تنوع‌بخشی در سرمایه‌گذاری رمزارز: راهنمای عملی رمزینکس برای سرمایه‌گذار ایرانی

چرا تنوع‌بخشی در کریپتو حیاتی است؟

تنوع‌بخشی به سبد دارایی بعد از حضور فعال در بازار کریپتوکارنسی، باعث می‌شود تا توزیع سرمایه به‌صورت عادلانه بین دارایی‌ها پرریسک، کم ریسک و متعادل رخ دهد. حالا چرا باید به سبد دارایی تنوع داد؟ تصور کنید مثلا سرمایه‌گذاری با ۱۰ میلیون تومان را شروع کرده‌اید و همه را در بیت کوین گذاشته‌اید. در یک صبح زیبا در ۱۹ مهرماه از خواب بیدار می‌شوید و اولین چیزی که می‌بینید، اخبار سقوط شدید بازار کریپتوکارنسی و بیت کوین است که این ارز دیجیتال از ۱۲۲ هزار دلار به ۱۰۹ هزار دلار رسیده است! شما با ۷.۶ درصد ضرر کرده‌اید و سرمایه ۱۰ میلیون شما به ۹ میلیون و ۲۰۰ رسیده است. این یعنی فاجعه!

 اینجاست که تنوع بخشی به سبد سرمایه پا به میدان می‌گذارد؛ شما اگر تنها ۳ میلیون تومان بیت کوین و ۷ میلیون تومان استیبل کوین مثل تتر می‌خریدید، با ۲.۳ درصد ضرر مواجه می‌شدید و نهایت ۳ میلیون شما ۲۰۰ هزار تومان ضرر می‌کرد ولی در کل، ۹ میلیون ۸۰۰ هزار تومان داشتید. البته در نظر داشته باشید که نرخ تتر در ایران هم شامل رشد می‌شود که این امر می‌توانست ضرر شما صفر کند!

تنوع‌بخشی در کریپتو دقیقا یعنی چه؟ تفاوتش با بازار سهام

تنوع بخشی در کریپتو یعنی توزیع سرمایه میان چند دارایی؛ یعنی اگر ۵۰ میلیون تومان پول دارید، باید بخشی از آن‌ را به دارایی‌های مطمئن مثل بیت کوین و اتریوم، بخشی به دارایی‌ها کم ریسک‌تر مانند استیبل کوین‌ها و بخشی دیگر هم به ارزهای دیجیتال نوظهور و پروژه‌های امیدوارکننده اختصاص دهید. اما در انتخاب این ارزهای دیجیتال، باید معیارهای زیر را در نظر داشته باشید:

• میزان نوسان
• ریسک نقدینگی
• ریسک‌های امنیتی و فنی
• ریسک‌های قانونی
• ریسک‌های مرتبط با عرضه و تقاضا از سمت نهنگ‌ها
• ریسک روانی و هیجانی

از طرفی، تنوع به سبد ارزهای دیجیتال تفاوت عمده‌ای با بازار سهام دارد. برای مثال اکثر ارزهای دیجیتال همبستگی شدیدی به بیت کوین دارند، اما در سهام، صنایع به یکدیگر وابسته نیستند؛ مثلا شرکت‌های داروسازی با شرکت‌های مالی ریزش همزمان را تجربه نمی‌کنند.

از طرفی نوسانات بازار کریپتو بسیار شدید است و موقعیت‌های بسیار ناپایدار هستند. همچنین نقدشوندگی در بازار کریپتو در ارزهای دیجیتال بزرگ بهتر است اما در بازار سهام، نقدشوندگی شرکت‌ها بسیار ساده و راحت است.

مطلب پیشنهادی

بهترین ارزهای دیجیتال برای سود ماهانه

چارچوب «هسته–اکتشاف» مخصوص کریپتو (Core–Satellite)

یکی از روش‌های جذاب برای تنوع به سبد دارایی چارچوب «هسته–اکتشاف» یا همان «Core–Satellite» است. در این روش، توصیه می‌شود دارایی‌های سبد را به دو دسته اصلی مرکزی و جانبی تقسیم کنید. یعنی باید سبد را طوری تنظیم کنید که بخش اعظمی از سرمایه را به دارایی‌های امن‌تر که احتمال نوسان کمتری دارند، اختصاص  دهید. در مقابل، باید بخش دیگری از سرمایه که کمترین بخش است را، به اصطلاح خودمان «ریسک» کنید و در ارزهایی که ریسک بیشتری دارند سرمایه‌گذاری کنید.

