NFT یا توکن غیرقابل تعویض، نوعی دارایی دیجیتال است که نمایانگر مالکیت یک کالای خاص و منحصربهفرد (مانند هنر دیجیتال، موسیقی، آیتم‌های بازی و …) بوده و برخلاف ارزهای دیجیتال، قابل تعویض با موارد مشابه نیست. این مفهوم برای اولین بار در مارس ۲۰۲۱ خبرساز شد. در این تاریخ هنرمند دیجیتال بیپل (Mike Winkelmann) با فروش اثر هنری خود به نام «Everydays: The First 5000 Days» به عنوان یک NFT در حراجی کریستی (Christie’s)، نقطه عطفی در تاریخ NFT رقم زد. این اثر به قیمت ۶۹.۳ میلیون دلار فروخته شد و بیپل را به یکی از گران‌ترین هنرمندان زنده دنیا تبدیل کرد. این فروش، نه تنها توجه جهانی به NFTها را جلب کرد، بلکه نشان‌دهنده تاثیر این فناوری بر بازار هنر دیجیتال بود. در این مقاله به توضیح این مفهوم پرداخته و به کاربردهای مختلف آن اشاره خواهیم کرد.
منظور از NFT چیست؟
NFT مخفف عبارت «Non-Fungible Token» به معنای «توکن غیرقابل تعویض» است. برای درک بهتر این مفهوم، ابتدا باید به تعریف واژه «غیرقابل تعویض» بپردازیم. چیزی که قابل تعویض است، به راحتی می‌تواند با مشابه خود مبادله شود. برای مثال، یک اسکناس ۱۰ هزار تومانی می‌تواند با اسکناس دیگری با همان مقدار مبادله شود، بدون اینکه تفاوتی در ارزش آن‌ها وجود داشته باشد. اما وقتی می‌گوییم یک شی غیرقابل تعویض است، به این معناست که هیچ دو شی مشابهی کاملا یکسان نیستند و هر کدام ارزش منحصربهفرد خود را دارند. برای مثال، یک تابلوی نقاشی از یک هنرمند معروف، حتی اگر نسخه‌های دیجیتال یا چاپی از آن وجود داشته باشد، خود اثر اصلی همچنان منحصر به فرد و غیرقابل تعویض است.
NFTها در واقع نوعی دارایی دیجیتال هستند که با استفاده از فناوری بلاکچین ایجاد می‌شوند و به هر کدام از آن‌ها یک شناسنامه منحصربهفرد اختصاص داده می‌شود. این شناسنامه ثابت می‌کند که شما صاحب اصلی آن دارایی دیجیتال هستید. به علت شفافیت و غیرقابل تغییر بودن اطلاعات ثبت شده بر بلاکچین، هر کس در هر زمان می‌تواند این شناسنامه را بررسی و مالکیت شما را تایید کند.
تفاوت NFT با ارزهای دیجیتال چیست؟
در نگاه اول، ممکن است فکر کنید که NFTها مشابه ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین یا اتریوم هستند، چرا که هر دو از فناوری بلاکچین استفاده می‌کنند. اما تفاوت اصلی در این است که ارزهای دیجیتال قابل تعویض هستند؛ یعنی یک بیت‌کوین همیشه با یک بیت‌کوین دیگر قابل مبادله است. اما هر NFT منحصربهفرد است و هیچ دو NFT مشابه یکدیگر نیستند. این ویژگی باعث شده که NFTها به ابزاری مناسب برای نمایش و معامله آثار هنری، موسیقی و حتی دارایی‌های مجازی تبدیل شوند. می‌توانید به NFTها به مثابه یک رسید نگاه کنید. رسیدی که در تمام جهان قابل بررسی و صحت‌سنجی است و بیانگر این است که شما مالک یک چیز هستید. این چیز می‌تواند یک فایل JPG، فایل موسیقی، یک ویدیو یا هر چیز دیگری باشد.
