کاردانو چیست؟
کاردانو بلاکچین نسل سومی است که از الگوریتم اثبات سهام Ouroboros و رویکرد مبتنی بر اجماع Hydra به‌جای الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کند. این موضوع باعث میشود که کاردانو کارآمدتر باشد، درحالی‌که امنیت و مقیاس‌پذیری را هم حفظ می‌کند. رویکرد مبتنی بر تحقیق و معماری ۲ لایه‌ای آن که شامل یک لایه برای تراکنش‌های ADA و لایه‌ای دیگر برای قراردادهای هوشمند و برنامه‌ها میشود، ویژگی متمایزی است که کاردانو را از سایر بلاکچین‌ها جدا می‌کند.
درست مانند اتریوم، شبکه کاردانو از دارندگان توکن ADA خود برای تایید تراکنشها و افزودن بلاک‌های جدید به زنجیره استفاده می‌کند. این فرایند به عنوان «استیکینگ یا سهام‌گذاری» شناخته میشود و به دارندگان ADA پاداش می‌دهد.
هدف نهایی این بلاکچین تبدیل‌شدن به پلتفرمی برای طیف وسیعی از برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) است که توسط جامعه کاربران آن اداره میشود. به افتخار آدا آگوستا لاولیس، کنتس لاولیس، که به عنوان اولین برنامهنویس کامپیوتر شناخته میشود، نام توکن این بلاکچین ADA انتخاب شده است. ارز دیجیتال ADA به عنوان سوخت پلتفرم کاردانو عمل می‌کند و برای پرداخت هزینه تراکنشها و اجرای قراردادهای هوشمند استفاده میشود.
تاریخچه پیدایش کاردانو؛ از هاسکینسون تا آدا
تاریخچه کاردانو به سال ۲۰۱۵ و تاسیس شرکت IOHK توسط چارلز هاسکینسون (Charles Hoskinson) برمی‌گردد. جایی‌که هاسکینسون، یکی از بنیانگذاران اتریوم، به دلیل اختلاف نظر با ویتالیک بوترین، پروژه را ترک کرد.
هاسکینسون به دنبال جذب سرمایه‌گذار از شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر و ایجاد یک نهاد انتفاعی برای اداره اتریوم بود. این رویکرد می‌توانست به اتریوم منابع مالی و تخصص لازم برای رشد سریع‌تر را بدهد.
بوترین در مقابل، خواهان مدیریت اتریوم به شکل یک سازمان غیرانتفاعی بود. او معتقد بود که این مدل به حفظ استقلال و تمرکز اتریوم روی اهداف اولیه‌اش یعنی تمرکززدایی و شفافیت کمک می‌کند.
پس از جدایی از اتریوم، هاسکینسون به همراه بنیاد کاردانو و «امورگو» (Emurgo)، شرکت مهندسی بلاکچین IOHK را تاسیس کرد که تمرکز اصلی آن بر توسعه پلتفرم کاردانو است. این پلتفرم به نام جرولامو کاردانو، ریاضیدان و فیلسوف ایتالیایی قرن شانزدهم، نامگذاری شده و ارز دیجیتال آن آدا لاولیس نام دارد، که به افتخار اولین برنامهنویس کامپیوتر، آدا لاولیس انتخاب شده است. واحد فرعی آدا، لاولیس نامیده میشود و هر آدا معادل ۱,۰۰۰,۰۰۰ لاولیس است.
