سوگیری تایید در معامله گری چیست و چگونه از آن اجتناب کنیم؟

در معامله‌گری، مثل خیلی از کارهای دیگر، گاهی ما فقط چیزهایی را می‌بینیم که دلمان می‌خواهد ببینیم. به این می‌گویند «سوگیری تایید در معامله گری». درست مثل وقتی که عاشق یک ماشین می‌شویم و فقط خوبی‌هایش را می‌بینیم، در معامله هم گاهی فقط نشانه‌های مثبت را می‌بینیم و از نشانه‌های منفی غافل می‌شویم. 

این جور وقت‌ها، انگار با چشم بسته داریم رانندگی می‌کنیم و معلوم است که آخرش به جای خوبی نمی‌رسیم. خیلی از معامله‌گرها، مخصوصا تازه‌کارها، در این دام می‌افتند و آخرش هم ضرر می‌کنند.

راه نجات چیست؟ باید یاد بگیریم بی‌طرف به همه چیز نگاه کنیم. نه خیلی خوش‌بین باشیم و نه خیلی بدبین. به قول قدیمی‌ها، جوانب احتیاط را رعایت کنیم. معامله‌گرهای حرفه‌ای همیشه به همه جنبه‌های یک معامله نگاه می‌کنند، حتی اگر خوششان نیاید. آنها می‌دانند که در بازار، کسی که همه جوانب را می‌سنجد، آخرش برنده است. 

سوگیری تایید در معامله گری چیست؟

سوگیری تایید در معامله‌ گری مثل دشمنی پنهان است که معامله‌گران را در دامی فریبنده گرفتار می‌کند. این یک تله ذهنی است که باعث می‌شود معامله‌گران تصمیم‌گیری‌های یک‌طرفه بگیرند، سیگنال‌های بازار را اشتباه تفسیر کنند و احساساتشان بر تصمیمات معاملاتی‌شان تاثیر بگذارد.

وقتی سوگیری تایید ذهن معامله‌گر را می‌گیرد، مثل این است که چشم‌بند زده و فقط چیزهایی را می‌بیند که دلش می‌خواهد ببیند. در این حالت، معامله‌گر دنبال شواهدی می‌گردد که حرفش را تأیید کند، سؤال‌هایش را طوری می‌پرسد که جواب دلخواهش را بگیرد و اطلاعات مخالف را نادیده می‌گیرد. 

این تمایل باعث می‌شود افراد نه تنها دنبال اطلاعات تأییدکننده بگردند، بلکه اطلاعات را هم طوری ببینند و به یاد بیاورند که با باورهای فعلی‌شان جور در بیاید. معامله‌گر برای راحتی کار، اطلاعات ناسازگار را حذف می‌کند و فقط روی چیزهایی تمرکز می‌کند که دیدگاهش را تأیید می‌کنند. اما این راحتی فکری، قیمت سنگینی دارد و اغلب باعث می‌شود معامله‌گر نتواند همه امکانات بازار را ببیند و در نتیجه، معاملات خوبی انجام ندهد.

آن طور که چارلی مانگر می‌گوید: اگر حداقل سالی یک بار ۱۸۰ درجه تفکرات و ایده‌هایتان را تغییر نمی‌دهید، به اندازه کافی فکر نمی‌کنید!

علت روانشناسی سوگیری تایید چیست؟

سوگیری تایید از اعماق روان ما سرچشمه می‌گیرد، جایی که باورها و خواسته‌های ما بر تفسیرمان از دنیا حکمرانی می‌کنند. به زبان ساده، ما دوست داریم چیزهایی را باور کنیم که با عقایدمان همخوانی دارد، حتی اگر شواهد دیگری نشان دهد که باید دیدگاهمان را عوض کنیم.

وقتی معامله‌گران شرایط بازار را بررسی می‌کنند، باورهای قبلی‌شان باعث می‌شود ناخودآگاه به شواهد تأییدکننده وزن بیشتری بدهند و هر چیزی که با حدس یا تحلیل اولیه‌شان مخالف است را کنار بزنند. این یک میانبر ذهنی است که ما را از ناراحتی تناقض فکری نجات می‌دهد، اما اغلب ما را به مسیر اشتباه می‌برد و باعث می‌شود در دام تأیید نتیجه‌گیری‌های غلط بیفتیم.

