مقایسه کامل تتر، دای و USDC؛ کدام استیبل کوین امن‌تر و مناسب‌تر است؟

معرفی انواع استیبل کوین؛ متمرکز، غیرمتمرکز، الگوریتمی

به دلیل ساختاری که در پشتوانه استیبل کوین‌ها وجود دارد، این ارز دیجیتال به سه نوع متمرکز، غیرمتمرکزو الگوریتمی تقسیم می‌شود که در قسمت زیر، توضیح آن داده شده است:

• استیبل‌کوین‌های متمرکز (Fiat‑Collateralized): استیبل کوین‌های متمرکز مانند تتر یا USDC، نوعی از ارزهای دیجیتال هستند که توسط یک نهاد مرکزی منتشر و مدیریت می‌شوند و پشتوانه‌‌ آن‌ها معمولا ارزهای فیات (مثل دلار و یورو) یا دارایی‌های نقدشونده است. به بیان ساده، برای هر واحد از این استیبل کوین‌ها، یک دارایی واقعی در حساب بانکی نگهداری می‌شود تا قیمت آن همیشه نزدیک به ۱ دلار (یا معادل ارز مرجع) باقی بماند.
• استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز (Crypto‑Collateralized): استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز نوع دیگری از استیبل کوین‌ها هستند که برای حفظ ثبات قیمت، به‌جای ارز فیات، از رمزارزهایی مثل اتریوم، بیت کوین و یا سایر توکن‌ها به عنوان وثیقه استفاده می‌کنند. این سیستم به صورت کاملا غیرمتمرکز و از طریق قراردادهای هوشمند روی بلاکچین، پیاده‌سازی می‌شود و نیازی به اعتماد به یک نهاد مرکزی ندارد.
• استیبل‌کوین‌های الگوریتمی (Algorithmic): استیبل کوین‌های الگوریتمی، یک گونه نوآورانه از ارزهای باثبات دیجیتال هستند که بدون تکیه بر دارایی‌های وثیقه‌ای مانند ارز فیات یا رمزارز، با بهره‌گیری از الگوریتم‌های خودتنظیم‌گر و قراردادهای هوشمند، تلاش می‌کنند ارزش خود را در محدوده‌ای مشخص (معمولا ۱ دلار) حفظ کنند. سازوکار این مدل بر اصل ساده‌ای استوار است؛ در صورت افزایش قیمت بالاتر از سطح هدف، الگوریتم، با افزایش عرضه توکن موجب تعدیل بازار می‌شود و در صورت کاهش قیمت، از طریق کاهش عرضه (مثلا سوزاندن توکن‌ها یا ارائه مشوق‌های نگهداری)، فشار خرید ایجاد می‌کند تا قیمت به تعادل بازگردد. این رویکرد که نمونه‌هایی مانند TerraUSD (به دلیل ضعف طراحی، سقوط کرد) آن را پیاده کرده‌اند، در تئوری، کارآمد و بسیار مقیاس‌پذیر است، اما در عمل به شدت وابسته به اعتماد بازار و رفتار جمعی کاربران بوده و در شرایط بحرانی می‌تواند ناپایداری شدیدی ایجاد کند.

چرا استیبل کوین‌ها در بازار رمزارز اهمیت دارند؟

استیبل کوین‌ها به واسطه پشتوانه‌ی مشخصی مانند ارزهای فیات یا دارایی‌های دیگر، همواره تلاش می‌کنند ارزش خود را در محدوده‌ای ثابت، حفظ کنند. این ثبات قیمتی، آن‌ها را از نوسانات شدید سایر رمزارزها دور نگه می‌دارد؛ به همین دلیل، میزان سرمایه‌گذاری روی آن‌ها معمولا منجر به زیان یا سود مستقیم نمی‌شود. در کنار این ویژگی، استیبل کوین‌ها از مزایایی همچون سرعت بالای تراکنش‌ها، حذف موانع بانکی و دسترسی آسان در بستر بلاکچین برخوردارند. این ترکیب از ثبات قیمتی و کارایی بالا، سبب شده تا معامله‌گران و تریدرهای فعال در بازار رمزارز، استیبل کوین‌ها را به عنوان پایه‌ای امن و قابل اعتماد برای ورود و خروج سریع به معاملات انتخاب کنند. از این رو، نبود آن‌ها می‌تواند تعادل ساختاری بازارهای مالی دیجیتال را برهم زده و در تسهیل معاملات، به ویژه در محیط‌های پویا و پرنوسان، اختلالات جدی پدید آورد.

معرفی تتر (USDT)

تتر (Tether) با نماد USDT، نخستین استیبل‌کوین بازار رمزارزهاست که در سال ۲۰۱۴ با نام اولیه ریل‌کوین (RealCoin) معرفی شد. هدف از توسعه این دارایی دیجیتال، ایجاد ابزاری با ارزش پایدار و متصل به ارزهای فیات به ویژه دلار آمریکا و به منظور مقابله با نوسانات شدید قیمت در بازار ارزهای دیجیتال بود. تتر از همان ابتدا با تثبیت ارزش خود به نسبت یک‌به‌یک با دلار آمریکا، توانست به سرعت جایگاهی کلیدی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال پیدا کند.

