لایه دوم اتریوم چیست؟
بلاکچین‌های لایه ۲ که بر روی بلاکچین‌های لایه ۱ مانند اتریوم و بیت کوین ساخته شده‌اند، با پردازش بخشی از بار تراکنشهای بلاک چین اصلی، به افزایش ظرفیت شبکه کمک میکنند. این راه حل به بلاک چین پایه یا همان لایه اول کمک میکند تا ازدحام کمتری را تجربه کند. به همین دلیل، کاربرانی که به خرید اتریوم یا سایر ارزهای دیجیتال مبتنی بر این شبکهها علاقه‌مند هستند، میتوانند از سرعت و کارایی بیشتری بهره‌مند شوند. و می‌تون گفت خرید ارزهای دیجیتال لایه ۲ فرصتی مناسب برای سرمایه‌گذاری هستند
راهحلهای لایه ۲ از انواع مختلفی از فناوری‌ها استفاده میکنند. محبوب‌ترین آنها رول آپ‌های آپتیمیستیک (Optimistic Rollups) و رول آپ‌های دانش صفر (Zero-Knowledge rollups) هستند، اگرچه فناوری‌های لایه ۲ دیگری نیز وجود دارند، ازجمله زنجیره‌های جانبی، کانال‌های پرداخت، زنجیره‌های پلاسما و…
گفتنی است، اکثر راهحلهای لایه ۲ فعلی با هدف افزایش مقیاسپذیری بلاک چین اتریوم توسعه یافته‌اند. این توسعه تجربه کاربری را بهبود میبخشد خرید ارز دیجیتال را جذاب‌تر میکند. در ادامه با انواع زنجیره‌های لایه ۲ آشنا می‌شویم.
انواع راهحلهای لایه دوم اتریوم
راهحلهای لایه دوم انواع مختلفی دارند که هر کدام با مزایا و محدودیت‌های خاص خود همراه هستند.
رول آپ آپتیمیستیک
رول آپ آپتیمیستیک (Optimistic Rollup) با انجام محاسبات و ذخیره سازی وضعیت زنجیره (State) در خارج از بلاک چین اصلی به مقیاسپذیری شبکه ا کمک میکند. رول آپ‌های آپتیمیستیک، تعداد زیادی از تراکنشهای خارج از زنجیره را قبل از ارسال آنها به شبکه اصلی اتریوم، با هم گروه‌بندی میکنند. آنها همچنین از تکنیک‌های فشرده‌سازی برای کاهش میزان داده‌های ثبت‌شده در اتریوم استفاده میکنند. در نتیجه، کاربران از کارمزد تراکنش کمتری بهره‌مند میشوند.
نمونه‌های قابل‌توجه رول آپ‌های آپتیمیستیک و ویژگی اصلی آنها را در جدول زیر می‌بینید:
| رول آپ‌های آپتیمیستیک | ویژگی اصلی |
|---|---|
| آربیتروم (Arbitrum) | سازگاری بالا با EVM |
| آپتیمیزم (Optimism) | سادگی و امنیت |
| بوبا نتوورک (Boba Network) | کاهش تاخیر در برداشت |
رول آپ های دانش صفر
رول آپ‌های دانش صفر (ZK rollups) نیز تراکنشها را با هم ترکیب میکنند تا خارج از زنجیره اجرا شوند که به میزان زیادی میزان داده‌هایی را که قرار است در بلاک چین اصلی پردازش شود کاهش می‌دهد.
گواهی اعتبار (Validity proof) یک ویژگی کلیدی است که رول آپ‌های ZK برای اثبات درستی تغییرات پیشنهادی خود در زنجیره اتریوم ایجاد میکنند. برخلاف رول آپ های آپتیمیستیک که باید تمام داده‌های تراکنش را به زنجیره اتریوم ارسال کنند، رول آپ‌های ZK فقط باید برای نهایی کردن تراکنشها در اتریوم مدارک ارائه کنند. این به چندین مزیت منجر میشود، مانند عدم تأخیر در انتقال وجه از رول آپ ZK به اتریوم.
سایر راهکارهای لایه دوم اتریوم
طبق وب‌سایت رسمی اتریوم، در حال حاضر rollup ها راه‌حل ترجیحی برای مقیاسپذیری شبکه آن هستند. با این وجود، فناوری‌های لایه ۲ دیگری نیز وجود دارد که در اینجا به اختصار آنها را معرفی می‌کنیم.