چرا کاردانو به‌وجود آمد؟
هدف اصلی تیم IOHK، رفع نواقص و محدودیت‌هایی بود که در بلاکچینهای نسل اول، مانند بیتکوین و اتریوم وجود داشت. کاردانو با نوآوری در فرایندهای تایید تراکنش و تولید بلاک، چالش‌های مقیاس‌پذیری بیتکوین و محدودیت‌های قراردادهای هوشمند اتریوم را برطرف کرده است. ایده اولیه کاردانو با نام «بایرون» (Byron) شناخته می‌شد که بر پژوهش و توسعه زیرساخت‌های بلاکچین تمرکز داشت. در ادامه، شبکه کاردانو با رویکردی علمی و مبتنی بر پژوهش‌های دانشگاهی، توسعه پیدا کرد. سه نهاد اصلی IOHK، Emurgo و بنیاد کاردانو از ابتدا تا امروز وظیفه توسعه فنی، ترویج کاربردهای تجاری و مدیریت حاکمیتی شبکه را برعهده داشته‌اند. IOHK مسئول توسعه علمی و فنی، Emurgo بازوی سرمایه‌گذاری و بنیاد کاردانو نهاد نظارتی و غیرانتفاعی این اکوسیستم است.
در سال ۲۰۱۷، عرضه اولیه سکه (ICO) کاردانو با ارزش بازار ۶۰۰ میلیون دلار با موفقیت انجام شد و طی آن، سرمایه نسبتاً خوبی برای توسعه این پروژه جمع‌آوری شد. تا اواخر سال ۲۰۱۷، ارزش بازار کاردانو به ۱۰ میلیارد دلار رسیده بود. در سال ۲۰۱۸، این رقم برای مدتی کوتاه به ۳۳ میلیارد دلار افزایش یافت، اما با سقوط کلی بازار ارزهای دیجیتال، مجدداً به ۱۰ میلیارد دلار کاهش پیدا کرد.
پس از آن، شبکه کاردانو فازهای مختلفی را پشت سر گذاشت که هر فاز، قابلیت‌های جدیدی را به این شبکه اضافه می‌کند.
شروع طوفانی بلاکچین کاردانو
کاردانو خود را نسل به‌روزرسانی‌شده‌ای از اتریوم می‌داند و به عنوان جایگزینی برای آن مطرح میشود. این پلتفرم با معرفی خود به عنوان یک پلتفرم «نسل سوم» در مقایسه با اتریوم نسل دوم، جایگزینی مناسب برای آن به نظر می‌رسد. کاردانو هدف خود را ارائه خدمات بانکی به افراد بدون بانک در سراسر جهان اعلام کرده است.
بنیاد غیرانتفاعی کاردانو در سال ۲۰۱۷ با هدف نظارت بر توسعه و ترویج پذیرش این پلتفرم بلاکچین تاسیس شد. پیش از آن، شرکت مهندسی IOHK، وظیفه توسعه کاردانو را بر عهده داشت. در طول حیات خود، این بلاکچین شاهد چهار هاردفورک مهم بود:
- شلی (Shelley)
- آلونزو (Alonzo)
- واسیلی (Vasil)
- ولنتاین (Valentine)
کاردانو از زمان آغاز به کار خود مسیری پرفرازونشیب را طی کرده است. با این حال، صعود این ارز دیجیتال به رتبه دهم در میان رمرزارزها و رسیدن ارزش بازار آن به ۲۱ میلیارد دلار، نشان‌دهنده محبوبیت بالای این بلاکچین در بین کاربران و پتانسیل قابل توجه آن برای رشد در آینده است.
اما آیا فقط هاسکینسون پشت این پروژه بزرگ و قدرتمند بوده یا افراد دیگری در توسعه و رشد آن نقش داشتند. بیایید ببینیم چه کسانی کاردانو را توسعه داده‌اند.
بنیانگذاران بلاکچین کاردانو چه کسانی هستند؟
چارلز هاسکینسون مغز متفکر و رهبر بلاکچین کاردانو است که به عنوان یکی از بنیانگذاران اتریوم و مدیرعامل شرکت IOHK نقش پررنگی در پیشرفت این پروژه دارد. در کنار او، افراد نخبه دیگری مانند «جرمی وود» (Jeremy Wood) یکی دیگر از بنیانگذاران اتریوم، در IOHK حضور دارند که همگی تیمی قدرتمند را برای پیشبرد اهداف کاردانو تشکیل داده‌اند. همچنین، سه نهاد کلیدی، IOHK، امورگو و بنیاد کاردانو (The Cardano Foundation) در کنار یکدیگر برای ارتقای پروژه کاردانو تلاش می‌کنند.