برای مثال فرض کنید می‌خواهید سبدی با ۵۰ میلیون تومان بسازید. قانون چارچوب هسته-اکتشاف می‌گوید باید چیزی حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد را هسته و ۲۰ تا ۳۰ درصد را باید ارزهای جانبی تشکیل بدهند. در این مثال قصد داریم ۷۰ درصد را به هسته و ۳۰ درصد باقی را به ارزهای دیگر اختصاص دهیم. یعنی چیزی حدود ۳۵ میلیون به ۱۵ میلیون تومان. 

حال طبق جدول‌های هسته و اکتشاف زیر، سبد دارایی خود را می‌چینیم. ابتدا از هسته شروع می‌کنیم که ۷۰ درصد به آن اختصاص دارد:

حال پس از چیدن هسته، به سمت ساخت ادامه سبد و بخش اکتشاف می‌رویم که ۳۰ درصد باقی مانده را تشکیل می‌دهند:

محورهای تنوع بر اساس «نقش دارایی»

حال چطور باید بهترین دارایی برای تنوع بخشید به سبد را انتخاب کرد؟ برای قراردادن یک ارز دیجیتال در سبد دارایی، باید معیارهایی که در ادامه نام می‌بریم در نظر داشته باشید؛ معیارهایی که دسته‌بندی ارزهای دیجیتال محسوب می‌شوند و کاربرد هر یک را تعریف می‌کنند:

• ذخیره ارزش و لایه پایه (BTC): این ارزهای دیجیتال مانند طلا در دنیای واقعی هستند؛ در بلندمدت نه‌تنها حفظ ارزش پول شما را برعهده دارند، بلکه سودی شگفت‌انگیز نیز نصیب شما خواهند کرد. بیت کوین در کنار پکس گلد، بهترین نمونه‌ها هستند.
• پلتفرم‌های قرارداد هوشمند (L1) و راهکارهای مقیاس‌پذیری (L2): اتریوم به عنوان سردمدار این دسته شناخته می‌شود. این ارزهای دیجیتال شبکه‌ای که دارند که زیرساخت اصلی ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز و راهکاری بهبود بلاکچین محسوب می‌شوند. به‌دلیل کاربرد بسیاری اساسی خود، همیشه گزینه امنی هستند.
• DeFi (صرافی غیرمتمرکز (DEX)، وام‌دهی، استیکینگ): دیفای همان دنیای مالی غیرمتمرکز است که امور مالی را بدون حضور بانک‌ها و واسطه‌ها ایجاد کرده. از صرافی‌های غیرمتمرکز بدون احراز هویت گرفته تا پلتفرم‌های وام‌دهی و امکان کسب درآمد غیرفعال از استیکینگ، همه کاربردهایی هستند که از طریق دیفای و توکن‌های آن در اختیار کاربران قرار گرفته است.
• دارایی‌های دنیای واقعی روی زنجیره (RWA): ارزهای دیجیتال دنیای واقعی رمزارز‌هایی هستند که نماینده یک دارایی در دنیای واقعی روی بلاکچین هستند؛ مانند سهام، خانه و یا هرچیز دیگری که توکنیزه شده باشد.
• اوراکل‌ها: اوراکل‌های ساختاری هستند که امکان ورود داده‌های دنیای واقعی را به دنیای بلاکچین فراهم کرده‌اند. این امر را می‌توان پلی بین دنیای واقعی و دنیای بلاکچین دانست. مثلا در سیستم پزشکی و ثبت اطلاعات بیماران در بلاکچین برای جلوگیری از تغییر دیتا، بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
• حریم خصوصی، AI، گیمینگ و متاورس: ارزهای دیجیتال حریم خصوصی رمزارزهایی هستند که حریم بیشتری را نسبت به سایر ارزها دارند و مثل Zcash، اطلاعات تراکنش را مخفی می‌کند. از طرفی پیشرفت AI نیز به دنیای کریپتو کشیده شده و توکن‌های متنوعی مانند آرخام دارد. توکن‌های گیمینگ هم ارزهای دیجیتال بازی‌های کریپتویی هستند که درون بازی به عنوان پاداش یا برای رسیدن به مراحل بالاتر نیاز هستند. از طرفی، ارزهای متاورس هم مانند ارزهای بومی کشورها در متاورس کاربرد دارند.