طبق داده‌های کوین‎‌مارکت‌کپ، تا ژوئیه ۲۰۲۵ (مرداد ۱۴۰۴)، USDT با ارزش بازاری بالغ بر ۱۶۰ میلیارد دلار، در جایگاه چهارمین رمزارز بزرگ جهان قرار دارد و همواره در فهرست چهار دارایی دیجیتال برتر از نظر ارزش بازار حضور دارد. این استیبل کوین با برخورداری از میانگین حجم معاملات روزانه‌ای فراتر از ۱۱۲ میلیارد دلار، بر بستر چندین بلاکچین فعالیت می‌کند و توسط بیش از ۴۰۰ میلیون کاربر در سراسر جهان برای معاملات تجاری، انتقالات مالی و کاربردهای گسترده در حوزه دیفای مورد استفاده قرار می‌گیرد. تتر امروزه نه‌تنها پرکاربردترین استیبل کوین بازار، بلکه یکی از ارکان بنیادین زیرساخت مالی دنیای رمزارزها محسوب می‌شود.

تتر چگونه کار می‌کند؟

تتر به عنوان یک استیبل کوین متمرکز و مبتنی بر وثیقه، با هدف حفظ ارزش معادل یک دلار آمریکا طراحی شده است. مکانیزم عملکرد تتر به‌گونه‌ای است که در برابر واریز دلار حقیقی به حساب شرکت، توکن USDT به همان میزان صادر می‌شود و در صورت بازخرید، معادل دلاری آن از ذخایر رسمی تتر پرداخت می‌گردد. این ذخایر متشکل از دارایی‌هایی با نقدشوندگی بالا از جمله اوراق خزانه‌داری آمریکا، وجه نقد، بیت کوین، طلا و سایر سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، بنیان اعتمادپذیری و پایداری این توکن را شکل می‌دهند. ثبات قیمتی تتر بدون دخالت مستقیم در بازار، صرفا از طریق فرصت‌های آربیتراژ و سازوکار بازخرید حفظ می‌شود. همچنین، خرید تتر بر بستر بیش از ۱۳ بلاکچین از جمله اتریوم، ترون و سولانا امکان‌پذیر است که موجب سهولت، سرعت و گستردگی استفاده در اکوسیستم‌های مختلف و هر صرافی ارز دیجیتال شده.

چه نهادی پشت تتر است؟

استیبل کوین تتر (USDT) توسط شرکت تتر لیمیتد (Tether Limited) از سال ۲۰۱۴ صادر می‌شود؛ این شرکت مسئول اصلی عرضه، مدیریت و بازخرید توکن‌های تتر است. تتر لیمیتد به طور کامل زیرمجموعه شرکت Tether Holdings Limited است که در همان سال در بریتانیا تاسیس شد. شرکت مادر این مجموعه، یعنی iFinex Inc که در هنگ‌کنگ مستقر است، علاوه‌بر مالکیت Tether Holdings، مالک صرافی رمزارزی معروف بیت‌فینکس (Bitfinex) نیز هست. از لحاظ ساختاری، iFinex Inc کنترل کامل بر تتر لیمیتد دارد و بسیاری از مدیران کلیدی این دو نهاد، مشترک هستند. این وابستگی نزدیک، باعث شده تا تتر و بیت‌فینکس همواره در مرکز توجه نهادهای نظارتی و منتقدان شفافیت مالی قرار داشته باشند.

مزایا و معایب تتر

تتر به واسطه اهمیتی که در بازار ارزهای دیجیتال دارد و به دلیل شفافیت کم ذخایر، دارای مزایا و معایبی است که در ادامه توضیح داده خواهد شد:

معرفی استیبل کوین USD Coin (USDC)

یو اس دی سی یا USDC، یکی از استیبل کوین‌های متمرکز و وثیقه‌گذاری شده با ارز فیات است که از سپتامبر ۲۰۱۸ (شهریور ۱۳۹۷) توسط شرکت Circle عرضه شده و همواره با نسبت دقیق یک‌به‌یک با دلار آمریکا پشتیبانی می‌شود. ذخایر USDC کاملا نقد یا معادل نقد بوده و عمدتا شامل اوراق قرضه کوتاه‌مدت دولتی آمریکا و سپرده‌های بانکی است، بنابراین در هر زمان می‌توان آن را به ازای هر توکن، معادل یک دلار بازخرید کرد. این توکن در چندین شبکه بلاکچین از جمله اتریوم، سولانا و ترون منتشر می‌شود که انتقال آن را فوری، کم‌هزینه و بی‌واسطه به قراردادهای هوشمند ممکن می‌سازد. پس خرید یو اس دی سی مانند تتر گزینه به‌صرفه‌ای خواهد بود.

