آپدیتهای اتریوم (Ethereum Upgrades) به مجموعه تغییرات و به‌روزرسانی‌هایی گفته می‌شود که در شبکه اتریوم اعمال می‌شوند تا عملکرد، امنیت، مقیاسپذیری و کارایی شبکه را بهبود بخشند. این آپدیت‌ها از طریق پروپوزال‌های بهبود اتریوم (EIPs) پیشنهاد و پس از بحث و بررسی توسط جامعه اتریوم، اجرا می‌شوند. در آپدیت دنکان (Dencun)، اتریوم سعی دارد به شکل قابل توجهی هزینه تراکنش را کاهش و مقیاسپذیری را در راهکارهای لایه دوم خود افزایش دهد. در آپدیت کنکان (Cancun) نیز اتریوم سعی دارد تا سرعت و مقیاسپذیری لایه اجرایی خود را در راهکارهای لایه دوم خود افزایش دهد. آپدیت اتریوم در چند مرحله و هر‌ساله طی نقشه‌راه (Roadmap) در سایت رسمی اتریوم معرفی می‌شود.
آپدیت اتریوم چیست؟
آپدیت اتریوم (Ethereum Upgrade) نوعی بروزرسانی در شبکه برای ارتقا مقیاسپذیری، افزایش سرعت تراکنشها و کاهش هزینههای شبکه است. هر بروزرسانی وظیفه بهینه‌سازی بخشی از فرایند‌های تایید و اجرای تراکنشها و قراردادهای هوشمند را برعهده دارد. آپدیت اتریوم به منظور تبدیل کردن اکوسیستم اتریوم به ارزان‌ترین، پیشرفته‌ترین، پرسرعت‌ترین و مقایس‌پذیرترین حالت خود پیاده‌سازی می‌شود. بزرگترین و موثرترین آپدیت اتریوم در سال ۲۰۲۰ رخ داد؛ جایی که اتریوم مکانیسم اجماع خود را از اثبات کار به اثبات سهام تغییر داد و نام این آپدیت، The Merge بود. طی این آپدیت، استخراج اتریوم به روش قدیمی (با ماینرها) متوقف شد.
تاریخ آپدیت اتریوم از Ethereum 1.0 تا Ethereum 2.0
فاز اول آپدیت اتریوم از Ethereum 1.0 تا Ethereum 2.0 در دسامبر ۲۰۲۰ رخ داد؛ جایی که برای اولین بار اعتبارسنجها ۳۲ اتریوم را استیک کردند و به اعتبارسنجی تراکنشها پرداختند. فرایند کامل تبدیل کردن الگوریتم اجماع اتریوم از اثبات کار به اثبات سهام تقریبا ۲ سال تمام زمان برد و در سال ۲۰۲۲ کامل شد و به این آپدیت The Merge گفته می‌شد. درواقع اتریوم ۱.۰ به نسخه قبل از مرج اشاره دارد و اتریوم ۲.۰ به اتریومی که با الگوریتم اجماع اثبات سهام کار میکند. اما امروزه جامعه اتریوم از این دو عبارت استفاده نمی‌کنند تا گمانه دو نسخه‌ای بودن اتریوم پیش نیاید و تنها از واژه اتریوم، برای این بلاکچین استفاده می‌کنند.
نقشه راه و زمان‌بندی آپدیتهای اتریوم
اتریوم برنامه دارد تا با بروزرسانیهای متعدد شبکه، اکوسیستمی بهینهتر برای کاربران ایجاد کند. در جدول زیر، آپدیتهای اتریوم برای سال ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ آورده شده است.