در کل ما طبیعتاً تمایل داریم فرضیه‌هایمان را تأیید کنیم، نه اینکه آنها را رد کنیم. این گرایش در تمام تصمیم‌گیری‌های ما، از انتخاب‌های روزمره گرفته تا معاملات مهم و پرریسک، وجود دارد. سوگیری تایید فقط درباره راحتی پردازش اطلاعات تأییدکننده نیست؛ بلکه درباره نیاز عمیق ما به حفظ یک دیدگاه ثابت درباره خودمان و دنیاست، حتی اگر اطلاعات مخالف به سراغمان بیاید.

مثالی از سوگیری تایید در بازار کریپتو

فرض کنید یک معامله‌گر می‌شنود که کاردانو در آستانه یک باگ امنیتی جدی است. بر اساس این اطلاعات، معامله‌گر به فروش کاردانوهای خود فکر می‌کند. وقتی برای خواندن آخرین اخبار به توییتر و ردیت می‌رود، فقط پست‌هایی را می‌خواند که درباره مشکلات احتمالی شبکه صحبت می‌کنند و خبر مهم درباره به‌روزرسانی جدید هیدرا را که قرار است سرعت تراکنش‌ها را به شکل چشمگیری افزایش دهد، نادیده می‌گیرد. 

در نتیجه، به جای نگه داشتن کاردانو، معامله‌گر همه موجودی خود را با ضرر قابل توجهی می‌فروشد؛ درست قبل از اینکه به خاطر موفقیت به‌روزرسانی جدید، قیمت به بالاترین سطح تاریخی خود برسد و چند برابر شود.

چگونه سوگیری تایید بر تصمیمات معاملاتی تأثیر می‌گذارد؟

سوگیری تایید می‌تواند آرام آرام استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و معاملاتی شما را خراب کند. این سوگیری باعث می‌شود معامله‌گران بر اساس اطلاعات یک‌طرفه تصمیم بگیرند، یعنی فقط چیزهایی را که دوست دارند ببینند و نشانه‌های مهم بازار که می‌تواند نشان‌دهنده نیاز به تغییر استراتژی باشد را نادیده بگیرند.

احساسات معمولا این سوگیری را تشدید می‌کنند. معامله‌گران به باورهای قبلی‌شان می‌چسبند و مرغشان یک پا دارد. نشانه‌های سقوط بازار یا سیگنال‌های معاملاتی را نادیده می‌گیرند، یا به خاطر اعتقاد نادرست به معامله بازنده، به ضرر کردن ادامه می‌دهند. این دلبستگی احساسی به شواهد تأییدکننده می‌تواند تفاوت بین یک معامله سودآور و یک ضرر دردناک باشد. خلاصه اینکه، در این حالت شما تصمیمات منطقی نمی‌گیرید.

۳ تأثیر مخرب سوگیری تایید بر سرمایه‌گذاری‌ در بازار کریپتو

سوگیری تایید برای سرمایه‌گذاران خطرناک است. این سوگیری با نشان دادن تأثیر مستقیم خواسته بر باورها، باعث رفتار غیرمنطقی می‌شود و سرمایه‌گذاری در کریپتو حوزه‌ای است که احساسات قطعاً در آن جایی ندارد.

در حالی که راه‌های بی‌شماری برای تأثیر (نامطلوب) سوگیری تایید بر تصمیمات سرمایه‌گذاری وجود دارد، در اینجا سه اثر رایج را می‌بینیم:

۱- از دست دادن فرصت‌ها 

سوگیری تأیید سرمایه‌گذاران را تشویق می‌کند که درگیر پیش‌داوری‌های خودشان باشند و در منطقه امن خود بمانند. در نتیجه، ممکن است به راحتی استراتژی‌ها، محصولات و فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدید (برای آنها) را از دست بدهند. 

همچنین این احتمال وجود دارد که به عقایدی مثل هرگز به اصل سرمایه دست نزن یا هرگز زیر بار قرض نرو بچسبند، حتی وقتی شرایط فردی‌شان دیکته می‌کند که انجام عکس آن منطق مالی بیشتری دارد.

۲- نادیده گرفتن تنوع‌بخشی در بازار کریپتو

تنوع‌بخشی در بازار کریپتو یعنی پخش کردن سرمایه بین ارزهای دیجیتال مختلف با کاربردها و تکنولوژی‌های متفاوت. مثلاً به جای اینکه همه سرمایه را روی بیت‌ کوین بگذارید، می‌توانید آن را بین بیت‌کوین (به عنوان ذخیره ارزش)، اتریوم (برای قراردادهای هوشمند)، بایننس کوین (توکن صرافی) و سولانا (برای دیفای) تقسیم کنید. 

اگرچه هدف اصلی این کار کاهش ریسک است، اما می‌تواند با محافظت از سرمایه در برابر سقوط یک ارز خاص، بازده کلی را هم بهبود بخشد.