برای تضمین انطباق دقیق بین توکن‌های در گردش و ذخایر، USDC گزارش‌های ماهانه شفافی را از طریق حسابرسان مستقل منتشر می‌کند. کاربران می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین کارمزد، دارایی‌های دیجیتال خود را به دلار تبدیل کنند. همچنین به واسطه شفافیت، سرعت تراکنش و ثبات ارزش، USDC به ابزاری اساسی در اکوسیستم دیفای، پرداخت‌های بین‌المللی، تسویه لحظه‌ای تراکنش‌ها و حفظ سرمایه در دوره‌های پرنوسان بازار بدل شده است. علاوه‌بر این، به دلیل تصویب قانون MiCA در اروپا، رقیب اصلی USDC، یعنی تتر از اروپا خارج شده و اکنون USDC در جایگاه قوی‌تری در بازار اروپا قرار دارد که می‌تواند محبوبیت و مقبولیت خود را افزایش دهد.

USDC چگونه صادر می‌شود؟

فرآیند صدور USDC کاملا تحت کنترل و از طریق نهادهای حقوقی تایید‌شده صورت می‌گیرد. در این فرآیند تنها موسساتی مانند صرافی‌های رمزارزی (مانند Coinbase و Kraken)، شرکت‌های فین‌تک (مثل Stripe)، بانک‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری دیجیتال و یا شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه وب۳ و دیفای که دارای زیرساخت‌های مالی و مقرراتی مناسب هستند، واجد شرایط استفاده از پلتفرم رسمی Circle Mint خواهند بود.

این موسسات پس از گذراندن کامل مراحل احراز هویت و تطابق با استانداردهای بین‌المللی مبارزه با پول‌شویی (KYC/AML)، می‌توانند با واریز دلار آمریکا یا دارایی‌های شبه‌نقد پذیرفته شده (مانند اوراق خزانه‌داری آمریکا) به حساب بانکی تحت نظارت Circle، درخواست صدور USDC کنند. در این مرحله، به محض تایید واریز، شرکت Circle معادل دقیق مبلغ دریافتی را از طریق قراردادهای هوشمند در بلاکچین‌های مختلف (مانند ERC‑۲۰ در شبکه اتریوم، سولانا، آوالانچ و …) ضرب (mint) می‌کند و توکن‌ها را به کیف پول اختصاصی موسسات ارسال می‌کند.

از سوی دیگر، اگر موسسات قصد داشته باشند USDC خود را به دلار نقدی بازگردانند، باید توکن‌ها را به پلتفرم Circle Mint انتقال دهند. پس از تایید درخواست، معادل دلاری از حساب بانکی آزاد شده و در همان زمان، توکن‌های بازگردانده شده، در بلاکچین توسط قرارداد هوشمند به صورت دائمی سوزانده (burn) می‌شوند. این مکانیزمِ دقیق و شفاف باعث می‌شود تعادل میان توکن‌های در گردش و ذخایر دلاری همواره برقرار باقی بماند.

شرکت‌های پشتیبان USDC (Circle و Coinbase)

در سپتامبر ۲۰۱۸ (شهریور ۱۳۹۷)، کنسرسیوم Centre با مشارکت صرافی کوین‌بیس (Coinbase) و گروه Circle Internet در جهت توسعه استیبل کوین USDC تشکیل شد؛ جایی که کوین‌بیس به عنوان شریک موسس، در فراهم‌سازی زیرساخت‌های صرافی و گسترش پذیرش توکن، نقشی کلیدی‌ ایفا کرد. بااین‌حال، در اوت ۲۰۲۳ (مرداد ۱۴۰۲)، تمامی اختیارات صدور، بازخرید و مدیریت ذخایر USDC به طور کامل به Circle واگذار شد و کنسرسیوم Centre رسما منحل شد. از آن زمان تاکنون، صرافی کوین‌بیس تنها به عنوان یکی از پلتفرم‌های پذیرنده USDC شناخته می‌شود و دیگر در جایگاه صادرکننده یا ناظر توکن قرار ندارد.

امروزه، گروه Circle مستقر در آمریکا و گروه Circle مستقر در اروپا، به ترتیب تحت مقررات Bank Secrecy Act و چارچوب MiCA، صادرکنندگان رسمی USDC هستند. این ساختار متمرکز و تحت مالکیت گروه Circle Internet در نیویورک، تضمین می‌کند که صدور، بازخرید و نگهداری ذخایر USDC شامل سپرده‌های دلاری و اوراق بهادار نقدشونده، با شفافیت قانونی و انطباق کامل انجام می‌شود؛ امری که اعتبار و ثبات بلندمدت استیبل کوین را در بازارهای جهانی تقویت می‌کند.