جدول زیر تفاوت ارزهای دیجیتال با ان‌اف‌تی را نشان می‌دهد:
| ویژگی | NFT | ارزهای دیجیتال |
|---|---|---|
| تعویض‌پذیری | غیرقابل تعویض | قابل تعویض |
| قابلیت تقسیم | نمی‌توان یک NFT را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کرد | بسیاری از ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین را می‌توان به واحدهای کوچکتر تقسیم کرد. |
| ارزش‌گذاری | ارزش بر اساس نایاب بودن و تقاضا برای هر اثر به طور خاص تعیین می‌شود. | ارزش بر اساس بازار و پذیرش عمومی تعیین می‌شود. |
| نوسانات قیمتی | بسیار بالا | متوسط، اما کمتر از NFTها |
| موارد استفاده | هنر دیجیتال، آیتم‌های بازی، کلکسیون‌ها، املاک مجازی | انتقال ارزش، پرداخت‌های آنلاین، سرمایه‌گذاری |
نحوه ایجاد و خرید و فروش NFT چگونه است؟
برای ایجاد یک ان اف تی، ابتدا باید یک فایل دیجیتال داشته باشید. این فایل می‌تواند یک تصویر، موسیقی، ویدیو، یا هر نوع محتوای دیجیتال دیگر باشد. سپس با استفاده از پلتفرم‌های مخصوص ایجاد NFT، فایل مورد نظر خود را روی بلاکچین ثبت می‌کنید. این فرآیند به اصطلاح «مینتینگ» (minting) نامیده می‌شود. در این مرحله، یک قرارداد هوشمند برای NFT ایجاد می‌شود که شامل اطلاعاتی همچون مالکیت و تاریخچه انتقالات آن است. برای فروش یا خرید NFTها نیز می‌توانید از خدمات صرافی ارز دیجیتال استفاده کنید تا ارزهای مورد نیاز را به دست آورید.
خرید و فروش NFTها از طریق بازارهای دیجیتالی مخصوصی مانند OpenSea، Rarible و Foundation انجام می‌شود. در این بازارها، شما می‌توانید NFTها را ببینید و در صورت تمایل به خرید، از طریق ارزهای دیجیتالی مانند اتریوم آن‌ها را بخرید. یکی از جذابیت‌های خرید و فروش NFT این است که هنرمندان و خالقان محتوا می‌توانند از فروش‌های بعدی NFTهای خود نیز سود ببرند، چرا که هر بار که یک ان‌اف‌تی در بازار ثانویه معامله می‌شود، درصدی از مبلغ فروش به خالق اصلی آن تعلق می‌گیرد.
کاربردهای NFT چیست؟
NFTها توانسته‌اند در زمینه‌های مختلفی وارد شوند و به ابزاری برای نمایش مالکیت دیجیتال تبدیل شوند. در ادامه به برخی از کاربردهای مهم NFT اشاره می‌کنیم.
هنر دیجیتال
یکی از اولین و برجسته‌ترین کاربردهای NFT، در دنیای هنر دیجیتال است. هنرمندان می‌توانند آثار خود را به صورت NFT به فروش برسانند و از این طریق درآمدزایی کنند. نکته جالب این است که هر اثر هنری دیجیتال، حتی اگر به تعداد زیادی کپی شود، همچنان نسخه اصلی آن به عنوان یک NFT منحصربهفرد شناخته می‌شود. درست مانند یک اثر هنری فیزیکی که نسخه‌ی اصلی آن مشخص است و مالک مشخصی دارد، یک تصویر دیجیتال نیز اگر به NFT تبدیل شود به یک نسخه‌ی غیرقابل تعویض و با مالکیت مشخص تبدیل می‌شود.
موسیقی
دنیای موسیقی نیز از NFT بهره برده است. هنرمندان موسیقی می‌توانند آلبوم‌ها، قطعات یا حتی محتوای پشت صحنه خود را به صورت NFT عرضه کنند. این کار به آن‌ها اجازه می‌دهد تا کنترل بیشتری بر آثار خود داشته باشند و همچنین درآمد مستقیمی از طرفداران خود کسب کنند.
بازی‌های ویدئویی
NFTها در دنیای بازی‌های ویدئویی نیز محبوب شده‌اند. در بازی‌هایی که از این فناوری استفاده می‌کنند، بازیکنان می‌توانند اقلام مجازی مانند سلاح‌ها، لباس‌ها یا حتی شخصیت‌ها را به عنوان NFT خریداری کرده و مالک آن‌ها شوند. این اقلام سپس می‌توانند در بازارهای ثانویه معامله شوند.
املاک مجازی
با ورود به دنیای متاورس، NFTها حتی در زمینه املاک مجازی نیز کاربرد پیدا کرده‌اند. کاربران می‌توانند زمین‌ها، ساختمان‌ها یا سایر دارایی‌های مجازی را به صورت NFT خریداری کنند و مالک آن‌ها شوند. این دارایی‌ها سپس می‌توانند در پلتفرم‌های مجازی به فروش برسند یا اجاره داده شوند.
کلکسیون‌های دیجیتال
NFTها به عنوان کلکسیون‌های دیجیتال نیز بسیار محبوب شده‌اند. از کارت‌های بازی دیجیتال گرفته تا کلکسیون‌های ورزشی، افراد می‌توانند مجموعه‌های منحصربه‌فردی از NFTها را جمع‌آوری کرده و به نمایش بگذارند و هر زمان که بخواهند دارایی خود را به دیگری بفروشند.
