امواج الیوت چیست؟ آموزش صفر تا صد موج‌شماری الیوت

امواج الیوت (Elliott Wave) روشی برای تحلیل بازارهای مالی و قیمت ارز دیجیتال است که جهت قیمت را بر اساس رفتار معامله‌گران پیش‌بینی می‌کند. در این نظریه امواج قیمت در دو شکل ضربه‌ای و اصلاحی روی نمودار ظاهر شده و مرتب تکرار می‌شوند. در ادامه با روش شناسایی، تحلیل و مزایا و معایب امواج الیوت آشنا می‌شویم.

امواج الیوت چیست؟

امواج الیوت روشی برای تجزیه و تحلیل تکنیکال نمودار قیمت بر پایه این ایده است که بازار الگوهایی را در بازه زمانی کوچک تکرار می‌کند، که در بازه زمانی طولانی شکل داده است. بر اساس این تئوری رفتار جمعی تریدرها در بازه زمانی بلندمدت مثل یک موج است که در باز‌ه‌های کوچکتر نیز تکرار می‌شود.

نظریه امواج الیوت در دهه ۱۹۳۰ توسط یک حسابدار و نویسنده آمریکایی به نام «رالف نلسون الیوت» (Ralph Nelson Elliott) معرفی شد و «رابرت پرچر» در دهه ۱۹۷۰ آن را به اوج محبوبیت رساند.

الیوت ادعا می‌کند که رفتار جمعی معامله‌گران الگوها و روندهایی را ایجاد می‌کند که در بازارها می‌بینیم. الگوی موج، همان‌طور که توسط الیوت تعریف شده، تجلی فیزیکی روانشناسی توده مردم در جهان است و با شناسایی صحیح این الگوها می‌توان به اصطلاح سوار موج شده و با آنها حرکت کرد. 

این الگوها نه تنها در بازارها بلکه در هر جایی که انسان‌ها به طور انبوه تصمیم می‌گیرند، برای مثال بازار مسکن، ماشین، روند مد یا حتی حرکت در مترو ظاهر می‌شود. در ادامه به معرفی قواعد تشکیل موج و الگوهای مختلف در تئوری امواج الیوت می‌پردازیم. 

موج شماری الیوت در تحلیل تکنیکال

امواج الیوت به دو دسته اصلی ضربه‌ای یا جنبشی (Impulsive) و اصلاحی (Corrective) تقسیم می‌شوند. در این نظریه موج ضربه‌ای همسو با روند بازار ایجاد می‌شود و خود از ۵ ریز موج کوچکتر تشکیل شده است. پس از آن هم یک موج اصلاحی بر خلاف روند اصلی شکل می‌گیرد که شامل ۳ ریز موج است. 

این حرکت ۵-۳ در ادامه خود تبدیل به دو بخش فرعی از یک موج بزرگتر می‌شود. در واقع الگوی بنیادی ۵-۳ فارغ از بازه زمانی و تایم فریم نمودار، باقی مانده و در سک ساختار فراکتال تکرار می‌شود. 

همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید، امواج ضربه‌ای که روند بازار را تعیین می‌کنند، از پنج فاز تشکیل شده‌اند:

• موج ۱ صعودی اولیه: در این ناحیه افراد تصور می‌کنند قیمت دارایی پایین است و اقدام به خرید می‌کنند.
• موج ۲ اصلاحی نزولی: در این ناحیه برخی تریدرها با بالا رفتن قیمت سود برده و ترجیح می‌دهند خارج شوند. این کار باعث می‌شود قیمت کمی افت کند.
• موج ۳ صعودی قوی: در این سطح توجه عموم تریدرها به سهم جلب شده و طولانی‌ترین و قوی‌ترین موج شکل می‌گیرد. قیمت در موج سوم از موج قبلی بالاتر خواهد رفت. 
• موج ۴ نزولی دوم: برخی معامله‌گران با سود خارج شده و قیمت نزولی می‌شود اما معمولا روند ضعیف است.
• موج ۵ صعودی نهایی: بعد از افت قیمت افراد بیشتری وارد دارایی شده و حباب قیمت به حداکثر می‌رسد.

در ادامه امواج اصلاحی را داریم که یک پولبک را شکل داده و از این سه فاز تشکیل شده‌اند:

• موج A: حرکت اولیه در خلاف جهت روند
• موج B: حرکت اصلاحی موج A
• موج C: حرکت نهایی در خلاف جهت روند

توجه داشته باشید که امواج الیوت لزوما به معنای پنج موج صعودی و سه موج نزولی نیست. در یک روند نزولی، موج ضربه‌ای به سمت پایین که روند اصلی است پیشروی کرده و با صعود نمودار اصلاح می‌شود. این بدان معناست که پنج موج نزولی و به دنبال آن سه موج صعودی وجود خواهد داشت.