کانال ها (Channels)
عملکرد کانال‌ها مشابه نحوه عملکرد شبکه لایتنینگ برای بیت کوین هستند. اساساً، کانال‌ها به شخص اجازه می‌دهند تا تعداد نامحدودی از تراکنشها را با شخص دیگری انجام دهد، اما تنها اولین و آخرین تراکنش به زنجیره ارسال میشود. از آنجایی که تمام تراکنشهای دیگر خراج از زنجیره انجام میشوند، کارمزد بسیار پایینی دارند و بسیار سریع هستند.
در این راه حل، شما باید با شخصی که می‌خواهید با او معامله کنید ارتباط داشته باشید، وجوه باید به یک کانال تخصیص داده شود. ضمن اینکه آسیب‌پذیری‌های امنیتی بالقوه زیادی در ارتباط با آن وجود دارد.
پلاسما
پلاسما (Plasma) یک راه حل لایه ۲ است که برای اولین بار توسط جوزف پون (Joseph Poon) و ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) در آگوست ۲۰۱۷ ارائه شد. با استفاده از ترکیبی از قراردادهای هوشمند و تأییدیه کریپتوگرافیک، تراکنش ها از شبکه اصلی اتریوم به زنجیره‌های پلاسما منتقل میشوند که به صورت دوره‌ای به زنجیره اصلی اتریوم مخابره شده و از آن برای حل و فصل هر گونه اختلاف استفاده میشود. با این حال، جامعه اتریوم اخیراً به طور کلی از پلاسما به سمت رول آپ حرکت کرده است.
والیدیوم (Validium) یک راه حل لایه دوم اتریوم است که بر حفظ یکپارچگی تراکنش ها با استفاده از گواهی اعتبار، مانند رول آپ ZK تمرکز دارد. برخلاف راهحلهای دیگر، والیدیوم داده‌های تراکنش را در شبکه اصلی اتریوم ذخیره نمی‌کند. این رویکرد پیشرفت‌های قابل توجهی در مقیاسپذیری نیز ارائه می‌دهد. Validium می‌تواند تعداد بالایی از تراکنش ها را پردازش کند و به طور بالقوه به ظرفیت حدود ۹۰۰۰ تراکنش در ثانیه (tps) یا بیشتر برسد.
زنجیره‌های جانبی
زنجیره‌های جانبی که توسط برخی به عنوان راهحلهای لایه دوم اتریوم در نظر گرفته میشوند، بلاک چین‌های مستقل سازگار با اتریوم هستند که از مدل‌های اجماع و پارامترهای بلاک خاص خود برای پردازش تراکنشها استفاده میکنند. از نمونه زنجیره‌های جانبی عبارت‌اند از پالیگان (Matic Network) و Gnosis (xDAI).
زنجیره‌های جانبی با استفاده از یک پل دو طرفه که به کاربران امکان می‌دهد دارایی‌ها را به اتریوم منتقل کنند، به بلاک چین مادر متصل میشوند.
با این حال، هیچ انتقال واقعی بین دو زنجیره رخ نمی‌دهد. زنجیره‌های جانبی از چیزی به نام پگ دو طرفه (two-way peg) استفاده میکنند. یک قرارداد هوشمند دارایی‌ها را روی زنجیره اصلی قفل میکند و تصویری آینه‌ای از توکنها در زنجیره جانبی ایجاد میکند. ارزش این داراییهای جدید به داراییهای زنجیره اصلی وابسته میشود.