چالش‌ها و انتقادات
علیرغم همه مزایای NFT، این فناوری با چالش‌ها و انتقاداتی نیز مواجه است. یکی از مهم‌ترین انتقادات مربوط به مصرف انرژی بالای بلاکچین‌هایی است که برای ایجاد و انتقال NFTها از آن‌ها استفاده می‌شود. این موضوع نگرانی‌هایی درباره اثرات زیست‌محیطی این فناوری به وجود آورده است. البته این نگرانی درباره‌ی بلاکچین اتریوم رفع شده است، زیرا از زمان به روزرسانی ETH2.0 این شبکه از روش استخراج، که مصرف کننده‌ی انرژی است، استفاده نمی‌کند. برخی نیز معتقدند که بازار NFT ممکن است به یک حباب قیمتی تبدیل شود و در آینده شاهد سقوط قیمت‌ها باشیم.
همچنین مسئله حقوق مالکیت و کپی‌رایت نیز یکی دیگر از چالش‌های این حوزه است. در بسیاری از موارد، خالقان آثار هنری دیجیتال ممکن است ندانند که آثار آن‌ها به صورت NFT به فروش رسیده است، بدون اینکه خود آن‌ها سهمی از فروش داشته باشند؛ زیرا هر کسی می‌تواند تصویر دیجیتال را به نام خود بر روی بلاکچین ثبت کند و فقط جامعه‌ی NFT است که می‌تواند تصمیم بگیرد برای این نسخه از NFT ارزش قائل باشد یا خیر. همانطور که متخصصانی در حوزه‌ی هنر وجود دارند که اصالت یک اثر هنری را بررسی می‌کنند، در دنیای NFT نیز ممکن است چنین وضعیتی پیش بیاید و اصالت یک NFT توسط متخصصین و اجماع نظر کاربران این حوزه تایید می‌شود.
آینده NFT
با وجود همه چالش‌ها، بسیاری از کارشناسان معتقدند که NFTها بخشی از آینده دنیای دیجیتال خواهند بود. با رشد فناوری بلاکچین و افزایش پذیرش عمومی نسبت به این فناوری، انتظار می‌رود که کاربردهای جدیدی برای NFTها به وجود بیاید. همچنین با بهبود روش‌های کاهش مصرف انرژی بلاکچین‌ها، نگرانی‌های زیست‌محیطی نیز ممکن است کاهش یابد.
جمع‌بندی
NFTها به عنوان یک نوآوری در دنیای دیجیتال توانسته‌اند مفهوم جدیدی از مالکیت را معرفی کنند. NFTها مانند یک رسید دیجیتال‌اند که مالکیت یک دارایی را به یک کاربر بلاکچین ثبت می‌کنند. با امکان‌پذیر کردن مالکیت منحصربهفرد دارایی‌های دیجیتال، این فناوری به هنرمندان، خالقان محتوا، بازیکنان و حتی کاربران عادی اجازه داده است تا از دنیای مجازی به شکلی جدید بهره‌برداری کنند. در عین حال، چالش‌هایی مانند مصرف انرژی و حقوق مالکیت همچنان وجود دارد که باید در آینده به آن‌ها پرداخته شود.
پیش از خرید هر NFT باید ریسک این را بپذیرید که بازار آن‌ها از بازار ارزهای دیجیتال رایج بسیار کوچکتر است و نوسانات قیمتی خیلی بالایی دارند. این مقاله توصیه‌ای به خرید یا فروش NFTها نمی‌کند و در جهت افزایش آگاهی درباره‌ی ماهیت و ساز و کار آن‌ها نگارش شده است.
سوالات رایج
آیا NFTها یک فایل هستند؟
خیر. NFTها شناسنامه‌هایی ثبت شده بر بلاکچین‌ها هستند که مالکیت یک شخص را نسبت به یک دارایی دیجیتال ثبت می‌کنند.
NFTها چه شباهت‌هایی با ارزهای دیجیتال دارند؟
آن‌ها نیز مانند ارزهای دیجیتال قابلیت انتقال به دیگری دارند و قیمت آن‌ها بسته به خواسته و تقاضای کاربران تایین می‌شود.
آیا بیت‌کوین یک NFT است؟
خیر. بیت‌کوین یک ارز دیجیتال است که مانند اسکناس میان کاربران مبادله می‌شود؛ اما NFT یک دارایی دیجیتال است که خالق و خریدار آن روی قیمتش توافق می‌کنند.
منابع: Wikipedia | Investopedia
نظرات کاربران
اولین نفری باشید که نظر می دهید