آپدیت پکترا اتریوم چیست؟

آپدیت پکترا (Pectra Upgrade) یکی از مهم‌ترین بروزرسانی‌های شبکه اتریوم است که با ترکیب دو بروزرسانی لایه اجرایی پراگ (Prague Execution Layer) و آپدیت لایه اجماع الکترا (Electra Consensus Layer)، در تاریخ ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۷ می ۲۰۲۵) روی شبکه اصلی اتریوم پیاده‌سازی شد. پکترا در مجموع ۱۱ پیشنهاد بهبود اتریوم (EIP) را در بر می‌گیرد. آپدیت پکترا نه تنها فرایند استیکینگ را منعطف‌تر کرده، بلکه موجب افزایش مقیاس‌پذیری و بهبود تجربه کاربردی (User Exprience) نیز شده است. از طرفی، آپدیت پکترا کیف پول‌های کاربران اتریوم را قابل‌برنامه‌ریزی کرده و موجب شده تا فرایندهای موجود در شبکه‌های لایه دوم اتریوم، ارزان‌تر و کارآمدتر شوند.

آپدیت Pectra اتریوم چیست و چه زمانی اجرا شد؟

به‌روزرسانی پکترا (Pectra) اتریوم، شامل دو آپدیت پراگ (در لایه اجرایی) و الکترا (در لایه الگوریتم اجماع) است. این آپدیت شامل ۱۱ EIP بود (Ethereum Improvement Proposal) تا کارایی کلی شبکه، استیکینگ اتریوم و عملکرد کیف پول‌ها را بهبود دهد. این به‌روزرسانی در تاریخ ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۷ می ۲۰۲۵) روی شبکه اصلی اتریوم اجرا شد. تغییرات کلیدی به شکل زیر رخ داده‌اند:

• EIP-7251 برای افزایش سقف استیکینگ از ۳۲ به ۲۰۴۸ اتریوم
• EIP-7702 برای تبدیل موقت کیف پول‌های معمولی به حساب هوشمند
• EIP-7002 برای بهبود فرآیند خروج اعتبارسنج‌ها از شبکه

مهم‌ترین تغییرات آپدیت Pectra در یک نگاه

آپدیت پکترا بیشترین تعداد «پیشنهادهای بهبود شبکه اتریوم» را در یک بروزرسانی شامل شد و از این نظر بزرگترین آپدیت اتریوم تا به امروز بوده است. این پیشنهادها توسط برنامه‌نویس‌ها در سطح جهان مطرح می‌شوند که در صورت اجرای موفق، پیاده‌سازی آن‌ها در اولویت قرار می‌گیرد. مهم‌ترین تغییراتی که آپدیت پکترا شامل آن‌ها می‌شود موارد زیر هستند:

• افزایش سقف استیکینگ از ۳۲ به ۲۰۴۸ اتریوم، که باعث کاهش تعداد اعتبارسنج‌ها و سریع‌تر شدن شبکه می‌شود.
• مجهز کردن کیف پول‌های معمولی به قراردادهای هوشمند برای انجام تعاملات پیشرفته‌تر با برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps).
• ساده‌سازی و بهبود مدیریت استیکینگ برای اعتبارسنج‌ها.
• افزایش ظرفیت بلاب‌ها (Blobs) که منجر به کاهش هزینه‌های شبکه‌ها لایه دوم اتریوم می‌شود.

حساب هوشمند در اتریوم یعنی چه؟ (EIP-7702)

حساب هوشمند به کیف پولی گفته می‌شود که مثل قراردادهای هوشمند قابل برنامه‌ریزی است. در EIP-7702 که در آپدیت پکترا اعمال شد، حساب‌های معمولی (مثل کیف پول‌هایی که تمام کاربران استفاده می‌کنند) می‌توانند تبدیل به یک حساب هوشمند با امکان اعمال تغییرات خاص در روند تراکنش شوند. مثلا با این تغییر می‌توانید امکان انجام تراکنش‌های دسته‌ای یا پرداخت کارمزد تراکنش توسط دیگری را در کیف پول ارز دیجیتال خود اعمال کنید. این قابلیت تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد؛ زیرا همه می‌توانند در همان کیف پولی که دارند، مانند کیف پول متامسک، به راحتی چندین تراکنش‌ را مدیریت کنند و فعالیت بیشتری در دنیای کریپتوکارنسی داشته باشند.

افزایش سقف استیکینگ اتریوم به ۲۰۴۸ ETH چه اهمیتی دارد؟ (EIP-7251)

تا به امروز هر اعتبارسنج شبکه اتریوم می‌توانست ۳۲ اتریوم را در شبکه قفل کند. اکنون این سقف برداشته شده و هر اعتبارسنج می‌تواند ۲۰۴۸ اتریوم را در شبکه استیک کند. با این تغییر، نهادهای بزرگ می‌توانند اتریوم‌های بیشتری در شبکه استیک کنند و این باعث می‌شود تعداد اعتبارسنج‌ها در مجموع کاهش پیدا کند. در نتیجه کاهش تعداد اعتبارسنج‌ها، سرعت نهایی شدن بلاک‌ها بیشتر می‌شود و شبکه پایدارتر خواهد شد. در ضمن اعتبارسنج‌های کوچک‌تر نیز می‌توانند همچنان با ۳۲ اتریوم به مشارکت خود در شبکه ادامه دهند.