| سال | آپدیت اتریوم | توضیحات |
|---|---|---|
| ۲۰۲۵ | هاردفورک پکترا (Pectra Hard Fork) | افزایش حجم داده‌ها در هر بلاب (blob در واقع همان پکیج‌های حاوی اطلاعات در بلوک‌های اتریوم هستند) از ۳ به ۶. |
| ۲۰۲۵ | هاردفورک فوساکا (Fusaka Hard Fork) | معرفی پروتکل PeerDAS که منجر به افزایش مقیاسپذیری و حجم تایید داده‌ها می‌شود. |
| ۲۰۲۵ | فاز سوم شاردینگ (Sharding Phase 3) | تبدیل تعداد تراکنش‌های تایید شده در هر ثانیه (tps) به ۱۰۰ هزار تراکنش در ثانیه. |
| ۲۰۲۵ | EVM Object Format (EOF) | بهینه‌سازی اجرای قراردادهای هوشمند در شبکه اتریوم. |
| ۲۰۲۵ | بهینه‌سازی هزینه گس (Gas Pricing Optimization) | پیاده‌سازی امکان بخش‌بندی هزینه گس برای محاسبات، داده‌ها و ذخیره‌سازی به‌صورت جداگانه |
| ۲۰۲۶ | Full Danksharding Rollout | تبدیل کامل اتریوم به چند شارد (بخش) برای افزایش حداکثری مقیاسپذیری |
| ۲۰۲۶ | پیاده‌سازی درخت ورکل (Verkle Trees Implementation) | پیاده‌سازی درخت ورکل برای افزایش امنیت و مقیاسپذیری |
آپدیت Cancun اتریوم
آپدیت Cancun اتریوم یکی از اصلی‌ترین بروزرسانیهای شبکه اتریوم است که به منظور افزایش مقیاسپذیری، بهینه‌سازی ماشین مجازی اتریوم (EVM) و ارائه تراکنش‌هایی سریع و ارزان پیاده‌سازی شد. آپدیت Cancun اتریوم شامل EIP-۴۸۴۴ می‌شود که هدف آن کاهش هزینه تراکنش رول‌آپ‌های لایه دوم اتریوم است. آپدیت Cancun با معرفی «blob-carrying transactions»، که نوع جدیدی از تراکنشها بودند، موجب بهبود کارایی لایه دوم‌های اتریوم شد.
همچنین با ایجاد تغییرات در ماشین مجازی اتریوم، موجب بهینه‌سازی قراردادهای هوشمند و کاهش هزینه تراکنشها شد. بهبود کارایی لایه دوم‌ها در نهایت منجر به بهبود مقیاسپذیری کل شبکه اتریوم خواهد شد.
آپدیت جدید اتریوم به نام Dencun
آپدیت Dencun نیز ترکیبی از آپدیت Cancun و Deneb است که برای ایجاد بروزرسانی در لایه اجرایی (Cancun) و لایه اجماع (Deneb) است. هدف بروزرسانی دنکان مانند تمام بروزرسانی‌ها افزایش مقیاسپذیری و کاهش هزینهها است. اما تفاوت بزرگ آپدیت Dencun، بهینه‌سازی فرایند استیکینگ و تایید تراکنشها توسط اعتبارسنجها است. همچنین آپدیت Dencun زمینه‌ساز بزرگترین آپدیت اتریوم یعنی Full Danksharding برای مقیاسپذیری بیشتر است.
مراحل آپدیت اتریوم: از طرح اولیه تا اجرای عملی
آپدیتهای اتریوم از مراحل مختلفی عبور می‌کنند تا از طرح اولیه به اجرای عملی برسند. این فرآیند با ارائه پروپوزال‌های بهبود اتریوم (EIPs) آغاز می‌شود، که در آن توسعه‌دهندگان و اعضای جامعه اتریوم ایده‌های خود را برای بهبود شبکه مطرح می‌کنند. پس از بحث و بررسی گسترده، در صورت تایید جامعه، این پیشنهادها وارد مرحله آزمایشی می‌شوند و روی تست‌نت‌ها (شبکه‌های آزمایشی) مانند Goerli یا Sepolia پیاده‌سازی می‌شوند. پس از اطمینان از عملکرد صحیح و رفع باگ‌ها، آپدیت نهایی روی شبکه اصلی اتریوم (Mainnet) اجرا می‌شود. هر آپدیت با هدف بهبود مقیاسپذیری، امنیت یا کارایی شبکه انجام می‌گیرد و بخشی از نقشه راه بلندمدت اتریوم محسوب می‌شود.
به عنوان مثال، آپدیت اتریوم با نام پکترا (Pectra Upgrade)، با هدف افزایش مقیاسپذیری و بهبود تجربه کاربری معرفی شده است. آپدیت پکترا ترکیبی از آپدیت پراگ (Prague) در لایه اجرایی و آپدیت الکترا (Electra) در لایه اجماع است. آپدیت پکترا در یک رویداد مجازی در تاریخ ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ معرفی شده است. فاز اول آپدیت Pectra در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۲۵ و فاز نهایی مین‌نت (Mainnet) این بروزرسانی در تاریخ ۸ آوریل ۲۰۲۵ پیاده‌سازی خواهد شد.