مزایا و معایب USDC

به طور کلی، استیبل کوین USDC به واسطه ویژگی‌هایی نظیر شفافیت مالی بالا از یک‌سو و تمرکزگرایی نهادی از سوی دیگر، مزایا و معایبی را به همراه دارد که در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرند:

مزایا USDC

• شفافیت بالا و افشای ذخایر: شرکت Circle ماهانه گزارش‌های رسمی (attestations) از ذخایر USDC را منتشر می‌کند و تاکنون هر توکن با دارایی‌های کاملا رزروشده پشتیبانی شده است.
• رعایت چارچوب‌های نظارتی: انتشار USDC تحت نظارت نهادهای دولتی آمریکا و اروپا صورت می‌گیرد و گروه Circle در مسیر تصویب قوانین تازه‌ای مانند GENIUS Act یا MiCA همکاری کرده که به مشروعیت و اطمینان بیشتر استیبل کوین کمک می‌کند.
• پشتیبانی از چندین بلاکچین: علاوه‌بر شبکه ERC‑۲۰ اتریوم، USDC روی شبکه‌های سولانا، بیس (Base)، پالیگان و چند پلتفرم دیگر قابل صدور و انتقال است؛ این تنوع، انعطاف‌پذیری عملیاتی و هزینه‌های تراکنش پایین را تضمین می‌کند.
• حجم بازار و پذیرش گسترده: تا می ۲۰۲۵ (اردیبهشت ۱۴۰۴)، حجم بازار USDC از ۶۰ میلیارد دلار گذشت و در میان سرمایه‌گذاران نهادی و پلتفرم‌های DeFiدیفای به عنوان پلی بین سیستم مالی سنتی و اقتصاد دیجیتال استفاده می‌شود.
• قابلیت یکپارچگی با خدمات پرداخت سنتی: پشتیبانی آزمایشی ویزا کارت (Visa) برای تسویه تراکنش‌ها با USDC بر روی شبکه سولانا، نشان دهنده راه‌یابی این استیبل کوین به زیرساخت‌های پرداخت جهانی است. البته، همچنان این پروژه در فاز آزمایشی قرار دارد و هنوز به صورت کامل ادغام نشده است.

معایب USDC

• ریسک تمرکز (Counterparty Risk): صدور و بازخرید USDC به طور متمرکز توسط شرکت Circle انجام می‌شود که در صورت بروز مشکلات مالی یا حقوقی برای این شرکت، ممکن است نقدشوندگی دارایی کاربران و موسسات، تحت‌الشعاع قرار گیرد.
• احتمال رویدادهای خروج از پگ (Depeg): اگرچه رویدادهای موسوم به خروج از پگ (Depeg) نادر به شمار می‌روند، اما بحران‌هایی مانند به خطر افتادن بیش از ۳ میلیارد دلار USDC در جریان سقوط بانک Silicon Valley در مارس ۲۰۲۳ (اسفند ۱۴۰۱)، به‌روشنی نشان دادند که حتی بزرگ‌ترین استیبل کوین‌ها نیز از ریسک نوسان و جدا شدن موقت از ارزش مرجع خود مصون نیستند.
• ریسک تعارض قوانین فراملی (Jurisdictional Arbitrage): نبودهماهنگی یا تاخیر در تطبیق مقررات میان آمریکا، اتحادیه اروپا (بر مبنای چارچوب MiCA) و سایر حوزه‌های قانون‌گذاری، به ویژه در شرایط بحرانی، می‌تواند منجر به ناهماهنگی در فرآیند بازخرید و مدیریت پشتوانه دارایی‌ها شود؛ عاملی که ممکن است به ناپایداری موقت استیبل کوین‌هایی نظیر USDC دامن بزند. در حقیقت، فاصله قانون‌گذاری در حوزه استیبل کوین‌ها بین دو منطقه جغرافیایی، قطعا چالش‌هایی را در پی خواهد داشت.

معرفی استیل کوین DAI

توکن DAI یک استیبل‌کوین کاملا غیرمتمرکز است که از دسامبر ۲۰۱۷ (آذر ۱۳۹۶) توسط سازمان خودگردان غیرمتمرکز MakerDAO بر روی بلاکچین اتریوم راه‌اندازی شد. هدف اصلی DAI حفظ ارزش پایدار نزدیک به یک دلار آمریکا است؛ اما برخلاف استیبل کوین‌های متمرکز، پشتوانه آن نه ذخایر دلاری متمرکز، بلکه ترکیبی از دارایی‌های دیجیتال متنوع است که به‌صورت وثیقه‌گذاری بیش‌از‌حد (over‑collateralization)، در قراردادهای هوشمند قفل شده‌اند.

آنچه که استیبل کوین DAI را متمایز می‌کند، ساختار حاکمیتی مبتنی بر جامعه آن است. دارندگان توکن حاکمیتی MKR می‌توانند درباره پارامترهای کلیدی شبکه پیشنهاد ارائه دهند و در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت داشته باشند. این مدل مشارکتی، در کنار شفافیت کامل تراکنش‌ها و معماری باز، باعث شده تا DAI به یکی از عناصر بنیادین و قابل‌اعتماد در اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) تبدیل شود.