بهترین ارزهای لایه دوم اتریوم
در سال‌های اخیر، با رشد سریع پروژههای لایه دوم اتریوم (Ethereum Layer 2)، بسیاری از توکنهای این شبکهها به گزینههای جذاب برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده‌اند. این ارزها معمولاً با هدف کاهش کارمزد تراکنشها، افزایش سرعت شبکه و بهبود تجربه کاربری در اکوسیستم اتریوم ایجاد شده‌اند. در ادامه این مقاله از صرافی رمزینکس به معرفی مهم‌ترین ارزهای لایه دوم اتریوم برای سرمایه‌گذاری می‌پردازیم:
| نام شبکه | توکن بومی | نوع رولآپ | کاربرد اصلی | ویژگی برجسته |
|---|---|---|---|---|
| Arbitrum | ARB | Optimistic Rollup | DeFi، اپلیکیشنهای مقیاسپذیر | سازگاری بالا با EVM و هزینه پایین تراکنش |
| Optimism | OP | Optimistic Rollup | افزایش مقیاسپذیری اتریوم | ساده، سریع و پشتیبانی قوی توسعه‌دهندگان |
| Polygon | MATIC | ZK Rollup / Sidechain | NFT، بازی‌ها و دیفای | هزینه بسیار پایین و پشتیبانی از توکنیزه‌سازی دارایی‌ها |
| Mantle | MNT | Modular Rollup | زیرساخت DAO و پروژههای DeFi | پشتیبانی توسط BitDAO و ساختار ماژولار نوآورانه |
| Immutable X | IMX | ZK Rollup | NFT و بازیهای بلاکچینی | تراکنشهای بدون کارمزد گس و سرعت بالا |
| MetisDAO | METIS | Optimistic Rollup | DAO و DeFi | اکوسیستم کاربرپسند با تمرکز بر تمرکززدایی واقعی |
| Base | BASE | Hybrid (Optimistic + ZK) | اپلیکیشنهای چندزنجیره‌ای | پشتیبانی رسمی از صرافی Coinbase |
متیس دائو (MetisDAO – METIS):
متیس با بهره‌گیری از ساختار DAO و تمرکز بر اکوسیستم دیفای، یکی از پروژههای نوآورانه لایه دوم است. این شبکه امکان استیکینگ و تعامل بین‌زنجیره‌ای را با امنیت بالا فراهم کرده است.
آربیتروم (Arbitrum – ARB):
آربیتروم یکی از شناخته‌شده‌ترین پروژههای لایه دوم است که از فناوری Optimistic Rollup استفاده میکند. توکن ARB برای حاکمیت شبکه و پرداخت کارمزدها به کار می‌رود. حجم تراکنشهای بالا و پذیرش گسترده آن در دیفای، باعث شده ARB در صدر فهرست سرمایه‌گذاران قرار گیرد.
آپتیمیسم (Optimism – OP):
این پروژه با هدف کاهش گس فی و افزایش مقیاسپذیری اتریوم توسعه یافته است. توکن OP کاربردهایی مانند رأی‌دهی در تصمیمات شبکه، پرداخت هزینه تراکنشها و مشارکت در حاکمیت دارد.
پالیگان (Polygon – MATIC):
پالیگان در اصل یک زنجیره جانبی سازگار با اتریوم است که با بهره‌گیری از فناوری ZK-Rollups در نسخه جدید خود (Polygon 2.0)، یکی از مؤثرترین راهکارهای لایه دوم محسوب میشود.
منتل (Mantle – MNT):
منتل ترکیبی از معماری ماژولار و رولآپ خوش‌بینانه است که با هدف افزایش سرعت و امنیت طراحی شده. پشتیبانی DAO و خزانه قوی آن، MNT را به گزینه‌ای آینده‌دار برای سرمایه‌گذاران تبدیل کرده است.
ایمیوتبل ایکس (Immutable X – IMX):
این پروژه بر بازار NFT تمرکز دارد و با استفاده از فناوری zk-Rollup امکان انجام تراکنشهای سریع و بدون کارمزد گس را فراهم میکند. محبوبیت آن در بازیهای بلاکچینی، رشد تقاضای IMX را افزایش داده است.
مزایای لایه دوم اتریوم چیست؟
در ادامه این بخش به طور خلاصه مزایای اصلی شبکههای L2 را بررسی می‌کنیم:
- توان عملیاتی بالاتر: یکی از اهداف اصلی راهکارهای لایه دوم اتریوم، افزایش توان عملیاتی است. در حالی که شبکه اصلی اتریوم قادر به پردازش حدود ۱۵ تراکنش در ثانیه است، برخی از راهحلهای لایه دو میتوانند هزاران تراکنش را در یک بازه زمانی یکسان انجام دهند.
- کارمزدهای کمتر: راهحلهای لایه دوم اتریوم میتوانند با عملیات خارج از زنجیره کارمزدهای تراکنش را به شدت کاهش دهند و اتریوم را برای عموم در دسترس تر کنند.
- امنیت بالا: در حالی که راهحلهای مقیاسپذیری لایه ۲ عملیات خارج از زنجیره پایه را پردازش میکنند، همچنان تراکنشها را در اتریوم تسویه میکنند و به کاربران اجازه می‌دهند از امنیت شبکه اصلی بهره‌مند شوند.