آپدیت اتریوم ۲ چه زمانی اتفاق افتاد؟
آپدیت اتریوم ۲ طی چندین سال و در فازهای مختلف پیاده‌سازی شد. عدم پیاده‌سازی یکباره آن علتی جز سنگین بودن پیاده‌سازی پروژه نداشت. همچنین پیاده‌سازی یکباره بروزرسانی‌ها ممکن است منجر به خرید اتریوم پیش از آپدیت و فروش آن پس از بروزرسانی شود که نتیجه‌ای جز سقوط آینده اتریوم ندارد. مراحل آپدیت اتریوم ۲ به ترتیب زمانی در ادامه بیان شده است:
- پیاده‌سازی Beacon Chain یا زنجیره بیکن (۱ دسامبر ۲۰۲۰): معرفی مکانیسم اثبات سهام و فرایند استیکینگ که کاربران بتوانند با قفل کردن ۳۲ اتریوم، امنیت شبکه را تامین کنند.
- بروزرسانی The Merge و ترکیب کامل (۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲): اتریوم به‌طور کامل از اثبات کار به اثبات سهام تغییر کرد و استخراج حذف شد. در این تاریخ مصرف انرژی ۹۹.۹۵ درصد کاهش پیدا کرد.
- بروزرسانیهای پس از Merge یا ترکیب کامل (۱۲ آوریل ۲۰۲۳): اتریوم با پیاده‌سازی آپدیتهای شانگهای (Shanghai) و کاپلا (Capella) موجب شد تا فرایند استیکینگ با امکان برداشت و انتقال به کیف پول اتریوم، منعطف‌تر شود.
آپدیت شبکه اتریوم و آپدیت شانگهای اتریوم
آپدیت شانگهای اتریوم یکی از بهترین و موثرترین بروزرسانیهای شبکه اتریوم است که تغییرات شگرفی در اتریوم ایجاد کرد. آپدیت شانگهای بلافاصله بعد از آپدیت مرج رخ داد و شبکه اتریوم را برای توسعه هرچه بیشتر آماده کرد. در آپدیت شانگهای امکان برداشت ارزهای استیک شده برای اعتبارسنجها فراهم شد. از طرفی هزینه تراکنشها نیز به شکل قابل‌توجهی کاهش پیدا کرد که موجب شرکت افراد بیشتری در اکوسیستم اتریوم شد.
فناوری‌های نوین در آپدیتهای اتریوم
فناوری‌های مختلفی توسط اتریوم در هر بروزرسانی معرفی شده است. این بروزرسانی‌ها موجب می‌شوند تا قراردادهای هوشمند بهینهتر اجرا شوند، تراکنشها ارزان‌تر و سریع‌تر باشند و اجزای مختلف این شبکه بهتر با یکدیگر در تعامل باشند. از طرفی در راستای این بروزرسانی‌ها، مقیاسپذیری اتریوم نیز بهتر خواهد شد.
پروتودانکشاردینگ
Proto-Danksharding یک به‌روزرسانی مهم در اتریوم است که با معرفی EIP-4844 اجرا می‌شود. این به‌روزرسانی با هدف کاهش هزینههای تراکنشها و بهبود مقیاسپذیری شبکه، به‌ویژه برای راهحلهای لایه دوم (مانند رول‌آپ‌ها)، طراحی شده است.
دانک شاردینگ (Danksharding)
دانک شاردینگ (Danksharding) یک طرح پیشرفته برای بهبود مقیاسپذیری اتریوم است که به عنوان نسخه کامل‌شده پروتو-دانک شاردینگ (Proto-Danksharding) معرفی می‌شود. هدف اصلی آن افزایش ظرفیت شبکه اتریوم برای پردازش تراکنشها و کاهش هزینهها، به ویژه برای راهحلهای لایه دوم (Layer 2) مانند رول‌آپ‌ها (Rollups) است. در دانک شاردینگ، داده‌های تراکنشها در واحدهایی به نام بلاب (Blob) ذخیره می‌شوند که به طور موقت در شبکه نگهداری شده و پس از مدتی حذف می‌شوند. این روش باعث می‌شود هزینههای ذخیره‌سازی داده‌ها کاهش یابد و شبکه اتریوم بتواند تراکنش‌های بیشتری را با کارمزد کمتر پردازش کند. این طرح گامی مهم در مسیر تبدیل اتریوم به یک پلتفرم مقیاس‌پذیر و کارآمد برای کاربران در سراسر جهان است.
تاثیر آپدیتهای اتریوم بر بازار و ارزش ETH
آپدیتهای اتریوم هرکدام با معرفی یک فناوری نوین، موجب بهینهتر شدن کارایی این بلاکچین می‌شوند. به همین ترتیب اکوسیستم اتریوم تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و در نهایت، افراد بیشتری به سمت اتریوم و خدماتش خواهند آمد. افزایش تقاضا برای استفاده از خدمات اتریوم، موجب افزایش قیمت ارز دیجیتال اتریوم خواهد شد. برای مثال بروزرسانی پروتو دانک شاردینگ موجب افزایش سرعت تراکنش و کاهش هزینه آن‌ها خواهد شد؛ همین امر بسیاری از کاربران را دعوت میکند به استفاده از خدمات دیفای اتریوم مانند NFTها، استیکینگ و بازی‌های بلاکچینی.