نقشه راه کاردانو چیست؟
نقشه راه کاردانو خلاصه‌ای از برنامه توسعه این پلتفرم است که به ۵ دوره تقسیم میشود:
- فاز بایرون (Byron)
- فاز شلی (Shelley)
- فاز گوگن (Goguen)
- فاز باشو (Basho)
- فاز ولتیر (Voltaire)
هر دوره روی مجموعه‌ای از قابلیت‌ها تمرکز دارد که در قالب چندین نسخه کد ارائه میشود. مراحل توسعه کاردانو به‌صورت مرحله‌ای انجام میشود، ولی کار روی هر مرحله به‌طور همزمان پیش می‌رود. یعنی تحقیق، نمونه‌سازی و ساخت در تمام مراحل به‌طور همزمان انجام میشود. این پنج فاز، مسیر تاریخی کاردانو را از یک بلاکچین پایه به زیرساختی کامل برای DeFi، NFT و Governance تغییر داده‌اند. فاز ولتیر که در حال حاضر در دست توسعه است، آخرین گام برای تبدیل کاردانو به شبکه‌ای کاملاً خودگردان است.
| فاز | سال اجرا | ویژگی‌های کلیدی | نامگذاری به افتخار |
|---|---|---|---|
| Byron | ۲۰۱۷ | راه‌اندازی شبکه اصلی و کیف‌پول Daedalus | لرد بایرون |
| Shelley | ۲۰۲۰ | تمرکز بر تمرکززدایی و استیکینگ ADA | مری شلی |
| Goguen | ۲۰۲۱ | افزودن قراردادهای هوشمند و زبان Plutus | جوزف گوگن |
| Basho | ۲۰۲۲ | تمرکز بر مقیاس‌پذیری و سایدچینها | ماتسو باشو |
| Voltaire | ۲۰۲۴–۲۰۲۵ | تمرکز بر حاکمیت درون‌زنجیره‌ای و رأیگیری | ولتر |
در ادامه بررسی تاریخچه کاردانو، ۵ مرحله نقشه راه این بلاکچین را توضیح می‌دهیم.
۱- فاز بایرون (Byron)
اولین فاز از شبکه اصلی کاردانو در سپتامبر ۲۰۱۷ با نام بایرون راه‌اندازی شد. این نسخه با پیاده‌سازی الگوریتم اجماع اوروبروس، امکان خریدوفروش و انتقال توکن ADA را فراهم می‌کرد.
فاز بایرون به‌نام شاعر و سیاستمدار جورج گوردون بایرون (ملقب به لرد بایرون) نامگذاری شده است. کیف پول‌های پرطرفدار ددالوس (Daedalus) و یورویی (Yoroi) کاردانو در این فاز معرفی شدند. این فاز روی راه‌اندازی شبکه اصلی و امکان انتقال توکن ADA تمرکز داشت.
۲- فاز شلی (Shelley)
در مارس ۲۰۲۱، به‌روزرسانی شلی با هدف تمرکززدایی بیشتر شبکه کاردانو، راه‌اندازی شد و قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را به این پلتفرم اضافه کرد. این فاز به افتخار مری شلی، نویسنده رمان فرانکنشتاین نامگذاری شده است. عصر شلی نقطه عطفی در تاریخ کاردانو بود و تحولات چشمگیری را به‌ارمغان آورد.
در این دوره، شاهد ۲ رویداد کلیدی بودیم که بنیانگذار قابلیت‌های جدید و هیجان‌انگیزی در این شبکه شدند:
- امکان استیکینگ ارز دیجیتال ADA در شبکه کاردانو فراهم شد.