دای چگونه ایجاد می‌شود؟ شرح مکانیسم وثیقه‌گذاری در میکر دائو

در پروتکل MakerDAO، فرآیند ایجاد توکن DAI از طریق سازوکاری به نام Vault (که پیش‌تر با عنوان CDP یا Collateralized Debt Position شناخته می‌شد) انجام می‌گیرد. این سازوکار در قالب قراردادهای هوشمند بر بستر بلاکچین اتریوم پیاده‌سازی شده است. اما مراحل وثیقه‌گذاری، صدور و بازپرداخت دای چطور خواهد بود؟ در جدول زیر به‌طور کامل این موضوع را بیان کرده‌ایم:

عوامل تاثیرگذار در صدور و خرید دای

در خرید دای و صدود آن، پارامترهای کلیدی مانند نسبت‌های وثیقه، نرخ کارمزد پایداری و فهرست دارایی‌های مجاز، همگی توسط دارندگان توکن حکومتی MKR و از طریق رای‌گیری‌های پروتکلی، قابل تغییر هستند. همچنین، کارمزدهای جمع‌آوری شده به طور خودکار برای سوزاندن توکن‌های MKR استفاده می‌شوند؛ اقدامی که با هدف کاهش تدریجی عرضه این توکن (تورم منفی) و تقویت انگیزه‌های حاکمیتی صورت می‌گیرد.

ویژگی غیرمتمرکز بودن دای

دای (DAI) به عنوان نخستین استیبل کوین کاملا غیرمتمرکز، بر بستر یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) به نام MakerDAO فعالیت می‌کند. در این نظام، تمامی فرآیندهای کلیدی از تعیین پارامترهای حفظ ثبات قیمتی گرفته تا افزودن دارایی‌های جدید به فهرست وثیقه‌ها، از طریق پیشنهاد و رای‌گیری دارندگان توکن حاکمیتی MKR انجام می‌شود. به عبارتی دیگر، هیچ نهاد متمرکزی در کنترل این سازوکار نقش ندارد. عملیات ضرب (mint) و سوزاندن (burn) توکن‌های DAI به‌واسطه قراردادهای هوشمند، شفاف و متن‌باز مبتنی بر بلاکچین اتریوم صورت می‌گیرد؛ تمامی داده‌های تراکنش‌ها نیز به صورت دائمی در دسترس عموم قرار دارند.

این ساختار اجازه می‌دهد هر کاربر واجد شرایط، بدون نیاز به کسب مجوز یا تایید شخص ثالث، به طور مستقل اقدام به ایجاد یا بازخرید DAI کند. چنین معماری حاکمیتی و فنی، DAI را در برابر آسیب‌پذیری‌های رایج در سیستم‌های متمرکز از جمله ریسک مصادره دارایی‌ها، سانسور تراکنش‌ها و سوءمدیریت ذخایر، محافظت می‌کند و اطمینان می‌دهد که کنترل پروتکل در دست جامعه توزیع شده کاربران باقی می‌ماند. بااین‌حال، باید توجه داشت که در عمل، قدرت رای‌دهی ممکن است در اختیار گروهی محدود از دارندگان بزرگ MKR متمرکز شود؛ موضوعی که به عنوان یکی از چالش‌های اصلی در مسیر تحقق کامل تمرکززدایی، مورد بحث قرار می‌گیرد.

مزایا و معایب DAI

با توجه به تفاوت‌های ساختاری و ویژگی‌های منحصربه‌فرد استیبل کوین DAI نسبت به USDC و تتر، طبیعتا مزایا و معایب خاصی دارد که در ادامه بررسی می‌شود:

مزایا DAI

• غیرمتمرکز و بدون نیاز به اعتماد به نهاد واحد: توکن DAI توسط سازمان خودگردان MakerDAO مدیریت می‌شود و هیچ شرکت یا بانک متمرکزی پشت آن نیست؛ این ویژگی امکان مقاومت در برابر سانسور و دخالت‌های خارجی را فراهم می‌سازد.
• حکمرانی جامعه‌محور (DAO): دارندگان توکن حاکمیتی MKR می‌توانند در تصمیم‌گیری درباره پارامترهای اصلی پروتکل (نرخ وثیقه، کارمزدها، انواع وثایق مجاز) مشارکت کنند که شفافیت و پاسخگویی را افزایش می‌دهد.
• ثبات قیمت و نقدشوندگی در اکوسیستم دیفای: DAI به طور مداوم نزدیک یک دلار حفظ می‌شود و در بیش از ۴۰۰ اپلیکیشن و سرویس مالی غیرمتمرکز از جمله پلتفرم‌های وام‌دهی، صرافی‌های خودکار (AMM) و استیکینگ استفاده می‌شود.
• شفافیت کامل تراکنش‌ها و ذخایر: تمامی قراردادهای MakerDAO و جریان وثیقه‌ها به صورت عمومی بر روی بلاکچین اتریوم در دسترس است که سطح بی‌سابقه‌ای از شفافیت را برای کاربران فراهم می‌آورد.