چالش‌ها و محدودیت‌های لایه دوم اتریوم
با وجود اینکه راهکارهای لایه دوم اتریوم (Ethereum Layer 2) توانسته‌اند سرعت و مقیاسپذیری شبکه را به‌طور چشمگیری افزایش دهند، اما همچنان با چالش‌هایی مواجه‌اند که بر تجربه کاربری و امنیت تأثیر میگذارند. یکی از مهم‌ترین محدودیت‌ها، وابستگی امنیتی لایه دوم به شبکه اصلی اتریوم است. در واقع، اگرچه تراکنشها خارج از زنجیره انجام میشوند، اما تأیید نهایی آنها به لایه اول وابسته است و این موضوع می‌تواند باعث تاخیر در برداشت وجوه از رولآپها شود.
از سوی دیگر، برخی از شبکههای لایه دوم هنوز به‌طور کامل غیرمتمرکز نشده‌اند و فرآیند اعتبارسنجی در آنها توسط تعداد محدودی از نودها انجام میشود. این مسئله ریسک تمرکز و احتمال توقف شبکه را افزایش می‌دهد. همچنین، وجود پل‌های ارتباطی بین لایه اول و دوم (Bridges) یکی دیگر از نقاط آسیب‌پذیر است که در صورت حمله یا نقص فنی، ممکن است منجر به از دست رفتن دارایی کاربران شود.
در نهایت، تجربه کاربری پیچیده و نیاز به آگاهی فنی برای استفاده از کیف پول‌ها یا جابه‌جایی دارایی میان لایه‌ها، باعث شده هنوز بخشی از کاربران عادی اتریوم تمایلی به استفاده از شبکههای لایه دوم نداشته باشند. با این حال، انتظار می‌رود با پیشرفت ارتقای Dencun و بهبود زیرساخت‌های فنی، بسیاری از این چالش‌ها در آینده رفع شوند.
تاثیر راهکارهای لایه دوم اتریوم چیست؟
راهحلهای لایه دوم اتریوم میتوانند با تخلیه تراکنشها از شبکه اصلی، باعث تغییر در پویایی اقتصادی اتریوم شوند. همچنین آنها می‌تواند بر انگیزه‌ها برای اعتبارسنجی در شبکه اتریوم تأثیر بگذارد، دینامیک استیکینگ (Staking) را تغییر دهد و به طور بالقوه بر ارزش اتریوم تأثیر بگذارد. در عین حال آنها فرصتی برای کشف قیمت و تجربه کاربری بهتر در شبکه اتریوم را ارائه می‌دهند.
راهحلهای لایه ۲ به اتریوم اجازه می‌دهند تا به طور مؤثر مقیاسپذیر شود، از برنامه‌های کاربردی نوآورانه پشتیبانی کند و به حفظ موقعیت خود به عنوان یک رهبر در فضای بلاک چین کمک کند.
جمع‌بندی
در این مقاله به معرفی راهکارهای لایه دوم اتریوم پرداختیم و برترین نمونه‌های آنها مثل آربیتروم و آپتیمیزم را برشمردیم. راهحلهای لایه ۲ چالش‌های مهم مقیاسپذیری و کارایی بلاک چین را از میان برده و بستر را برای رشد اتریوم در آینده فراهم میکنند. استقبال اتریوم از فناوری‌های لایه ۲ می‌تواند توانایی آن را برای برآورده کردن تقاضا و پیشرفت سریع تضمین کند. حال اگر شما قصد سرمایه‌گذاری در یکی از این زنجیره‌های لایه ۲ را داشته باشید، کدام یک را انتخاب می‌کنید؟ پاسخ خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
تفاوت بین راهحلهای لایه ۱ و لایه ۲ چیست؟
راهحلهای مقیاسپذیری لایه ۱ تغییراتی در پروتکل پایه شبکه بلاک چین ایجاد کرده و مقیاسپذیری را بهبود میبخشد. راهحلهای لایه ۲ به جای آن از خدمات یا شبکههای خارج از زنجیره برای بهبود مقیاسپذیری استفاده میکنند.