متأسفانه، سوگیری تایید باعث می‌شود برخی معامله‌گران فقط روی یک یا دو ارز دیجیتال خاص تمرکز کنند. مثلاً طرفداران متعصب بیت‌ کوین (به اصطلاح Bitcoin Maximalists) معتقدند هیچ ارز دیجیتال دیگری ارزش سرمایه‌گذاری ندارد. این طرز فکر باعث می‌شود آنها تنوع‌بخشی را نادیده بگیرند و خود را در معرض ریسک بیشتری قرار دهند.

۳- قربانی حباب‌های کریپتویی شدن

حباب در بازار کریپتو زمانی رخ می‌دهد که قیمت یک ارز دیجیتال بدون پشتوانه واقعی و صرفا بر اساس هیجان و سفته‌بازی بالا می‌رود. نمونه بارز آن حباب میم کوین‌ هایی مثل دوج‌ کوین و شیبا اینو در سال ۲۰۲۱ بود. از آنجا که این حباب‌ها با تب «چون همه دارند می‌خرند» شکل می‌گیرد، معامله‌گران دچار سوگیری تایید می‌شوند و به راحتی در دام آن می‌افتند. آنها حتی هشدارهای کارشناسان درباره غیرمنطقی بودن قیمت‌ها را نادیده می‌گیرند و وقتی حباب می‌ترکد (مثل سقوط لونا/ترا)، متحمل ضررهای سنگین می‌شوند.

جنبه‌های مثبت سوگیری تایید در بازار کریپتو چیست؟

چه چیزی باعث می‌شود معامله‌گران کریپتو دچار سوگیری تایید شوند؟ اگرچه این سوگیری می‌تواند مشکل‌ساز باشد، اما در عین حال معامله‌گری را ساده‌تر هم می‌کند. در اینجا دلایل اصلی آن را بررسی می‌کنیم:

۱- کارآمد است 

در دنیای کریپتو، هر روز صدها خبر، تحلیل و شایعه منتشر می‌شود. از توییت‌های ایلان ماسک گرفته تا اخبار قانون‌گذاری‌ها و تحلیل‌های تکنیکال. معامله‌گران نمی‌توانند همه این اطلاعات را بررسی کنند و در این بازار، غرق اطلاعات می‌شوند. 

سوگیری تایید به ما کمک می‌کند فقط اطلاعاتی را که با استراتژی معاملاتی‌مان همخوانی دارد، پردازش کنیم. مثلا یک معامله‌گر بلندمدت بیت‌کوین، نوسانات روزانه را نادیده می‌گیرد و فقط روی اخبار تمرکز می‌کند.

۲- به عزت نفس کمک می‌کند 

معامله‌گران کریپتو دوست دارند فکر کنند تصمیمات درستی می‌گیرند. وقتی یک معامله‌گر بیت‌کوین را در قیمت ۵۰,۰۰۰ دلار می‌خرد، دوست دارد باور کند که تصمیم درستی گرفته است. بنابراین، فقط پیش‌بینی‌های صعودی را می‌بیند و هشدارهای نزولی را نادیده می‌گیرد. به عبارت دیگر، سوگیری تایید به او کمک می‌کند اعتماد به نفسش را حفظ کند. این ویژگی خصوصاً در معامله‌گران تازه‌کار که هنوز به تصمیمات‌شان مطمئن نیستند، بیشتر دیده می‌شود.

۳- استرس را کم می‌کند 

بازار کریپتو پر از تناقض است. مثلاً همزمان که یک تحلیلگر می‌گوید بیت‌کوین به ۱۰۰,۰۰۰ دلار می‌رسد، دیگری پیش‌بینی سقوط به ۱۰,۰۰۰ دلار را می‌کند. برای اکثر معامله‌گران، پردازش همزمان این نظرات متضاد استرس‌زا است. 

در کل، این دو به شک شدن، کار را خراب می‌کند. سوگیری تایید کمک می‌کند فقط یک دیدگاه را ببینیم و راحت‌تر تصمیم بگیریم. مثلاً یک معامله‌گر صعودی، فقط تحلیل‌های مثبت را می‌بیند و با خیال راحت‌تر معامله می‌کند.

انواع سوگیری تایید کدامند؟

انواع سوگیری تایید در بازار کریپتو را می‌توان به چند دسته اصلی تقسیم کرد:

۱- تحقیق جانبدارانه

این زمانی است که معامله‌گر تصمیم می‌گیرد مثلا بیت‌کوین بخرد و بعد فقط مقالات و تحلیل‌هایی را می‌خواند که افزایش قیمت بیت‌ کوین را پیش‌بینی می‌کنند. برای مثال، در توییتر و تلگرام فقط تحلیلگرانی را دنبال می‌کند که نظر مثبتی به بیت‌کوین دارند و هشدارهای منتقدان را نادیده می‌گیرد.