معایب DAI

• کارایی پایین وثیقه بیش از حد (Over‑Collateralization): برای صدور هر واحد DAI، نیاز است وثیقه‌ای بیش از ارزش آن (معمولا بین ۱۱۰ تا ۱۵۰ درصد) قفل شود؛ این امر موجب افزایش هزینه فرصت سرمایه شده و در نتیجه سرعت رشد نقدینگی را کاهش می‌دهد.
• ریسک لیکوئید شدن (Liquidation Risk): در صورت کاهش ارزش وثیقه به زیر حد تعیین شده، قراردادهای هوشمند به صورت خودکار اقدام به لیکوئید (فروش) وثیقه‌ها می‌کنند که ممکن است کاربران را در بازارهای ناپایدار با ضرر مواجه کند.
• پیچیدگی فنی و نیاز به دانش کافی: مدل حکمرانی DAO، مکانیزم وثیقه‌گذاری و فرایند لیکوئیدیشن برای کاربران عادی پیچیده و دشوار است و می‌تواند مانعی برای پذیرش گسترده باشد.
• خطرات قراردادهای هوشمند و نوسان وثیقه‌ها: DAI کاملا به کدهای هوشمند و دارایی‌های رمزنگاری شده بستگی دارد؛ هرگونه باگ امنیتی یا نوسان شدید قیمت وثیقه‌ها (مثل اتریوم) می‌تواند ثبات قیمت DAI را به خطر اندازد.

مقایسه تتر، DAI و USDC از جنبه‌های مختلف

تا اینجا تمامی ویژگی‌ها، مزایا، معایب و ساختار استیبل کوین‌های تتر، USDC و DAI بررسی شد. اکنون، براساس اطلاعات مطرح‌شده، قرار است مقایسه‌ای جامع در زمینه‌هایی همچون میزان تمرکز توکن‌ها، نوع و کیفیت پشتوانه، شفافیت و سطح پذیرش آن‌ها ارائه شود که در ادامه به تفصیل آمده است:

میزان تمرکز و غیرمتمرکز بودن

تتر (USDT) و یو اس دی سی (USDC) هر دو استیبل کوین‌هایی با ساختار متمرکز هستند که توسط شرکت‌های مشخصی مدیریت می‌شوند: تتر لیمیتد برای USDT و Circle برای USDC. کنترل کامل یا نیمه‌کامل این شرکت‌ها بر عرضه، ذخایر و عملیات مالی باعث شده تا هر دو در معرض ریسک‌های نظارتی، سانسور تراکنش‌ها و تمرکز قدرت باشند؛ هرچند USDC نسبت به تتر شفافیت و حسابرسی بیشتری دارد، اما ماهیت متمرکز خود را حفظ کرده است.

در مقابل، دای (DAI) نمونه بارز استیبل کوین کاملا غیرمتمرکز است که به وسیله قراردادهای هوشمند و جامعه حاکمیتی مبتنی بر توکن MKR اداره می‌شود. این مدل باعث می‌شود هیچ نهاد یا شرکت متمرکزی بر آن کنترل نداشته باشد و به دلیل شفافیت کامل، ریسک‌های قانونی به مراتب کمتر و مقاومت در برابر سانسور بسیار بالاتری دارد. بااین‌حال، پیچیدگی فنی و نیاز به وثیقه‌گذاری بیش از ارزش توکن، از چالش‌های ذاتی دای محسوب می‌شوند.

پشتوانه هر استیبل کوین

پشتوانه استیبل کوین تتر (USDT) ترکیبی از دلار نقدی، معادل‌های نقدی، اوراق تجاری، وام‌ها و دارایی‌های متنوع از جمله اوراق قرضه کوتاه‌مدت است که توسط شرکت تتر لیمیتد مدیریت می‌شود و گزارش‌های فصلی شفاف‌سازی منتشر می‌کند، اما حسابرسی کاملا مستقلی ندارد. یو اس دی سی (USDC) با پشتوانه ۱۰۰ درصدی دارایی‌های نقدی و معادل‌های نقدی مانند ذخایر بانکی و اوراق قرضه دولتی کوتاه‌مدت پشتیبانی می‌شود. همچنین تحت مدیریت متمرکز شرکت Circle است و از حسابرسی‌های منظم و شفاف بهره می‌برد.

در مقابل، دای (DAI) کاملا غیرمتمرکز بوده و با وثیقه‌گذاری بیش از حد دارایی‌های دیجیتال مانند اتریوم در قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌شود؛ این توکن تحت حاکمیت سازمان خودگردان MakerDAO قرار دارد و تمامی وثیقه‌ها و تراکنش‌های آن به صورت عمومی روی بلاکچین قابل مشاهده است. در حالی که پشتوانه USDT و USDC عمدتا دارایی‌های نقدی یا شبه‌نقدی با ریسک کم هستند، DAI به نوسانات بازار دیجیتال وابسته است و ریسک لیکوئید شدن بیشتری دارد، اما از استقلال و شفافیت بالاتری برخوردار است.