بعد از مقیاسپذیری لایه ۱ به کمک شبکه لایه ۲ چه میشود؟
محتمل ترین گزینه این است که لایه ۱ روی امنیت تمرکز کند و به شبکههای لایه ۲ اجازه دهد تا خدمات خود را با موارد استفاده خاص تنظیم کنند. احتمال زیادی وجود دارد که زنجیره‌های بزرگی مانند اتریوم به سلطه خود ادامه دهند، زیرا دارای کاربران و توسعه‌دهندگان بسیاری هستند؛ اما داشتن مجموعه‌ای گسترده و غیرمتمرکز از اعتبارسنج‌ها به ایجاد راهحلهای لایه ۲ کمک میکند.
مقیاسپذیری در بلاکچین به چه معناست؟
مقیاسپذیری یک بلاک چین به توانایی آن در یک بهروزرسانی اشاره دارد که ظرفیت پردازش تراکنش ها را تسریع میکند.
مقایسه رولآپ آپتیمیستیک و رولآپ دانش صفر چگونه است؟
رولآپهای آپتیمیستیک (Optimistic Rollups) تراکنشها را خارج از زنجیره اصلی اتریوم پردازش کرده و فرض را بر درستی آنها میگذارند؛ در صورت بروز اختلاف، از اثبات تقلب (Fraud Proof) استفاده میکنند. در مقابل، رولآپهای دانش صفر (ZK Rollups) برای هر تراکنش گواهی اعتبار رمزنگاریشده تولید میکنند که صحت دادهها را بدون نیاز به بررسی مجدد در لایه اول تأیید میکند. به همین دلیل، رولآپهای ZK سریعتر اما پیچیدهتر و گرانتر در توسعه هستند، در حالیکه رولآپهای آپتیمیستیک سادهتر و سازگارتر با EVM محسوب میشوند.
مکانیزم کار لایه دوم اتریوم چگونه است؟
در شبکههای لایه دوم اتریوم (Layer 2 Ethereum)، تراکنشها بهجای ثبت مستقیم در زنجیره اصلی، ابتدا در شبکههای جانبی یا رولآپها پردازش میشوند. سپس نتیجه نهایی یا خلاصهای از دادهها به لایه اول ارسال میگردد. این روش باعث کاهش بار پردازشی اتریوم، افزایش سرعت، و کاهش چشمگیر هزینه گس فی میشود. هر شبکه لایه دوم از فناوری خاصی مانند Optimistic Rollups یا ZK Rollups برای دستیابی به این هدف استفاده میکند.
آینده لایه دوم اتریوم و نقش ارتقای Dencun چیست؟
ارتقای Dencun که در مارس ۲۰۲۴ روی شبکه اصلی اتریوم فعال شد، با معرفی EIP-4844 (Proto-Danksharding) مسیر جدیدی برای ذخیره داده‌های رولآپها باز کرد. این ارتقا باعث کاهش هزینه‌های داده در لایه دوم و افزایش بهره‌وری شبکه شد. انتظار می‌رود در سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۶، لایه دوم‌ها به لطف این بهروزرسانی، بهصورت گسترده‌تری در DeFi و اپلیکیشنهای وب ۳ به‌کار گرفته شوند و سرعت تراکنشها به چند هزار TPS برسد.
نقش لایه دوم در توسعه Web3 و DeFi چیست؟
لایه دوم اتریوم بستر مقیاسپذیر و کمهزینهای برای پروژههای Web3 و DeFi فراهم کرده است. اپلیکیشنهای غیرمتمرکز مالی، بازیهای بلاکچینی و NFTها با استفاده از رولآپها میتوانند تراکنشهای سریعتر و ارزانتری ارائه دهند، بدون آنکه امنیت شبکه اصلی اتریوم را از دست بدهند. در آینده، این شبکهها هسته اصلی تعاملات مالی و هویت دیجیتال در وب ۳ خواهند بود.
بهترین کیف پول برای نگهداری توکنهای لایه دوم اتریوم کدام است؟
برای ذخیره و مدیریت داراییهای لایه دوم، کیف پولهایی که از شبکههای Arbitrum، Optimism، Polygon، Base و Mantle پشتیبانی میکنند، بهترین گزینه هستند. MetaMask، Trust Wallet، Rabby و OKX Wallet از گزینههای مطمئن و سازگار با این شبکهها هستند. کاربران میتوانند شبکه مربوطه را در تنظیمات کیف پول اضافه کرده و توکنها را بهصورت مستقیم مدیریت کنند.
اولین نفری باشید که نظر می دهید