چطور Pectra باعث کاهش کارمزد تراکنش‌ها می‌شود؟

آپدیت پکترا اتریوم از دو طریق هزینه‌های تراکنش‌را به خصوص در شبکه‌های لایه دوم کاهش می‌دهد:

• افزایش ظرفیت بلاب‌ها: بلاب‌ها که در آپدیت Dencun معرفی شده بودند، فضای ارزان‌تری برای ذخیره‌سازی داده‌های لایه دوم فراهم می‌کردند. اکنون با افزایش ظرفیت بلاب‌ها، دسترسی شبکه‌های لایه دوم مانند آربیتروم یا لینیا به فضای ذخیره‌سازی شبکه بیشتر می‌شود و آن‌ها می‌توانند با هزینه کمتری تراکنش‌ها را پردازش کنند.
• افزایش هزینه Calldata در EIP-7623: در این طرح، هزینه استفاده از کال‌دیتا که روش قدیمی‌تر ذخیره‌سازی داده‌های تراکنش بود، افزایش پیدا کرده است. در نتیجه لایه‌های دوم تشویق می‌شوند به جای کال دیتا از بلاب‌ها استفاده کنند که در مجموع باعث کاهش هزینه‌های کلی تراکنش‌ها می‌شود.

تاثیر آپدیت Pectra بر کیف‌پول‌های کاربران ایرانی

آپدیت پکترا اتریوم بابت EIP-7702 مستقیما بر کیف پول‌های کاربران ایرانی تاثیر می‌گذارد. با وجود این آپدیت، کاربران می‌توانند همچنان از کیف پول‌های قدیمی خود مانند متامسک استفاده کنند و از قابلیت‌های جدید این‌ آپدیت بهره‌مند شوند. به عنوان مثال کاربران می‌توانند چندین تراکنش را مانند انتقال توکن، تایید یک قرارداد هوشمند و یک پرداخت را، در یک تراکنش واحد ترکیب کنند. این کار کارمزد و زمان پردازش تراکنش را کاهش می‌دهد. همچنین یک اپلیکیشن یا شخص دیگر می‌تواند کارمزدهای کاربر ایرانی را پرداخت کند. مثلا یک بازی می‌پذیرد که هزینه تراکنش کاربرانش را پوشش دهد تا تجربه کاربری بهتری ارائه شود. همچنین این امکان فراهم شده که بتوانید بدون افشای کلید خصوصی، مجوز امضا کردن تراکنش‌ها را به یک برنامه دیگر بدهید. مثلا یک برنامه اجازه پیدا می‌کند که پرداخت‌های دوره‌ای شما را (مثلا پرداخت ماهانه برای خرید اشتراک یک خدمت) مدیریت کند.

آیا بعد از Pectra باید در نحوه استیک کردن ETH تغییری داد؟

آپدیت پکترا در EIP-7251 و EIP-7002 تغییراتی در استیکینگ اتریوم ایجاد کرده است؛ اما برای اکثر کاربران، به ویژه کسانی که با مقادیر کوچک اتریوم استیک کرد‌ه‌اند، نیازی به تغییر نیست. به عنوان مثال اگر کمتر از ۳۲ اتریوم استیک کرده‌اید، نیازی نیست کار خاصی انجام دهید. اما اگر می‌خواهید میزان بیشتری تا سقف ۲۰۴۸ اتریوم استیک کنید، می‌توانید این کار را از این آپدیت به بعد انجام دهید.

همچنین امکان خروج اعتبارسنج از سمت لایه اجرایی اضافه شده است؛ این امر باعث می‌شود اعتبارسنج‌ها بتوانند با کمک قراردادهای هوشمند یا ابزارهای خودکار، استیکینگ خود را مدیریت کنند. اگر شما از این ابزارها استفاده نمی‌کنید، این تغییر نیز تاثیری روی شما نمی‌گذارد و بیشتر به درد اعتبارسنج‌های بزرگ و سازمانی می‌خورد.

آیا قیمت اتریوم بعد از آپدیت Pectra تغییر می‌کند؟

آپدیت‌های اتریوم به طور مستقیم منجر به تغییرات قیمت اتریوم نمی‌شوند. با این حال، چون در آپدیت پکترا تجربه کاربران بهبود داده می‌شود و قابلیت‌های اجرایی جدیدی به شبکه اضافه می‌شود، می‌توان برنامه‌های غیرمتمرکز جذاب‌تری با امکانات بیشتر روی اتریوم ساخت؛ در نتیجه، قیمت اتریوم تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. توسعه این برنامه‌ها در میان‌مدت موجب افزایش تقاضا برای اتریوم و احتمالا افزایش قیمت ارز اتریوم می‌شود. مثلا با منعطف‌تر کردن فرآیند استیکینگ، موسسات می‌توانند اتریوم‌های بیشتری را در شبکه استیک کنند که این می‌تواند موجب افزایش قیمت اتریوم شود. همچنین افزایش استفاده از شبکه‌های لایه دو اتریوم می‌تواند تقاضا برای اتریوم را افزایش دهد و با خرید اتریوم توسط کاربران جدید، قیمت اتریوم افزایش یابد.