شفافیت و گزارش‌دهی مالی

سه استیبل کوین تتر (USDT)، یو اس دی سی (USDC) و دای (DAI) از نظر شفافیت و گزارش‌دهی مالی تفاوت‌های اساسی دارند که در انتخاب و استفاده از آن‌ها اهمیت زیادی دارد. در ادامه در قالب جدول، تفاوت این سه استیبل کوین پرکاربرد را در گزارش‌دهی و شفافیت بیان کرده‌ایم:

پذیرش در صرافی‌ها و کاربرد در دیفای

پذیرش استیبل کوین‌ها در صرافی‌ها و میزان استفاده از آن‌ها در فضای دیفای، معیارهای کلیدی در ارزیابی کارایی و محبوبیت هر توکن هستند. اما وضعیت تتر، یو اس دی سی و دای چطور است؟

ریسک مسدودسازی یا توقیف دارایی

از منظر ریسک توقیف یا مسدودسازی دارایی، سه استیبل کوین تتر (USDT)، یو اس دی سی (USDC) و دای (DAI) تفاوت‌های بنیادینی دارند. تتر (USDT)، توسط شرکت تتر لیمیتد اداره می‌شود و سابقه‌ی گسترده‌ای در فریز کردن دارایی‌های مشکوک یا مرتبط با فعالیت‌های غیرقانونی دارد. . USDC نیز وضعیتی مشابه دارد. این استیبل کوین توسط شرکت Circle و تحت قوانین سخت‌گیرانه آمریکا و اروپا اداره می‌شود.

در مقابل، DAI از ساختار غیرمتمرکزی برخوردار است و توسط پروتکل MakerDAO اداره می‌شود. از این رو، برخلاف USDT و USDC، هیچ نهاد متمرکزی توانایی مداخله یا فریز مستقیم دارایی‌های DAI را ندارد. به همین دلیل، کاربران DAI از سطح بالاتری از آزادی و مصونیت در برابر توقیف‌های متمرکز برخوردار هستند.

عملکرد در زمان بحران بازار

در شرایط بحران‌های مالی سال‌های اخیر، عملکرد سه استیبل کوین اصلی یعنی تتر (USDT)، یو اس دی سی (USDC) و دای (DAI) تفاوت‌های معناداری از خود نشان داده‌اند. تتر با پشتوانه نقدشوندگی بالا و پذیرش جهانی، حتی در دوره‌هایی مانند فروپاشی بانک سیلیکون‌ولی (SVB)، نه‌تنها ثبات خود را حفظ کرد، بلکه سرمایه‌های قابل‌توجهی نیز به آن تزریق شد. در مقابل، USDC که به شدت به نظام بانکی سنتی وابسته است، در همان بحران، دچار کاهش شدید قیمت (تا حدود ۰.۸۷ دلار) و افت بازار سرمایه شد و وابستگی به بانک‌های آمریکایی، آسیب‌پذیری آن را نمایان ساخت.

از سوی دیگر، DAI به عنوان استیبل کوینی غیرمتمرکز، با وجود نوسانات کوتاه‌مدت در مقاطعی از بحران، توانست ثبات نسبتا خوبی حفظ کند. ساختار وثیقه‌محور آن مانع از فروپاشی ارزش توکن شد. هرچند در بازارهای بسیار نوسانی، خطر لیکوئید شدن وثیقه‌ها همچنان چالشی جدی است. به صورت کلی، USDT مقاوم‌ترین عملکرد را در بحران‌ها از خود نشان داده، USDC مستعد فشارهای ناشی از بحران‌های بانکی است و DAI در عین ثبات نسبی، پیچیدگی‌ها و ریسک‌های سیستمی خاص خود را دارد.

کدام استیبل کوین‌ها برای ایرانی‌ها بهتر است؟

استیبل کوین‌ها به دلیل ماهیت دیجیتالی خود معمولا محدودیت خاصی برای کاربران ایرانی ایجاد نمی‌کنند. بااین‌حال، مواردی مانند دریافت مستقیم این ارزها ممکن است با محدودیت‌های جغرافیایی همراه باشد که در ادامه بررسی خواهد شد. همچنین، نقدشوندگی و میزان کنترل بر استیبل کوین‌ها از جمله عوامل مهمی هستند که در انتخاب بهترین گزینه برای کاربران ایرانی باید مد نظر قرار گیرند.

محدودیت‌های جغرافیایی و تحریمی

با توجه به تفاوت ساختاری مهم استیبل کوین‌ها با یکدیگر، محدودیت‌های جغرافیایی از بزرگترین تهدیدها برای سرمایه ایرانی‌ها است. در ادامه در قالب یک جدول، محدودیت‌های جغرافیایی و تحریمی استیبل کوین‌ها را بررسی کرده‌ایم.