چطور باید به سبد ارز دیجیتال خود تنوع دهیم؟

اما در کل باید در نظر داشته باشید که تنوع به سبد دارایی رمزارزی فقط به نوع ارز دیجیتال محدود نمی‌شود؛ بلکه عوامل دیگری نیز دخیل هستند که در ادامه به هرکدام پرداخته‌ایم:

تنوع بر اساس اندازه بازار و نقدشوندگی (Market Cap & Liquidity Diversification)

یکی از اصول مهم در مدیریت سبد رمزارزی، توزیع دارایی‌ها بر اساس اندازه بازار پروژه‌ها (Large Cap، Mid Cap، Small Cap) است. رمزارزهای بزرگ مثل بیت‌کوین و اتریوم معمولا ثبات و نقدشوندگی بالاتری دارند و نقش ستون سبد را ایفا می‌کنند. در مقابل، پروژه‌های متوسط و کوچک ریسک بالاتر اما پتانسیل رشد بیشتری دارند. در عمل، محدودیت‌های نقدشوندگی در توکن‌های کوچک‌تر می‌تواند باعث لغزش قیمت (Slippage) و پیچیدگی در فروش این دارایی‌ها شود. پس باید سعی کنیم با توجه به اندازه بازار رمزارزها، سبد خود را چیدمان کنیم.

تنوع بین‌زنجیره‌ای و فنی (Cross-Chain & Technical Diversification)

در فضای بلاک‌چین، تنوع تنها به دارایی‌ها محدود نمی‌شود؛ بلکه باید از نظر فنی نیز بین شبکه‌های مختلف بلاکچینی مختلف سرمایه خود را توزیع کنید. زنجیره‌های مبتنی بر EVM یا ماشین مجازی اتریوم (مثل Ethereum و BNB Chain) دسترسی گسترده‌تر و ابزارهای متنوع‌تری دارند؛ در حالی که زنجیره‌های غیر EVM (مثل Solana یا Cosmos) از نظر کارایی و کارمزد مزیت‌هایی مانند کارمزد کم و سرعت بالاتر ارائه می‌دهند. همچنین تفکیک بین لایه‌های L1 و L2 می‌تواند به کاهش هزینه و افزایش سرعت تراکنش‌ها کمک کند.

استیبل‌کوین‌ها به‌عنوان ستون تنوع (Stablecoins as the Core of Diversification)

استیبل‌کوین‌ها نقش ستون ثبات در سبد سرمایه‌گذاری را دارند و به شما امکان ذخیره ارزش و خروج موقت از نوسانات بازار را می‌دهند. با این حال، اتکا به یک استیبل‌کوین مانند USDT یا USDC می‌تواند ریسک دیپگ (از دست دادن نسبت ۱:۱ با دلار) را افزایش دهد. ساخت سبدی از چند استیبل‌کوین (مثل USDT، USDC، DAI، FDUSD) و آشنایی با مسیرهای تبدیل بین آن‌ها اهمیت بالایی دارد. برای کاربران ایرانی، انتخاب مسیرهای مطمئن تبدیل و انتقال (مثل استفاده از DEXها و شبکه‌های با کارمزد پایین) و رعایت تحریم‌ها و محدودیت‌های دسترسی بسیار مهم است.

 تنوع زمانی: DCA و برنامه‌ریزی ورود (Temporal Diversification & DCA)

تنوع زمانی یکی از روش‌های کاهش ریسک روانی و قیمتی در سرمایه‌گذاری است. در روش DCA، شما در بازه‌های زمانی منظم (مثلا هفتگی یا ماهانه) مقدار ثابتی در درآمد خود را به سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال اختصاص می‌دهید. این کار باعث می‌شود میانگین قیمت خرید به تدریج متعادل شود و اثر نوسانات کوتاه‌مدت کاهش یابد. علاوه بر آن، برنامه‌ریزی تقویمی برای ورود و خروج از بازار (مثلا افزایش خرید در دوره‌های اصلاح) می‌تواند به بهبود عملکرد کلی سبد کمک کند و تا حد زیادی جلوی تصمیمات هیجانی را بگیرد.

 قوانین بازبالانس و ایجاد تعادل مجدد در پوتفو (Rebalancing Rules)

بازبالانس یا تنظیم مجدد پرتفوی، فرایندی است که شما باید وزن کلی سبد خود را با توجه به تغییرات بازار، مجدد براساس اهداف خود تنظیم کنید. یعنی چه؟ برای مثال تصور کنید بازار بیت کوین صعودی است اما نوسانات در بازار میم کوین‌ها بسیار بالاست و دوج کوین ریزشی شده است. حال باید شما با فروش بخشی از دارایی در سود (یعنی بیت کوین)، به خرید دوج کوین در قیمت‌های پایین‌تر بپردازید تا بتوانید وزن کلی سبد را حفظ کنید. این کار می‌تواند به‌صورت بازه‌محور (مثلا ماهانه یا فصلی) یا آستانه‌محور (مثلا وقتی سهم دارایی بیش از ۵ درصد از هدف منحرف شد) انجام شود. در اجرای بازبالانس باید هزینه تراکنش، مالیات و لغزش قیمت را نیز در نظر گرفت تا این فرایند باعث کاهش سود کلی نشود. این قانون در عمل به کنترل ریسک و تثبیت رشد پرتفوی کمک می‌کند.