- با هاردفورک مری، بذرهای اولیه دیفای (امور مالی غیرمتمرکز) در شبکه کاشته شد. این قابلیت، امکان ایجاد و استقرار توکن‌ها و NFTهای جدید را در بلاکچین کاردانو فراهم کرد.
۳- فاز گوگن و هاردفورک آلونزو (Goguen)
سپتامبر ۲۰۲۲ فاز گوگن انجام شد و امکان اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز بر بستر کاردانو را برای کاربران فراهم کرد. این فاز به‌نام دانشمند کامپیوتر جوزف گوگن نامگذاری شده است.
عصر گوگن و هاردفورک سرنوشت‌ساز آن، آلونزو برای خاموش‌کردن منتقدان با موفقیت به سرانجام رسید. به‌روزرسانی Alonzo که در سپتامبر ۲۰۲۱ راه‌اندازی شد، نقطه عطفی در تاریخچه کاردانو محسوب میشود، چراکه امکان توسعه قراردادهای هوشمند را در این شبکه فراهم کرد.
تاثیرات این هاردفورک انقلابی بود و باعث رونق چشمگیری در فعالیت‌های شبکه شد و پروتکل‌های نوآورانه DeFi و مجموعه‌های خلاقانه NFT در سراسر بلاکچین کاردانو ظهور پیدا کردند.
در این مرحله زبان برنامه‌نویسی پلوتوس (Plutus) معرفی شد. این زبان برای توسعه قراردادهای هوشمند بود و از زبان هاسکل (Haskell) استفاده می‌کرد.
۴- فاز باشو (Basho)
در فاز باشو، شبکه کاردانو با تمرکز بر مقیاس‌پذیری و تعامل‌پذیری با افزایش تعداد کاربران و تراکنشها تمرکز دارد. این مرحله شاهد معرفی زنجیره‌های جانبی یا سایدچینها بود و نام آن از شاعر ژاپنی ماتسو باشو گرفته شده است.
در فاز باشو الگوریتم اجماع Ouroboros Hydra که در فاز شلی معرفی شد، با ارتقاهای جدید بهینه‌تر شده و ظرفیت پردازش بیشتری را برای پشتیبانی از حجم بالاتر تراکنشها فراهم می‌کند.
۵- فاز ولتیر (Voltaire)
فاز ولتیر آخرین مرحله از برنامه پنج مرحله‌ای کاردانو، بر پایداری این پلتفرم تمرکز دارد. این هدف با ایجاد یک سیستم غیرمتمرکز که توسط جامعه کاردانو اداره میشود، به دست می‌آید.
در این فاز، سیستم‌های رای‌گیری و خزانهداری درون زنجیره‌ای معرفی شدند که به دارندگان ADA امکان می‌دهد از طریق رای‌گیری مستقیم در نحوه تخصیص منابع شبکه مشارکت کنند.
این فاز به‌نام نویسنده و فیلسوف فرانسوی ولتر نامگذاری شده و با اجرای این فاز، کاربران می‌توانند پیشنهادهای خود را برای ارتقای عملکرد کاردانو ارائه و به رای سهام‌گذاران (استیک‌هولدرها) بگذارند.
همچنین، فاز ولتیر شامل سیستم خزانهداری (treasury) است. در این سیستم، درصدی از کارمزد تراکنش‌های کاردانو برای تامین بودجه لازم برای اجرای طرح‌هایی که به رای هولدرها گذاشته‌شده و مورد تایید آن‌ها قرار گرفته‌اند، به این سیستم واریز میشود.
تاریخچه ارز آدا
توکن ADA به عنوان قلب تپنده اکوسیستم کاردانو، در سال ۲۰۱۷ همزمان با راه‌اندازی فاز بایرون معرفی شد. این ارز دیجیتال در ابتدا با هدف تسهیل تراکنش‌های درون‌زنجیره‌ای و پاداش‌دهی به سهام‌گذاران طراحی شد، اما به مرور زمان نقشی فراتر از یک ابزار پرداخت پیدا کرد.
