از زمانی که پول به عنوان یک ابزار معاملاتی رایج در میان جوامع بشری مطرح شد، حفظ و نگهداری آن در یک بستر امن چالش بزرگی بود. ارزهای دیجیتال هم از این قاعده مستثنی نیستند. بیت کوین کاستدی (Bitcoin Custody) مفهومی است که روی نگهداری دارایی بیت کوین‌های کاربران در بستری امن متمرکز است. در این مطلب به شرح کامل بیت کوین کاستدی و مزایای آن پرداخته می‌شود.
مفهوم کاستدی (Custody) چیست؟
حضانت یا کاستدی (Custody) در زمینه مربوط به دارایی‌ها و همچنین امور مالی به خدماتی اشاره می‌کند که توسط یک متولی به منظور کنترل و حفظ دارایی‌های شخص دیگر (به طور قانونی) ارائه می‌شود. در چنین فرآیندی حافظان دارایی باید تحت نظارت باشند و از طرفی باید به آنها اعتماد کرد چرا که کنترل دارایی‌های تحت حضانت قرار گرفته به طور کامل در اختیار متولی قرار می‌گیرد.
بیت کوین کاستدی (Bitcoin Custody) چیست؟
بیت کوین کاستدی عبارت است از به حضانت گذاشتن دارایی‌های بیت کوین به منظور حفظ امنیت آن. به عبارتی با حضانت‌گذاری بیت کوین‌ها، مسئولیت از روی دوش دارندگان آن تا حدی برداشته می‌شود. در ادامه شرح بیشتر و ریزبینانه‌تری از فلسفه بیت کوین کاستدی ارائه می‌شود.
با مطرح شدن بیت کوین به عنوان شکل جدیدی از دارایی‌ها، مفهوم حضانت با تعاریف قبلش عملا از بین رفت. بسیاری از دارایی‌ها اعم از دارایی‌های دیجیتال، سهام، دلارهای دیجیتال، ابزارهای مورد استفاده در بازیهای ویدیویی و سایر دارایی‌های دیجیتال همیشه توسط یک متولی کنترل می‌شوند. این موضوع در مورد بیت کوین صدق نمی‌کند و دارندگان آن می‌توانند به طور مستقل دارایی‌های خود را کنترل کنند.
بی‌شک کنترل فردی دارایی‌ها همراه با مسئولیت‌پذیری است. دارنده بیت کوین به تنهایی مسئول حفظ امنیت ثروت خود است. همین موضوع ممکن است باعث نگرانی خیلی از فعالان حوزه کریپتو از جمله افراد تازه وارد شود. در نتیجه بسیاری از موسسات در کنار کارگزاری‌ها و صرافی‌های ارزهای دیجیتال، خدمات مختلفی در جهت نگهداری دارایی‌های کاربران (از جمله بیت کوین) ارائه می‌کنند. برای سپردن بیت کوین نزد یک متولی باید به این سوال پاسخ داد که متولی چقدر قابل اطمینان و معتبر است؟ از طرفی دیگر چقدر در حفظ امنیت داده‌ها توانمند است؟
نحوه عملکرد بیت کوین کاستدی چگونه است؟
می‌توان گفت، اولین سوالی که برای کاربران بیت کوین کاستدی بوجود می‌آید درباره نحوه کنترل بیت کوین‌های حضانت‌شده است. معماری عملکرد کاستدی بر این اساس بنا شده که با ارسال بیت کوین به یک آدرس مشخص (طی یک تراکنش)، تمام کوین‌های ارسالی توسط اسکریپتی خاص به نام scriptPubKey قفل می‌شوند. نقش این اسکریپت تایید هویت فرد کنترل‌کننده دارایی قفل‌شده است.
دسترسی به دارایی قفل‌شده تنها با ابزار امنیتی بیت کوین یعنی کلید خصوصی امکان‌پذیر است. برای شرح دقیق‌تر و جزئی‌تر ماجرا باید گفت که اسکریپت scriptPubKey تنها به نودهایی (کاربران) اجازه دسترسی و خرج دارایی‌های قفل‌شده را می‌دهد که امضای دیجیتال تراکنش‌ها را ثبت کرده باشند. آشکار است، تنها کاربرانی قادر هستند امضای دیجیتال را ثبت کنند که به محتوای کلید خصوصی دسترسی دارند. به عبارتی کلید خصوصی ابزار امنیتی برای کنترل دارایی کاربران است.