تنوع ابزار و درآمدزایی درون‌زنجیره‌ای (On-Chain Yield & Tool Diversification)

پرتفوی رمزارزی تنها به خرید و نگهداری محدود نیست؛ استفاده از ابزارهای درون‌زنجیره‌ای مانند استیکینگ(Staking)، لندینگ (وام‌دهی یا Lending) و تامین نقدینگی می‌تواند درآمد غیرفعال ایجاد کند. با این حال، هر ابزار ریسک خاص خود را دارد؛ در لندینگ احتمال لیکویید شدن یا هک پروتکل وجود دارد، در استیکینگ احتمال قفل‌شدن سرمایه و در تامین نقدینگی خطر ضرر ناپایدار (Impermanent Loss). انتخاب پلتفرم‌های معتبر، بررسی APY واقعی و درک دقیق از نحوه توزیع پاداش‌ها، بخش حیاتی تخصیص سرمایه به این نوع ابزارهای درآمدزایی هستند.

تنوع پلتفرم و نگه‌داری دارایی (Platform & Custody Diversification)

در نهایت، امنیت دارایی‌ها به نحوه نگهداری و انتخاب پلتفرم وابسته است. نگهداری در صرافی‌های متمرکز (CEX) ساده‌تر ولی پرریسک‌تر از نظر مسدودسازی یا هک است؛ در حالی که صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) کنترل کامل دارایی را به کاربر می‌دهند اما نیاز به دانش فنی بیشتری دارند. استفاده از کیف‌پول‌های سخت‌افزاری (مانند Ledger یا Trezor) برای ذخیره بلندمدت و کیف‌پول‌های نرم‌افزاری برای تراکنش‌های روزمره توصیه می‌شود. ترکیب این روش‌ها همراه با راهکارهای چندامضایی (Multisig) و تفکیک سرمایه بین چند پلتفرم، ریسک تنوع به سرمایه را به حداقل می‌رساند.

سقف ریسک و کنترل افت سرمایه در ساخت سبد دارایی

همیشه توصیه می‌کنیم که مدیریت ریسک بهترین راهکار برای کنترل وزن کلی سبد داریی است. برای اینکه بتوانید ریسک خود را مدیریت کنید، اختصاص سرمایه به هر دارایی را براساس استاندارد «هسته-اکتشاف» تنظیم کنید. حتما برای سرمایه‌گذاری خود هدف تعیین کنید؛ یعنی بدانید که تا چه زمانی قرار است بیت کوین را نگه دارید. 

اما مهم‌ترین نکته، آینده‌نگری است؛ یعنی چه؟ یعنی بدانید اگر بازار افتی غیرقابل پیش‌بینی کرد یا شاید اشتباه سرمایه‌گذاری کردید، باید چه کار کنید. همیشه برای خود یک سناریو به عنوان «پلن بی» داشته باشید؛ یعنی اگر ضرر کردید و ضرر قابل جبران نیست، با تکیه بر اصطلاح «هر‌موقع ماهی رو از آب بگیری تازه است»، با ضرر کمتر از بازار خارج شوید و مجدد در ارزهایی که پتانسیل دارند، سرمایه‌گذاری کنید.

نمونه‌چینش‌های پرتفوی برای سه تیپ ریسک

برای چیدن یک سبد سرمایه، در ابتدا باید شخصیت خود را در نظر بگیرید؛ یعنی باید بدانید شخصی محافظه کار هستید، دنبال تعادل‌اید یا ریسک‌پذیری بالایی دارید. حال برای اینکه بدانید می‌توانید در کدام دسته قرار بگیرید، رمزینکس نمونه چینش پرتفو را برای سه تیپ ریسک در نظر گرفته است.