دسترسی، نقدشوندگی و پذیرش در پلتفرم‌های ایرانی

از طرف کاربران ایرانی، استیبل کوین‌ها از نظر دسترسی، نقدشوندگی و پذیرش در پلتفرم‌های داخلی، تفاوت‌های قابل توجهی دارند. تتر (USDT) با سابقه طولانی و محبوبیت جهانی، به راحتی در اکثر صرافی‌ها و کیف پول‌های ایرانی قابل دسترسی است و بیشترین حجم معاملات را در بازار ایران به خود اختصاص داده است. پشتیبانی گسترده از شبکه‌های متنوع مانند TRC-20 و ERC-20، همراه با پذیرش گسترده در پلتفرم‌های خرید و فروش رمزارز و خدمات پرداخت دیجیتال، خرید تتر را به اصلی‌ترین گزینه برای کاربران ایرانی تبدیل کرده است.

در مقابل، یو اس دی سی (USDC) با وجود اعتبار بالا در بازارهای جهانی، به دلیل تحریم‌ها و مقررات محدودکننده، دسترسی و پذیرش کمتری در ایران دارد. نقدشوندگی USDC در بازار داخلی پایین‌تر از تتر است و استفاده از آن بیشتر در پروژه‌های بین‌المللی و پلتفرم‌های دیفای مرسوم است تا معاملات روزمره در ایران. بااین‌حال، خرید USDC در صرافی‌های ایرانی امکان‌پذیر است. از سوی دیگر، دای (DAI) به عنوان استیبل کوینی غیرمتمرکز و فنی، پیچیدگی دسترسی و کاربری بیشتری دارد و به دلیل نبود پشتیبانی گسترده در صرافی‌ها و محدودیت نقدشوندگی، عمدتا توسط کاربران حرفه‌ای و در حوزه مالی غیرمتمرکز (DeFi) استفاده می‌شود و به عنوان یک گزینه رایج برای کاربران عادی ایرانی مطرح نیست.

امنیت دارایی و کنترل شخصی

در انتخاب استیبل کوین مناسب، ارزیابی امنیت دارایی و میزان کنترل شخصی کاربر اهمیت بالایی دارد. تتر (USDT) که توسط شرکت متمرکز تتر لیمیتد صادر می‌شود، به دلیل نقدینگی بالا و گستردگی پذیرش، گزینه‌ای پرطرفدار در بازار است؛ بااین‌حال، ماهیت متمرکز آن به این معناست که دارایی‌ها تحت مدیریت یک نهاد واحد قرار دارند و این شرکت توانایی انجماد یا محدودسازی توکن‌ها را دارد که می‌تواند در شرایط خاص، ریسک‌هایی برای مالک ایجاد کند. از سوی دیگر، USDC با پشتوانه کامل نقدی و گزارش‌های حسابرسی منظم، از نظر شفافیت و اطمینان مالی وضعیت بهتری نسبت به تتر دارد، اما به دلیل مدیریت متمرکز توسط شرکت Circle، همچنان دارایی‌ها تحت کنترل شرکت صادرکننده باقی می‌ماند و امکان محدودسازی وجود دارد.

در مقابل، DAI یک استیبل کوین کاملا غیرمتمرکز است که توسط سازمان خودگردان MakerDAO مدیریت می‌شود و هیچ نهاد متمرکزی نمی‌تواند دارایی‌های کاربران را مسدود یا محدود کند. این ساختار غیرمتمرکز همراه با شفافیت کامل قراردادهای هوشمند و حکمرانی جامعه‌محور، امکان حفظ کنترل کامل و امنیت بالای دارایی‌ها را برای کاربران فراهم می‌آورد. به دلیل این ویژگی‌ها، DAI از نظر حفظ استقلال دارایی و اطمینان به ثبات، گزینه‌ای ممتاز و مناسب برای کسانی است که اولویت آن‌ها، کنترل شخصی و امنیت سرمایه است.

نتیجه‌گیری: انتخاب بهترین استیبل کوین بسته به نظر شما

در این مقاله به صورت جامع، سه استیبل‌کوین پیشرو بازار، یعنی تتر (USDT)، دای (DAI) و یو اس دی سی (USDC) بررسی شدند. ابتدا چارچوب کلی و ماهیت پشتوانه هر کدام تشریح شد، سپس نقدشوندگی، ساختار حکومتی و سازوکار فنی آن‌ها به ویژه از منظر کاربران ایرانی مقایسه گردید. در پایان انتخاب بهترین استیبل کوین کاملا تابع اولویت‌های شماست:

• سرعت بالا و کارمزد حداقل: اگر تراکنش‌های فوق‌سریع و هزینه انتقال پایین برای شما در اولویت است، USDC بر روی شبکه‌های سولانا یا پالیگان بهترین گزینه است.

• نقدشوندگی جهانی و گسترده: در صورتی که دسترسی آسان و حجم معاملات بالا برای شما اهمیت دارد و می‌توانید کارمزد گس اتریوم را تحمل کنید، تتر (USDT) انتخاب مناسبی خواهد بود.

• تمرکززدایی مطلق و دیفای‌محور: چنانچه به حداکثر تمرکززدایی و بهره‌مندی از قراردادهای هوشمند متن‌‌باز اهمیت می‌دهید، دای (DAI) با ساختار DAO بی‌رقیب است.

سوالات متداول