- در سال‌های نخست، ADA بیشتر به عنوان رمزارزی نوظهور با ارزش بازار نسبتاً پایین شناخته می‌شد. اما پس از فعال‌سازی قابلیت استیکینگ در فاز Shelley و سپس ورود قراردادهای هوشمند در فاز Goguen، تقاضا برای این توکن به شکل قابل‌توجهی افزایش یافت. همین موضوع باعث شد که قیمت ADA در سال ۲۰۲۱ به رکورد تاریخی ۳.۰۹ دلار برسد و برای مدتی در میان پنج ارز برتر بازار قرار گیرد.
- در دوره‌های بعد، با اجرای هاردفورکهای Vasil و Valentine، عملکرد شبکه بهبود پیدا کرد و توکن ADA به عنوان ابزار اصلی مشارکت در سیستم رأی‌دهی و حاکمیت کاردانو (Voltaire) تثبیت شد. در نتیجه، دارندگان ADA نه تنها از طریق استیکینگ درآمد غیرفعال کسب می‌کنند، بلکه در تصمیم‌گیری‌های حیاتی شبکه نیز نقش مستقیم دارند.
- از نظر اقتصادی، عرضه ADA محدود به ۴۵ میلیارد واحد است و برخلاف بیتکوین، استخراج آن ممکن نیست. در عوض، توزیع تدریجی توکن‌ها از طریق پاداش‌های استیکینگ انجام میشود. این رویکرد باعث شده ADA یکی از با‌ثبات‌ترین توکن‌های مبتنی بر اثبات سهام در میان پروژه‌های بلاکچینی باشد.
- در حال حاضر، کاردانو با حفظ جایگاه خود در میان ۱۰ رمزارز برتر بازار و با ارزش بازاری بیش از ۱۳ میلیارد دلار (۲۰۲۵)، مسیر تکامل تاریخی ADA را از یک دارایی پژوهش‌محور به رمزارزی با کارکردهای واقعی در امور مالی غیرمتمرکز، NFT و رأیگیری درون‌زنجیره‌ای تکمیل کرده است.
این نمودار نشان می‌دهد که ارز آدا روند رشد صعودی را تجربه می‌کند و می‌توانید برای سرمایه‌گذاری و کسب سود در آن امیدوار باشید.
به روز رسانی‌ها و مهم ترین هاردفورکهای تاریخ کاردانو
| نام به‌روزرسانی / هاردفورک | سال اجرا | ویژگی‌های کلیدی | تأثیر بر شبکه |
|---|---|---|---|
| Byron | ۲۰۱۷ | راه‌اندازی شبکه اصلی و معرفی کیف‌پول Daedalus | شروع فعالیت بلاکچین کاردانو و عرضه اولیه ADA |
| Shelley | ۲۰۲۰ | افزودن قابلیت استیکینگ و تمرکززدایی شبکه | افزایش امنیت و توزیع قدرت بین نودها |
| Mary Hard Fork | ۲۰۲۱ | پشتیبانی از ایجاد توکن‌های بومی و NFTها | پایه‌گذاری اکوسیستم DeFi و دارایی‌های چندگانه |
| Alonzo Hard Fork | سپتامبر ۲۰۲۱ | افزودن قراردادهای هوشمند با زبان Plutus | شروع رسمی dAppها و پروژه‌های DeFi در کاردانو |
| Vasil Hard Fork | سپتامبر ۲۰۲۲ | بهبود عملکرد و افزایش سرعت پردازش تراکنشها | افزایش بهره‌وری شبکه و کارایی قراردادهای هوشمند |
| Valentine Upgrade | فوریه ۲۰۲۴ | بهبود تعامل میان‌زنجیره‌ای و ارتقای امنیت Plutus | افزایش همکاری بین بلاکچین‌ها و ارتقای کارایی DeFi |