• تیپ اول؛ محافظه کار

در این نوع چینش سبد، سعی شده تا بیشترین بخش دارایی را به ارزهای کم ریسک مثل بیت کوین، اتریوم و استیبل کوین‌ها اختصاص دهیم. از طرفی، بخش اندکی را به دارایی‌ها ریسکی مثل پروژه‌های نوظهور اختصاص داده‌ایم. فرض کنید قرار است با ۲۰ میلیون تومان قصد سرمایه‌گذاری دارید:

• تیپ دوم؛ ریسک متعادل

این افراد از تمام پتانسیل‌های موجود در بازار می‌خواهند به نحو احسن استفاده کنند؛ یعنی می‌خواهند هم کم ریسک بازی کنند و هم می‌خواهند از هیجانات بازار جا نمانند. به این ترتیب، این افراد درصد بیشتری از سبد خود را به دارایی‌های پرریسک اختصاص می‌دهند:

• تیپ سوم؛ ریسک بالا

این دسته از سرمایه‌گذاران، به‌دنبال هیجان و سودهای کلان هستند. البته باید دانش لازم را نیز داشته باشند. به همین منظور، تقریبا نصف سبد خود را به دارایی‌های پرریسک اختصاص می‌دهند تا بتوانند نهایت لذت را از حرکات‌های شارپی بازار ببرند:

اشتباهات رایج در تنوع‌بخشی کریپتو

  تنوع دادن به سبد سرمایه‌گذاری فقط به معنای خرید تعداد زیادی ارز دیجیتال نیست؛ یا اینکه فقط بروید و از هر دسته ارز دیجیتال (لایه یک، لایه دو، گیمینگ، شت کوین، میم کوین و …) یک رمزارز بخرید. این کار فقط سبب خواهد شد که سبدی از ارزهای دیجیتال داشته باشید که صرفا متنوع هستند و هیچ قانونی برای ریسک بالا یا ریسک پایین ندارند. همچنین باید نقدشوندگی را نیز در نظر داشته باشید؛ برای مثال خرید ارزهای دیجیتالی مثل سولانا شاید بتواند سود بالایی داشته باشد، اما نقدشوندگی با تتر، به دلیل حجم معاملات لحظه‌ای بیشتر، می‌تواند کاربردی‌تر باشد.

تجربه رمزینکس: گزینه‌های آماده برای تنوع

اما رمزینکس کار را برای ایرانیان ساده کرده است؛ اگر به دنبال ساخت سبد دارایی هستید که تنوع داشته باشد و دائما بتواند سود لازم را در اختیار شما  قرار دهد، دیگر نیاز به بررسی بازار و تحلیل تک تک ارزها  ندارید. رمزینکس با ارائه ابزارهای سرمایه‌گذاری متنوع، امکان کسب درآمد از بازار کریپتوکارنسی را با کمترین ریسک و بازدهی منطقی، فراهم کرده است. این ابزار در رمزینکس به شکل زیر در دسترس هستند:

• رمزباکس‌: سبدی از ۱۰ رمز ارز برتر است که براساس ارزش بازار چیده می‌شود. در واقع رمزباکس ساختاری شاخصی دارد که تناسب وزنی دارایی‌ها داخل سبد روزانه بازنگری و مجدد تنظیم می‌شود تا در هر شرایطی، سودده باشد.
• رمزفیکس: از محصولات نوین رمزینکس است که امکان کسب سود روزشمار را به شما می‌دهد. سبد رمزینکس همواره صعودی است و مناسب افرادی خواهد بود که به دنبال سرمایه‌گذای بلندمدت بدون ریسک هستند.

جمع‌بندی

ساخت سبد دارایی نیازمند تحقیق عمیق و بررسی پروژه‌های مختلف است. باید پیش از ساخت سبد نیز به شناختی اساسی از رویکرد خود در سرمایه‌گذاری برسید. باید بدانید به‌دنبال ریسک بالا، کم یا متعادل هستید. سپس سبد دارایی خود را براین اساس و معیار هر ارز دیجیتال (لایه یک، لایه دوم، شت کوین و میم کوین، نوظهور یا ….) بچینید. حال باید در نظر بگیرید که افق زمانی شما چیست؛ بلندمدت یا کوتاه‌مدت. از طرفی هم باید بدانید که چه استراتژی خاصی را برای چینش سبد در نظر دارید؛ DCA یا استراتژی دیگر. 

با وجود تمام این گفته‌ها، شما چطور سبد دارایی خود را خواهید چید؟ آیا ریسک بالا را می‌پذیرید یا با ریسکی متعادل دوست دارید سبدی از ارزهای دیجیتال داشته باشید؟ آیا تا به حال تجربه ساخت سبد ارزهای دیجیتال داشته‌اید؟

سوالات متداول