درجه‌های مختلف امواج الیوت

الیوت ۹ درجه مختلف را برای امواج تعریف کرده که برخی از آنها با گذشت چند قرن و برخی دیگر در چند دقیقه روی نمودار تکرار می‌شوند. درجه‌بندی امواج الیوت از بزرگترین تا کوچکترین آنها عبارتند از:

• چرخه بسیار بزرگ (Grand Supercycle): چند قرن
• چرخه بزرگ (Super cycle): بین ۴۰ تا ۷۰ سال
• چرخه (Cycle): یک تا چندین سال
• اولیه (Primary): از چند ماه تا چند سال
• میانی (Intermediate): چند هفته تا چند ماه
• کوچک (Minor): چند هفته
• ریز (Minute): چند روز
• بسیار ریز (Minuette): چند ساعت
• میکرو ریز (Sub-Minuet): چند دقیقه

معامله‌گران با شناسایی امواج ضربه‌ای و اصلاحی، می‌توانند روند بازار را و نقاط احتمالی تغییر روند را شناسایی کنند.

تحلیل امواج الیوت

برای تحلیل امواج الیوت باید با انواع امواج ضربه‌ای و اصلاحی، اندیکاتورها و نسبت‌های فیبوناچی آشنا باشید. امواج ضربه‌ای در اشکال مختلف روی نمودار ظاهر می‌شوند اما سه دسته رایج‌تر شامل موج گسترده (Extended)، مثلث متقاطع موج پنجم (Diagonal triangle at wave five) و امواج ناقص (Failure) است. 

در تئوری الیوت ۲۱ الگوی مختلف نیز برای فاز اصلاح وجود دارد اما معمولا در ۵ شکل بسیار رایج زیگ‌زاگ (Zigzag)، صاف یا تخت (Flat)، مثلث افقی (Horizontal Triangle)، دوگانه ‌سه‌تایی (Double three) و سه‌گانه سه‌تایی (Triple three) روی نمودار ظاهر می‌شوند. 

پیشنهاد خواندنی: تحلیل تکنیکال با تریدینگ ویو به زبان ساده

برای شناسایی امواج الیوت پس از یافتن نمونه‌ای مناسب روی نمودار به این ترتیب پیش بروید:

• بلندترین نقطه را پیدا کرده و موج ۳ بنامید. 
• واگرایی موج ۳ را پیدا کرده و موج ۵ بنامید. 
• موج ۴ دره بین موج ۳ و ۵ خواهد بود. 
• کف قبل از موج ۳ روی نمودار موج ۲ است. 
• قله قبل از موج ۲ باید موج یک باشد. 

برای شناسایی و تحلیل امواج الیوت این نکات تجربی را به یاد داشته باشید:

• موج یک اغلب کوتاه است.
• موج دوم اغلب اصلاحی طولانی دارد.
• موج سوم اغلب موجی طولانی است که ریز موج‌های آن باید قابل شمارش باشند.
• رنج‌های بزرگ بازار معمولا در موج چهارم رخ می‌دهند.
• موج پنجم گاهی کوتاه است و از نظر طولی با موج یک برابر می‌شود.
• اصلاح موج پنجم معمولاً تا کف موج چهارم است.

مهمترین نکته برای تشخیص امواج الیوت موج ۳ است. در ادامه خواهیم دید که بر اساس قوانین الیوت، موج ۳ نباید از موج‌های ضربه‌ای دیگر کوتاه‌تر باشد و همین مساله کار شما را تا حدودی آسان می‌کند. برای یافتن نقطه پایان امواج الیوت از اندیکاتور مکدی استفاده کنید. واگرایی در این شاخص نشانه تغییر روند و پایان موج اصلاحی است. 

اندیکاتورهای امواج الیوت

اندیکاتور Elliott Wave Prophet با استفاده از الگوریتم‌های محاسباتی و نسبت‌های فیبوناچی به صورت خودکار امواج الیوت را شناسایی و رسم می‌کند.

اگر از کاربران متاتریدر هستید، از اندیکاتور Elliott Export برای شمارش امواج در معاملات استفاده کنید. البته این شاخص امواج را ترسیم نمی‌کند اما شمارش آنها کار شما را ساده خواهد کرد. 

نرم‌افزار موتیو ویو (MotiveWave) و سایت WaveBase هم ابزارهای قدرتمندی را برای تشخیص خودکار امواج الیوت و نقاط احتمالی ورود و خروج به بازار ارائه کرده‌اند.

پیشنهاد خواندنی: بهترین اندیکاتورهای تریدینگ ویو چیست؟

نسبت‌های فیبوناچی در امواج الیوت

برای پیدا کردن نقاط حمایت و مقاومت امواج الیوت می‌توانیم از نسبت‌های فیبوناچی استفاده کنیم. این نسبت‌ها شامل یک سری اعداد ریاضی به نام سری فیبوناچی است که از رابطه a + b = c به‌دست می‌آید که در آن a و b دو عدد قبل از c هستند. مشهورترین نسبت‌های فیبوناچی امواج الیوت عبارتند از:

• موج دو: ۵۰، ۶۱.۸، ۷۶.۴ یا ۸۵.۴ درصد  از موج ۱ است.
• موج سه: ۱۶۱.۸ درصد، ۲۰۰ درصد، ۲۶۱.۸ درصد یا ۳۲۳.۶ درصد از موج ۲ است.
• موج چهار:، ۱۴۶.۶ درصد، ۲۳.۶ درصد، یا ۳۸.۲ درصد از موج ۳ است اما بیش از ۵۰ درصد نیست.
• موج ۵ گاهی برابر با موج یک برابر است و گاهی ۶۱.۸ درصد از موج ۱ به ۳ خواهد بود. در هر صورت واگرایی آن با اندیکاتور مکدی قابل تشخیص است. 