۲- تفسیر جانبدارانه 

تفسیر جانبدارانه سیگنال‌های بازار، نشانه واضح وجود سوگیری تایید در معامله است. این تحریف شناختی وقتی اتفاق می‌افتد که معامله‌گران گل به گل می‌چینند، یعنی به حقایقی که با داستانشان جور در می‌آید اولویت می‌دهند و به شواهد مخالف توجه کمی می‌کنند.

چنین تفسیر انتخابی می‌تواند به اعتماد به نفس کاذب در انتخاب‌های معاملاتی منجر شود و حس امنیت دروغینی ایجاد کند که با واقعیت‌های بازار همخوانی ندارد. درست مثل این است که پیش‌بینی هوا را فقط با دیدن روزهای آفتابی تفسیر کنید و هشدارهای طوفان را نادیده بگیرید.

۳- یادآوری جانبدارانه

حافظه انتخابی یا یادآوری جانبدارانه، نشانه دیگری از سوگیری تایید در معامله است که اگرچه ظریف، اما قدرتمند است. تا به حال شده معاملاتی را که خوب از آب درآمده‌اند و با استراتژی‌تان جور بوده‌اند، زنده‌تر به یاد بیاورید، در حالی که خاطره معاملات ناموفق محو می‌شود؟

این یادآوری جانبدارانه، درک ما از رویدادهای گذشته را کج و کوله می‌کند و باعث می‌شود موفقیت‌ها را بیش از حد و شکست‌ها را کمتر به یاد بیاوریم. انگار حافظه ما یک تاریخ‌نگار جانبدار است که پیروزی‌ها را ثبت می‌کند و شکست‌ها را نادیده می‌گیرد.

تأثیر یادآوری انتخابی در معامله فراتر از حافظه صرف است – روی تصمیمات معاملاتی آینده ما تأثیر می‌گذارد. با به یاد آوردن بردها بیشتر از باخت‌ها، می‌توانیم حس خطاناپذیری کاذب پیدا کنیم که در دنیای غیرقابل پیش‌بینی معامله خطرناک است.

استراتژی‌های مقابله با سوگیری تایید در بازار کریپتو

غلبه بر سوگیری تایید در معاملات کریپتو فراتر از صرف آگاهی است. شما باید فعالانه باورهای خود درباره ارزهای دیجیتال را به چالش بکشید. مثلاً اگر به بیت‌کوین اعتقاد دارید، باید انتقادات درباره مصرف انرژی یا کندی شبکه را هم جدی بگیرید.

۱- استفاده از پلتفرم‌های تحلیلی بی‌طرف

همچنین، استفاده از پلتفرم‌های تحلیلی بی‌طرف مثل گلسنود و مسری می‌تواند به شما کمک کند داده‌های واقعی شبکه را ببینید، نه فقط نظرات موافق با دیدگاه‌تان را. برخی استراتژی‌های کلیدی برای غلبه بر سوگیری تأیید در معاملات کریپتو عبارتند از:

• فعالانه در کانال‌های مخالف عقیده‌تان (مثلاً اگر طرفدار بیت‌کوین هستید، در گروه‌های اتریوم) حضور پیدا کنید
• در فورم‌ها و ردیت با افرادی که دیدگاه متفاوتی دارند بحث‌های سازنده داشته باشید.
• هر بار که خبر مهمی منتشر می‌شود (مثل به‌روزرسانی‌های شبکه)، تحلیل‌تان را بازبینی کنید.
• از ابزارهای تحلیل تکنیکال و تحلیل احساسات بازار به طور همزمان استفاده کنید.
• به جای معامله احساسی، از ربات‌های معاملاتی و استراتژی‌های از پیش تعیین شده استفاده کنید
• برای هر ارز دیجیتال، حد ضرر و حد سود مشخص تعیین کنید.

۲- جستجوی دیدگاه‌های متنوع در بازار کریپتو

یکی از مؤثرترین راه‌ها برای مقابله با سوگیری تایید در بازار کریپتو، جستجوی فعال دیدگاه‌های مختلف است. معامله‌گران کریپتو اغلب فقط کانال‌های تلگرامی و توییتر‌هایی را دنبال می‌کنند که با دیدگاهشان موافق است. مثلاً یک طرفدار بیت‌کوین فقط محتوای بیت‌کوینی می‌خواند، یا یک معامله‌گر آلت‌ کوین فقط اخبار مثبت درباره ارزهای جایگزین را می‌بیند. این اتاق پژواک، دید آنها را محدود می‌کند.