ریسک‌ها و چالش‌های آپدیتهای اتریوم
با وجود اینکه بروزرسانیهای اتریوم موجب افزایش بهره‌وری شبکه و اکوسیستم اتریوم می‌شوند، از طرفی ریسک‌ها و خطراتی به‌همراه نیز دارند. ریسک‌ها و چالش‌های اتریوم را می‌توان به شکل زیر بیان کرد:
- خطرات امنیتی: در زمان پیاده‌سازی بروزرسانی‌ها، امنیت شبکه در پایین‌ترین حد خود قرار دارد. در این مواقع ممکن است اتریوم مورد حملاتی واقع شود.
- کاهش قیمت: در آپدیت شانگهای که امکان برداشت ارزهای استیک شده فراهم شد، فشار فروش موجب کاهش قیمت اتریوم شد.
- عدم پیاده‌سازی کامل تمرکززدایی: یک تاییدکننده که تعداد بسیار زیادی اتریوم داشته باشد، می‌تواند به یک ولیدیتور قدرتمند در شبکه اتریوم تبدیل شود و این کار غیرمتمرکز بودن شبکه را کاهش میدهد.
جمع‌بندی
آپدیت اتریوم فرایندی است که موجب بهینهتر شدن شرایط شبکه برای کاربران می‌شود. هر آپدیت اتریوم هدفی در سر دارد؛ این اهداف در نهایت به کاهش هزینه، افزایش سرعت تراکنشها و افزایش مقیاسپذیری می‌شوند. آپدیت آخر اتریوم دانک شاردینگ (Danksharding) است که بهدنبال پیاده‌سازی فرایند کامل دانک شاردینگ است؛ جایی که شبکه اتریوم داده‌های مرتبط با تراکنشها را در بلاب‌ها (Blobs) ذخیره میکند که می‌توانند پس از مدتی از بین بروند و این امر سرعت پردازش داده‌ها را در شبکه افزایش میدهد. با انجام تمام آپدیتهای اتریوم، این شبکه می‌تواند به سرعت ۱۰۰ تراکنش در ثانیه برسد.
سوالات متداول
چگونه می‌توانیم از تاثیر آپدیت اتریوم Dencun بر هزینههای گس مطلع شویم؟
کافی است تراکنشی را در شبکه اتریوم انجام دهید و گس فی را با هزینه قبل از آپدیت اتریوم مقایسه کنید.
آیا آپدیت جدید اتریوم بر سرعت تایید تراکنشها تاثیر میگذارد؟
تمام آپدیتهای اتریوم بهدنبال افزایش سرعت تراکنشها و کاهش هزینههای آن هستند.
چه ابزارها و منابعی برای مانیتورینگ تاثیر آپدیت اتریوم در دسترس هستند؟
به منظور بررسی تاثیر بروزرسانیهای اتریوم، میتوانید به سایت رسمی اتریوم، انجمن Ethereum Magicians و سایتهای خبری معتبر مانند cointelegraph مراجعه کنید. همچنین میزان گس در مواقع مختلف را میتوانید از وبسایت milkroad.com مشاهده کنید.
آپدیت جدید اتریوم چه تاثیری بر پروژههای دیفای (DeFi) و NFT خواهد داشت؟
با توجه به کاهش هزینهها، افزایش سرعت و مقیاسپذیری، استفاده از پروژههای (DeFi) و NFT برای کاربران بهینهتر خواهد شد.
آپدیت اتریوم Dencun چگونه به رشد برنامههای غیرمتمرکز (DApp) کمک میکند؟
در آپدیت Dencun کارایی راهحلهای لایه دو اتریوم بهبود پیدا میکند و این اتفاق، به طور کلی مقیاسپذیری شبکه را افزایش میدهد و در نتیجه آن کارایی برنامههای غیرمتمرکز نیز افزایش پیدا میکند.
چه تفاوت‌هایی بین آپدیت Dencun و آپدیتهای قبلی اتریوم مانند Merge و Shanghai وجود دارد؟
آپدیت دنکان تاثیر مستقیم بر راهکارهای لایه دو اتریوم دارد. اما Merge اتریوم به دنبال تبدیل کردن الگوریتم اجماع اثبات کار به اثبات سهام بود. بروزرسانی شانگهای نیز امکان برداشت ارزهای استیک شده برای اعتبارسنجها فراهم کرد.
منبع: binance
اولین نفری باشید که نظر می دهید