نسبت‌های فیبوناچی برای موج اصلاحی بدین ترتیب است:

• موج B تقریبا ۵۰، ۶۱.۸، ۷۶.۴ یا ۸۵.۴ درصد از موج A است.
• موج C تقریبا ۶۱.۸، ۱۰۰ یا ۱۲۳.۶ درصد از موج A است.
• اگر موج C برابر ۱۶۱.۸ درصد موج A باشد، موج C می‌تواند برابر موج ۳ از ۵ ضربه‌ای باشد.

تشخیص این امواج روی نمودار کار آسان نیست و نیاز به تمرین و تکرار دارد. با این وجود با تمرین مداوم چشم‌های شما به قله‌ها و دره‌های امواج عادت کرده و سریع‌تر و دقیق‌تر آنها را پیدا می‌کند. 

قوانین امواج الیوت

تئوری امواج الیوت ۴ قانون اصلی دارد که هرگاه موج‌های پیدا شده با هر ۴ مورد مطابقت داشته باشد، می‌توان از الیوت بودن ساختار مطمئن شد. این ۴ قانون عبارتند از:

• موج ۲ هرگز از سطح شروع موج ۱ پایین‌تر نمی‌آید.
• موج ۳ هرگز کوتاه‌ترین موج ضربه‌ای نخواهد بود.
• موج ۴ با دامنه قیمت موج ۱ همپوشانی ندارد.
• واگرایی موج ۵ توسط اندیکاتور RSI و MACD قابل تشخیص است.

نکات دیگری هم وجود دارد که الزامی نیست اما در صورت وجود، شناسایی موج را دقیق‌تر می‌کند:

• موج ۳ طولانی و دارای شیب نسبتا تند است.
• امواج ۲ و ۴ بر اساس سطوح فیبوناچی اصلاحی مشخص می‌شوند. 
• ممکن است موج ۵ از موج ۳ عبور نکرده و با آن برابر شود که در این صورت الگوی دو قله را ایجاد می‌کند.
• بهتر است انتهای امواج ۳ و B و امواج ۴ و A در یک راستا قرار گرفته و الگوی سر و شانه بسازند.

پیشنهاد خواندنی: بهترین ابزارهای جایگزین تریدینگ ویو چیست؟

مزایا و معایب امواج الیوت

نظریه امواج الیوت هم مثل هر ابزار تحلیل تکنیکال دیگری مزایا و معایب خود را دارد که پیش از به‌کارگیری این روش باید با آنها آشنا باشید. 

مزایای امواج الیوت

• ارائه چارچوبی برای پیش‌بینی روند: این تئوری نشان داده روند تغییر قیمت‌ها در بازار تصادفی نیست بلکه از یک الگوی قابل پیش‌بینی مبتنی بر احساسات تریدرها پیروی می‌کند. 
• شناسایی فرصت‌ها: نقاط برگشت قیمت بهترین زمان برای ورود به یک سهم یا ارز دیجیتال یا خروج از آن است و در صورت تشخیص درست، بیشترین سود را نصیب تریدر می‌کند. یکی از مهمترین مواردی از طریق امواج الیوت می‌توان به دقت شناسایی کرد همین نقاط عطف روند یا برگشت نمودار قیمت است. 
• مفاهیم نسبتا آسان: امواج الیوت برخلاف بسیاری از دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال روی الگوهای تکرار شونده تاکید دارد که شناسایی آنها به صورت دستی یا با استفاده از ابزارهای تحلیل کار چندان پیچیده‌ای نیست. 
• مدیریت ریسک: به معامله‌گران کمک کند با شناسایی سطوح حمایت و مقاومت بالقوه، استراتژی های مدیریت ریسک را توسعه دهند.

معایب امواج الیوت

• ذهنی و قابل تفسیر: امواج الیوت یک روش ذهنی است و هیچ راه قطعی برای تفسیر الگوها وجود ندارد. این مساله می‌تواند منجر به ارائه تفسیرهای متفاوتی از داده‌های بازار توسط تحلیل‌گران مختلف شود.
• تکیه بر داده‌های تاریخی: این روش برای شناسایی الگوها به داده‌های تاریخی متکی است اما تضمینی نیست که این الگوها در آینده ادامه پیدا کنند. شرایط بازار می‌تواند تغییر کرده و الگوهای جدیدی ظاهر شوند که توسط الیوت پیش‌بینی نشده‌اند.
• همیشه دقیق نیست: این تئوری همیشه دقیق نیست و نمی‌توان از آن برای برآورد حرکات آینده بازار با قطعیت استفاده کرد. موارد زیادی وجود داشته که الیوت نتوانسته جهت بازار را پیش‌بینی کند.

سوالات متداول

منابع: ig | stockcharts | investopedia