مسئله بسیار مهم در مورد بیت کوین، نگهداری درست و ایمن از کلید خصوصی است. از آن جایی که کلید خصوصی مهم‌ترین ابزار امنیتی برای تعیین هویت نودها است، هدف جذابی برای کلاهبرداران و ربایندگان بیت کوین خواهد بود. هر فرد یا گروهی که بتواند به کلید خصوصی دسترسی داشته باشد، امکان دسترسی به دارایی‌های قفل‌شده را هم خواهد داشت. بلاکچین بیت کوین هیچ‌گونه تدابیری برای فاش شدن کلید خصوصی و در نتیجه سوء استفاده مالی از آن در نظر نگرفته، با این حال راه های مطمئنی برای لو نرفتن کلید خصوصی وجود دارد.
۲ روش برای تامین امنیت بیت کوین کاستدی
بیت کوین‌های حضانت‌شده همیشه شرایط یکسانی ندارند. برخی از آنها مقادیری زیاد و برخی مقادیر کمی دارایی دیجیتال هستند؛ شماری هم بین این دو وجود دارند. همچنین حفاظت و کنترل برخی بیت کوین‌های حضانت‌شده نظیر بیت کوین‌های سازمانی، نیاز به حساسیت بیشتری نسبت به بقیه دارد. پس راه‌های مختلفی برای نگهداری و دسترسی امن به دارایی‌های حضانت‌شده وجود دارد. برای دسترسی به بیت کوین‌های حضانت‌شده ۲ روش کلی وجود دارد:
۱. بیت کوین کاستدی تک‌امضایی (Bitcoin Single Sig)
مرسوم‌ترین و رایج‌ترین راه برای بیت کوین کاستدی، روش تک‌امضایی است. بخش اعظم بیت کوین‌های حضانت‌شده، نیازی به تدابیر خاص امنیتی ندارند و درنتیجه با یک امضای دیجیتال قابل دسترسی هستند. این روش که ساده‌ترین راه برای کنترل دارایی‌های قفل‌شده است، در صورت گم شدن یا فاش شدن کلید خصوصی، بسیار آسیب‌پذیر خواهد بود.
۲. بیت کوین کاستدی چندامضایی (Bitcoin Multisig)
در مواردی نیاز است تا بیت کوین‌های حضانت‌شده، با تدابیر امنیتی بیشتری نگهداری شوند. در چنین روشی برای دسترسی به بیت کوین‌های قفل‌شده نیاز به چند امضای دیجیتال است و دیگر با یک امضای دیجیتال قبلیت کنترل بیت کوین‌ها وجود نخواهد داشت. این حالت که به چندامضایی (Multisig) معروف است، مزایای مختلفی نسبت به بیت کوین کاستدی تک‌امضایی دارد. در روش چندامضایی، اسکریپت طوری طراحی شده است که نودهای مختلف به طور مشترک بر بیت کوین‌های قفل‌شده تسلط داشته باشند.
روش چندامضایی با نماد m-of-n معرفی می‌شود. در این نماد حرف m بیانگر تعداد امضاهای مورد نیاز برای دسترسی به بیت کوین است. همچنین حرف n به تعداد کاربرانی اشاره دارد که کلید خصوصی آنها می‌تواند امضاهای معتبری را ایجاد کند. مدل‌های مختلفی هم برای روش چندامضایی تعریف شده است. به عنوان مثال در روش ۳ از ۳ برای دسترسی به بیت کوین‌های قفل‌شده، نیاز به امضای دیجیتال هر ۳ کاربر از پیش تعیین شده طی یک تراکنش وجود دارد. اما روش‌های دیگری مانند ۲ از ۳ وجود دارد که با امضای ۲ کاربر از ۳ کاربر مجاز، دسترسی به بیت کوین‌های قفل‌شده امکان‌پذیر شده و آن دو نود می‌توانند بیت کوین قفل‌شده را خرج کنند.
