیمتی که در آن کل وثیقه اولیه از بین می‌رود و مارجین به صفر می‌رسد.
• صندوق بیمه (Insurance Fund): برخی صرافی‌ها برای پوشش ضررهای ناشی از لیکویید شدن به‌جریان افتادن منفی حساب (Negative Balance)، از صندوق بیمه استفاده می‌کنند تا از متضرر شدن معامله‌گر بیشتر جلوگیری شود.

لیکویید شدن چگونه اتفاق می‌افتد؟

لیکویید شدن زمانی اتفاق می‌افتد مارجین موجود در حساب تریدر توانایی تحمل معامله را نداشته باشد؛ یعنی معامله به سمتی حرکت کرده باشد که خلاف جهت معامله او بوده و در نهایت وارد ضرر سنگینی شده است. در این حالت، اگر استاپ لاس نداشته باشد، صرافی برای جلوگیری از ضرر «خیلی سنگین‌تر»، به‌صورت خودکار معامله را بسته و به اصطلاح معامله‌گر لیکویید می‌شود. البته در مواردی که صرافی قادر به لیکوئید کردن پوزیشن‌ها قبل از رسیدن حساب معامله‌گر به تراز منفی نباشد، از روش‌های زیر برای پوشش زیان پوزیشن‌های ورشکسته استفاده می‌شود:

• صندوق بیمه: صندوقی است که توسط صرافی ایجاد شده تا به معامله‌گران اجازه دهد سود خود را به طور کامل بدست آورند و تضمین کند که معامله‌گر ورشکسته متحمل ضررهای ناگهانی و خارج از معامله نمی‌شود.
• سیستم ضرر اجتماعی (Socialized Loss System): در بعضی از صرافی‌ها، زمانی که صندوق بیمه کافی نباشد، از سیستم سیستم ضرر اجتماعی استفاده می‌شود. در این روش، زیان ناشی از پوزیشن‌های لیکویید شده میان معامله‌گران سودکننده تقسیم می‌شود. به بیان ساده، سودی که معامله‌گران به دست آورده‌اند، کمی کاهش می‌یابد تا ضررهای سنگین پوشش داده شود.
• لیکوئید شدن با کاهش خودکار اهرم (Auto-Deleveraging – ADL): یکی دیگر از سیستم‌های مدیریت ریسک صرافی‌ها ADL است. در این روش، اگر صندوق بیمه توانایی پوشش ضرر را نداشته باشد، صرافی به صورت خودکار شروع به بستن پوزیشن‌های سودکننده می‌کند. اولویت انتخاب پوزیشن برای بسته شدن بر اساس میزان سودآوری و سطح اهرم معامله‌گران مشخص می‌شود؛ به این معنا که معامله‌گرانی که بیشترین سود و بالاترین اهرم را دارند، در اولویت بسته شدن پوزیشن قرار می‌گیرند.

هر بار که پوزیشنی به دلیل مارجین ناکافی لیکویید می‌شود، مسئولیت رسیدگی به این ریسک به عهده صرافی است و روش‌های مختلفی برای مدیریت کردن این ریسک وجود دارد. بیشتر صرافی‌ها برای معاملات مشتقات خود تصمیم به ایجاد صندوق بیمه برای مدیریت این ریسک‌ها گرفته‌اند.

مطلب پیشنهادی

معامله فیوچرز (Futures) چیست و چگونه منجر به سود می‌شود؟

پولی که در این صندوق بیمه ذخیره می‌شود حاصل لیکویید شدن‌هایی است که در قیمتی بهتر از قیمت ورشکستگی انجام شده‌اند و انگیزه‌ای مشکوک برای مدیریت فعالتر این سفارش‌ها ایجاد می‌کند. با استفاده از سفارشات حد ضرر به راحتی می‌توان از این وضعیت جلوگیری کرد، اگرچه اکثر معامله‌گران در این کار کوتاهی می‌کنند.

چگونه می‌توان از لیکویید شدن جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری از لیکویید شدن راهکارهای متنوعی وجود دارد. این راهکار می‌توانند به شما کمک کنند که به راحتی معاملات خود را مدیریت کنید و لیکویید نشوید. این راهکارها عبارت هستند از:

• استفاده محتاطانه از اهرم: سرمایه‌گذاران حرفه‌ای معمولاً از اهرم‌های پایین‌تر بهره می‌برند تا فضای تنفس بیشتری در مقابل نوسانات داشته باشند.
• قرار دادن حد ضرر (Stop-Loss Orders): با تعیین مرحله خروج از معامله اگر قیمت حرکت کرد، جلوی ضرر را می‌گیریم.
• نگهداری مانده اضافی در حساب: وثیقه بیشتر به مانع زودهنگام لیکویید شدن تبدیل می‌شود.
• آگاهی از شرایط لیکویید شدن در صرافی: بعضی صرافی‌ها مانند Bybit از صندوق بیمه برای حفظ دارایی معامله‌گر تا حد مارجین اولیه استفاده می‌کنند.

انواع معاملات اهرمی

دو نوع اهرم برای معاملات وجود دارد:

• مارجین ایزوله (isolated)
• کراس مارجین (cross)

در مارجین ایزوله وثیقه معامله فقط به خود تعهد محدود می‌شود.؛ یعنی تنها بخشی از سرمایه خود را خرج یک معامله می‌کنید. به عبارت دیگر، در صورت لیکویید شدن، صرافی تمام سرمایه معامله‌گر را از حساب او برداشت نمی‌کند. مارجین ایزوله برای کسانی که فقط یک پوزیشن دارند مناسب است. در این حالت، معامله‌گر حتی پس از باز کردن یک معامله می‌تواند اهرم اولیه را تغییر دهد و وثیقه اولیه خود را از وجوه باقی مانده در حساب خود افزایش دهد.

اما در معاملات کراس مارجین، عموما تمام دارایی درگیر شده و سرمایه در صورتی که معامله در حال لیکویید شدن باشد، به معامله اضافه شده تا جلوی لیکویید شدن آن را بگیرد. اگر معامله‌گر به موقع مداخله نکند، سرمایه او کامل از بین خواهد رفت.

مطلب پیشنهادی

تفاوت کراس مارجین و ایزوله مارجین | کدام روش بهتر است؟

جمع‌بندی

لیکویید شدن اتفاق وحشتناکی نیست؛ یعنی قرار نیست که همیشه تحلیل و معامله شما درست باشد و همواره سود کنید. اما در نظر داشته باشید که روش‌های برای پیشگیری و حتی جلوگیری از ضرر بیشتر در لیکویید شدن وجود دارد. اگر بتوانید به‌درستی تحلیل کنید، اهرم درست را انتخاب کنید و در نهایت، مدیریت ریسک را رعایت کنید، نه‌تنها می‌توانید از لیکویید شدن جلوگیری کنید، بلکه می‌توانید تا حد زیادی به سوددهی برسید.

سوالات متداول