با شرکت در بحث‌های متنوع در ردیت، دیسکورد و تلگرام، و گوش دادن بیشتر به جای اظهارنظر، معامله‌گران می‌توانند دید جامع‌تری از بازار پیدا کنند. پلتفرم‌های تحلیلی مثل تریدینگ ویو، گلسنود، کریپتو کوانت و انجمن‌های تخصصی مثل Bitcoin Talk و Ethereum Research، معامله‌گران را در معرض طیف وسیعی از تحلیل‌ها و دیدگاه‌ها قرار می‌دهند.

۳- ایجاد چارچوب تصمیم‌گیری در معاملات کریپتو

یک چارچوب تصمیم‌گیری منظم، پایه اصلی غلبه بر سوگیری تایید در معاملات کریپتو است. همیشه با برنامه وارد بازار شوید، نه با احساسات. استفاده از سیستم‌های معاملاتی خودکار و الگوریتم‌های مبتنی بر داده می‌تواند از تصمیم‌گیری احساسی جلوگیری کند.

یک برنامه معاملاتی جامع در بازار کریپتو باید شامل این موارد باشد:

• نقاط ورود و خروج دقیق (مثلاً خرید بیت‌کوین در حمایت ۳۰,۰۰۰ دلار و فروش در مقاومت ۴۵,۰۰۰ دلار)
• استراتژی‌های مدیریت ریسک (تقسیم سرمایه بین ارزهای مختلف مثل بیت‌کوین، اتریوم و استیبل‌ کوین‌ها)
• قوانین معاملاتی شخصی (مثلاً عدم معامله در اخبار مهم مثل جلسات فدرال رزرو)
• اهداف سود و حد ضرر مشخص (مثلاً حد ضرر ۱۰% و هدف سود ۳۰%)
• استفاده از ابزارهای خودکار مثل ربات‌های معاملاتی و سفارش‌های شرطی
• استراتژی‌های سیستماتیک مثل DCA (خرید دوره‌ای) یا گرید (شبکه‌ای)

نقش احساسات در سوگیری تایید و معامله‌گری چگونه است؟

احساسات بی‌تردید نقش مهمی در تصمیمات معاملاتی حتی خونسردترین سرمایه‌گذاران دارد. احساساتی مانند:

• ترس
• هیجان
• طمع 
• اعتماد به نفس بیش از حد (به اصطلاح ز خود راضی بودن)

در بازارهای مالی، مردم معمولاً احساساتی را تجربه می‌کنند که می‌تواند قضاوت را مخدوش کند و به سوگیری تتیید منجر شود، جایی که معامله‌گران به دنبال اطلاعاتی می‌روند که با حالت احساسی‌شان همخوانی دارد و به آن اولویت می‌دهند.

از طرفی، ماهیت تصادفی بازارهای مالی اغلب این احساسات را تشدید می‌کند، به‌ویژه در طول صعودها یا نزول‌های چشمگیر، وقتی که رفتار گله‌ای می‌تواند حاکم شود. این پدیده، که در آن مردم از اقدامات مالی اکثریت تقلید می‌کنند، می‌تواند به سوگیری تایید منجر شود، زیرا معامله‌گران به جای تکیه بر تحلیل عینی، به صورت احساسی به حرکات بازار واکنش نشان می‌دهند.

جمع‌بندی

سوگیری تایید یکی از بزرگترین دشمنان پنهان معامله‌گران است که مثل موریانه می‌تواند پایه‌های تصمیم‌گیری‌شان را بخورد. این سوگیری باعث می‌شود ما فقط چیزهایی را ببینیم که دوست داریم ببینیم. در نتیجه، خبرهای خوب را با صدای بلند می‌شنویم و به خبرهای بد توجه نمی‌کنیم. این رفتار می‌تواند به تصمیمات یک‌طرفه، از دست دادن فرصت‌ها، و در نهایت ضررهای سنگین منجر شود.

برای غلبه بر این سوگیری، باید مثل یک قاضی بی‌طرف به همه اطلاعات نگاه کنیم. مثلا، استفاده از یک سیستم معاملاتی منظم، جستجوی فعال دیدگاه‌های مخالف، و مدیریت احساساتی مثل ترس و طمع به شما کمک می‌کند که تصمیمات متوازن‌تری بگیرید. 

سؤالات متداول

منابع: quantifiedstrategies | investopedia