آپدیت Pectra برای توسعه‌دهندگان چه مزایایی دارد؟

این آپدیت به خصوص برای توسعه‌دهندگان، یک به‌روزرسانی جذاب بود. بیاید نگاهی عمیق‌تر به ویژگی‌های آپدیت پکترا بیندازیم:

• حساب‌های هوشمند: توسعه‌دهندگان می‌توانند برنامه‌هایی بسازند که قابلیت‌های جدیدی برای کاربران ایجاد می‌کند. مثلا برنامه‌های جدید مالی می‌توانند از طرف کاربر تراکنش امضا کنند یا حتی برخی امکانات خود را به صورت رایگان در اختیار کاربر قرار دهند؛ زیرا طی این آپدیت امکان پرداخت کارمزد خدمات به جای کاربر فراهم شده است.
• بهبود عملکرد شبکه‌های لایه دو: با تشویق استفاده از بلاب‌ها به جای کال‌دیتا، هزینه‌های تراکنش در لایه دوم اتریوم کاهش پیدا می‌کند و برنامه‌نویس‌ها می‌توانند اپلیکیشن‌های مقیاس‌پذیرتر بسازند. مثلا بازی‌ها یا صرافی‌های غیرمتمرکزی که بهتر کار می‌کنند و کاربران بیشتری جذب آن‌ها می‌شوند.
• ساخت برنامه‌های جدید برای مدیریت استیکینگ: حالا این امکان وجود دارد که اعتبارسنج‌ها از ابزارهای پیشرفته برای مدیریت دارایی خود طی فرآیند استیکینگ استفاده کنند. این باعث می‌شود برنامه‌های جدیدی توسعه داده شوند و اکوسیستم اتریوم غنی‌تر شود.

تفاوت آپدیت Pectra با ارتقاهای قبلی اتریوم چیست؟

آپدیت پکترا اتریوم، پرمحتواترین به‌روزرسانی اتریوم تا به امروز بود، زیرا ۱۱ پیشنهاد بهبود اتریوم یا EIP در آن عملی شد. در آپدیت پکترا ویژگی‌هایی به شبکه اضافه شد که مستقیما امکانات جدیدی برای کاربران فراهم کرد؛ برعکس آپدیت‌های پیشین که بیشتر در لایه زیرین شبکه اتفاق افتادند و تغییرات برای کاربران معمولی مشهود نبود.

آینده اتریوم بعد از Pectra چگونه پیش‌بینی می‌شود؟

آینده اتریوم، با وجود این تعداد توسعه‌دهنده فعال و اکوسیستم غنی، روشن تصور می‌شود. در آپدیت پکترا حساب‌های کاربری و کیف پول‌ها متحول می‌شوند، اعتبارسنجی در شبکه ساده‌تر می‌شود و شبکه‌های لایه دوم بهبود عملکرد پیدا می‌کنند. با وجود تمام این‌ها، اتریوم روز به روز کاربرپسندتر و مقیاس‌پذیرتر می‌شود و حتی می‌تواند به گزینه‌ای جذاب برای موسسات مالی تبدیل شود. این تغییرات اتریوم را به هدفش به عنوان بستری برای تسویه مالی در ابعاد جهانی نزدیک‌تر می‌کند. با این حال، این تمام ماجرا نیست، زیرا نقشه راه اتریوم ادامه دارد.

آپدیت بعدی، فوکاسا، با معرفی PeerDAS و افزایش ظرفیت بلاب‌ها، می‌خواهد اتریوم را بیش از بیش مقیاس‌پذیر کند. اتریوم قصد دارد طی آپدیت‌های بعدی، مقاومت در برابر سانسور، بهینه‌سازی داده‌ها، و عملکرد خود را بهتر کند.

جمع‌بندی

آپدیت Pectra اتریوم، با ایجاد تغییرات گسترده در نحوه استیکینگ، بهبود عملکرد کیف پول‌ها و کاهش هزینه‌های تراکنش، تجربه کاربران و توسعه‌دهندگان را متحول کرده است. با ورود حساب‌های هوشمند، افزایش سقف استیکینگ و بهینه‌سازی فضای داده در لایه دوم، اتریوم نه تنها برای کاربران عادی، بلکه برای کسب‌وکارها و نهادهای بزرگ نیز جذاب‌تر شده است. این آپدیت آغاز فصل تازه‌ای در مسیر رشد اتریوم است و نشان می‌دهد که نقشه راه آن برای تبدیل شدن به بستر تسویه مالی جهانی با قدرت ادامه دارد.

سوالات متداول