| Voltaire Phase (در حال توسعه) | ۲۰۲۵ | افزودن حاکمیت درون‌زنجیره‌ای و سیستم رأیگیری | تبدیل کاردانو به شبکه‌ای خودگردان و جامعه‌محور |
جمع‌بندی
تاریخچه کاردانو نشان می‌دهد که این بلاکچین برای رسیدن به جایگاه فعلی مسیر طولانی را طی کرده است. خرید کاردانو می‌تواند فرصت‌های سودآوری زیادی را برایتان به‌ارمغان بیاورد که برای سرمایه‌گذاری باید با تاریخچه پیدایش و روند طی شده این پلتفرم آشنا شوید. بلاکچین کاردانو با امکان پیاده‌سازی قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز بستری امن برای انجام تراکنش‌های کاربران است. نظر شما درباره این بلاکچین چیست، آیا فکر می‌کنید می‌تواند از نظر محبوبیت از بیتکوین و اتریوم پیشی بگیرد؟
سؤالات متداول
۱. چه کسی کاردانو را بنیانگذاری کرد و هدف او چه بود؟
کاردانو توسط چارلز هاسکینسون، یکی از بنیانگذاران پیشین اتریوم، در سال ۲۰۱۵ تأسیس شد. هدف او ساخت بلاکچینی علمی و مقیاسپذیر بود که مشکلات بیتکوین و اتریوم را برطرف کند.
۲. نام «کاردانو» از کجا آمده است؟
نام این بلاکچین از جرولامو کاردانو، ریاضیدان و فیلسوف ایتالیایی قرن شانزدهم گرفته شده و توکن بومی آن «آدا» نیز به افتخار نخستین برنامهنویس تاریخ، آدا لاولیس، نامگذاری شده است.
۳. فازهای توسعه تاریخی کاردانو کدام‌اند؟
تاریخچه کاردانو شامل پنج فاز اصلی است:
بایرون (Byron)، شلی (Shelley)، گوگن (Goguen)، باشو (Basho) و ولتیر (Voltaire).
هر فاز یک مرحله مهم از رشد شبکه را نشان می‌دهد؛ از راه‌اندازی اولیه تا حاکمیت غیرمتمرکز کامل.
۴. مهمترین هاردفورکهای تاریخ کاردانو چه بودهاند؟
از مهمترین بهروزرسانیها میتوان به Mary، Alonzo، Vasil و Valentine اشاره کرد.
این هاردفورکها موجب اضافه شدن قراردادهای هوشمند، افزایش سرعت تراکنشها و گسترش تعامل بینزنجیرهای شدند.
۵. ارز آدا (ADA) چه نقشی در تاریخچه کاردانو دارد؟
ADA توکن بومی شبکه کاردانو است و برای پرداخت کارمزدها، استیکینگ و رأی‌دهی در سیستم حاکمیتی استفاده میشود.
رشد و نوسانات قیمت ADA بازتاب مستقیم پیشرفت مراحل تاریخی بلاکچین کاردانو است.
۶. فاز ولتیر (Voltaire) چه تغییری در تاریخ کاردانو ایجاد می‌کند؟
فاز ولتیر که از سال ۲۰۲۴ آغاز شده، مرحله گذار کاردانو به یک شبکه کاملاً خودگردان است.
در این فاز، دارندگان ADA می‌توانند با رأیگیری مستقیم در تصمیمات شبکه و تخصیص بودجه مشارکت کنند.
۷. آینده کاردانو پس از تکمیل فاز ولتیر چگونه پیشبینی میشود؟
کارشناسان معتقدند پس از اجرای کامل سیستم رأیگیری و خزانهداری، کاردانو به یکی از پیشرفتهترین بلاکچینهای نسل سوم تبدیل میشود و احتمالاً جایگاه خود را در میان ده رمزارز برتر بازار حفظ خواهد کرد.
اولین نفری باشید که نظر می دهید