ارائه‌دهندگان بیت کوین کاستدی چه کسانی هستند؟
خدمات کاستدی که توسط موسسات مالی مختلف اعم از صرافی‌ها ارائه می‌شود، تقریبا شبیه به بانک‌ها عمل می‌کند. این موسسات پس از دریافت بیت کوین‌های سپرده‌گذاری شده، کوین‌ها را به طرف‌های دیگر قرض (وام) می‌دهند و در عین حال سود کاربر را پرداخت می‌کنند. چون ارز دیجیتال بیت کوین تبدیل به یک دارایی کمیاب شده و در برابر دلار آمریکا رشد چشمگیری داشته است، نرخ سودهایی بالاتر از معادل دلار آمریکا دارد.
خدمات همتا به همتا هم برای قرض دادن بیت کوین وجود دارد که وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان را مستقیماً با هم مرتبط می‌کند. محبوب‌ترین خدمات همتا به همتا را Hodl Hodl ارائه می‌کند. در این حالت، نود قرض‌گیرنده بیت کوین حضانت کامل کوین‌ها را برعهده دارد و مستقیماً بهره قرض‌دهنده را پرداخت می‌کند.
نقش بیت کوین کاستدی در خدمات وام‌دهی
برخی موسسات سرویس ارائه وام در ازای وثیقه‌گذاری بیت کوین را به مشتریان خود عرضه می‌کنند. نحوه وام گرفتن از این سرویس‌ها به این صورت است که کاربران مقداری از بیت کوین خود را نزد این موسسات سپرده‌گذاری می‌کنند و آنها سرویس بیت کوین کاستدی را به مشتریان خود می‌دهند. در کنار حضانت کوین‌ها، کاربر مبلغی (معمولا به دلار آمریکا) به عنوان وام دریافت می‌کند. حضانت بیت کوین‌های قفل‌شده تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که مشتریان مبلغ وام خود را بازپرداخت کنند.
جمع‌بندی
در این مطلب به طور کامل به بررسی بیت کوین کاستدی پرداخته و به انواع کاربردهای آن در دنیای دیجیتال اشاره شد. مفهوم بیت کوین کاستدی که از تعاریف مرسوم بانکی و سنتی دارایی‌ها سرچشمه می‌گیرد، می‌تواند طی سال‌های آینده انقلاب بزرگی در عرصه دیجیتال به پا کند. البته شرط موفقیت‌های قابل توجه آن، استقبال بیشتر مردم به دنیای کریپتو است.
سوالات متداول
حضانت‌گذاری یا کاستدی چه مزایایی دارد؟
مهم‌ترین مزایای حضانت‌گذاری بیت کوین شامل موارد زیر می‌شود:
۱. متولیان دارایی‌های حضانت‌شده می‌توانند دارایی خود را قرض داده و در عوض برای مشتریان خود سود کسب کنند.
۲. موسساتی که در نقش متولیان کاستدی هستند، دارایی کاربران را در مکان امن‌تری با روش‌ها مطمئن‌تر از خود فرد نگهداری می‌کنند.
۳. برای دارایی‌های تحت تملک چند نفر یا چند کسب‌وکار می‌تواند حتی مناسب‌تر از روش‌های سنتی باشد. (در روش چندامضایی بیت کوین کاستدی)
بیت کوین کاستدی چه کاربردی دارد؟
بیت کوین کاستدی به خودی خود یک مفهوم است که می‌تواند در موارد مختلفی به کار گرفته شود. حضانت‌گذاری بیت کوین در پلن‌های اقتصادی متنوعی از جمله وام‌دهی با وثیقه‌گذاری و حضانت فدرال (federated custody) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بهترین کیف پول‌های امانی ارزهای دیجیتال کدامند؟
کیف پول‌های متعددی به حوزه حضانت‌گذاری دارایی‌ها وارد شده‌اند. کوین بیس (Coinbase)، جمینی (Gemini)، بایننس (Binance) و بیت‌گو (BitGo) تعدادی از کیف پول‌های ارائه‌کننده این خدمات هستند.
منبع: River
اولین نفری باشید که نظر می دهید