تزوس (Tezos / XTZ) چیست؟
ارز دیجیتال تزوس (Tezos) با نماد XTZ، یک کوین و پلتفرم بلاکچین عمومی و منبعباز است که برای اجرای قراردادهای هوشمند و ساخت برنامههای غیرمتمرکز (dApps) طراحی شده است. این پروژه در سال ۲۰۱۴ توسط آرتور بریتمن (Arthur Breitman) و کتلین بریتمن (Kathleen Breitman) با هدف ایجاد یک “بلاکچین خوداصلاحگر (self-amending blockchain)” آغاز به کار کرد و پس از یک عرضه اولیه سکه (ICO) موفق در سال ۲۰۱۷، شبکه اصلی (MainNet) آن در سال ۲۰۱۸ راهاندازی شد. ویژگی کلیدی و متمایزکننده تزوس، مکانیزم حاکمیت آنچین (on-chain governance) آن است که به دارندگان توکن XTZ اجازه میدهد تا به طور مستقیم در مورد پیشنهادات مربوط به ارتقاء و تغییر پروتکل رأی دهند. این بدان معناست که تزوس میتواند بدون نیاز به هارد فورک (انشعاب سخت که منجر به ایجاد دو بلاکچین مجزا میشود)، خود را بهروزرسانی و تکامل دهد. هدف اصلی تزوس، ارائه یک پلتفرم امن، قابل اعتماد و با قابلیت ارتقاء پایدار برای قراردادهای هوشمند و برنامههای غیرمتمرکز است که بتواند با چالشهای مربوط به حاکمیت و تکامل در سایر بلاکچینها مقابله کند. کوین XTZ نقش محوری در این اکوسیستم دارد و به عنوان کوین اصلی برای پرداخت کارمزد تراکنشها، اجرای قراردادهای هوشمند، و مشارکت در فرآیند اجماع و حاکمیت شبکه استفاده میشود. فرآیند اجماع در تزوس لیکوئید پروف آو استیک (Liquid Proof-of-Stake – LPoS) نام دارد که در آن دارندگان XTZ میتوانند توکنهای خود را “بیک (bake)” کنند (مشابه استیکینگ) تا در ایجاد بلاکهای جدید و تأیید تراکنشها شرکت کرده و پاداش دریافت کنند، یا توکنهای خود را به یک بیکر (baker) دیگر نمایندگی (delegate) کنند. این پروژه در حوزه زیرساخت بلاکچین (لایه ۱)، قراردادهای هوشمند، حاکمیت آنچین، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و توکنهای غیرمثلی (NFT) فعالیت دارد. کاربران ایرانی میتوانند از XTZ برای سرمایهگذاری از طریق خرید XTZ و فروش XTZ با هدف کسب سود از نوسانات قیمت XTZ، و همچنین برای مشارکت در بیکینگ یا نمایندگی برای کسب پاداش و شرکت در حاکمیت شبکه بهرهمند شوند. امکان خرید XTZ با ریال یا تتر در صرافی رمزینکس با کارمزد کم و واریز آنی به کیف پول (معمولاً زیر ۲ دقیقه) فراهم است.
مشخصات ارز تزوس (XTZ)
عنوان | اطلاعات |
نام کامل | Tezos |
نماد اختصاری | XTZ |
بلاکچینهای میزبان | بلاکچین اختصاصی تزوس |
استاندارد فنی | کوین بومی (استانداردهای توکن روی تزوس شامل FA1.2 و FA2 است) |
سال راهاندازی (MainNet) | ۲۰۱۸ (سپتامبر) |
تیم/بنیاد سازنده | Arthur Breitman, Kathleen Breitman, Tezos Foundation |
نوع | کوین (Coin) |
دستهبندی/حوزه فعالیت | لایه ۱, قرارداد هوشمند, حاکمیت آنچین, DeFi, NFT, خوداصلاحگر |
وبسایت رسمی | https://tezos.com/ |
وایت پیپر (Whitepaper) | وایت پیپر اولیه و مستندات فنی در وبسایت رسمی و منابع مرتبط موجود است. |
حداکثر عرضه (Max Supply) | نامحدود (با نرخ تورم کنترلشده از طریق پاداشهای بیکینگ) |
الگوریتم اجماع | لیکوئید پروف آو استیک (Liquid Proof-of-Stake – LPoS) |
بنیان گذاران تزوس
آرتور بریتمن (Arthur Breitman) اهل فرانسه بوده و سابقه فعالیت به عنوان مهندس در Google X و Waymo را دارد و به عنوان تحلیلگر کمی در Morgan Stanley کار میکرده است. شبکه Tezos توسط این شخص به تصویر کشیده شد و با مشارکت همسرش یعنی کاتلین بریتمن، توسعه داده شد. کاتلین پیش از این در صندوق سرمایه گذاری Bridgewater Associates و شرکت نرمافزای R3 کار میکرده است.
آرتور در سال ۲۰۱۴ و زمانی که در استانلی مشغول به کار بود، وایتپیپری را منتشر کرد و در آن به تشریح اصول و ساختار Tezos پرداخت. در جولای ۲۰۱۷ بنیاد Tezos با سرپرستی کارآفرین سوئیسی به نام وهان گیورز، پیشنهادی برای عرضه اولیه سکه (ICO) ارائه داد که تا به امروز به عنوان یکی از موفقترین ICOهای انجام شده شناخته میشود؛ به طوریکه در ژانویه ۲۰۲۱، در جایگاه هفتمین عرضه کننده بزرگ ارزهای دیجیتال رتبه بندی شد. اما این ارز دیجیتال چه کاربردهایی برای کاربران دارد؟ در ادامه به پاسخ این سوال میپردازیم.
کاربرد های ارز تزوس
در حال حاضر بلاکچین Tezos در بخشهای مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد و به خصوص توسعه دهندگانی که به دنبال ایجاد برنامههای غیرمتمرکز هستند، از آن استقبال بسیار خوبی کردهاند. به عنوان مثال tzBTC و Tezsure برنامههای کاربردی خود را در این پلتفرم ایجاد کردهاند. این مورد تنها بخشی از ویژگیهای Tezos و کاربردهای آن است. در ادامه بیشتر به این موضوع میپردازیم.
قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)
شبکه تزوس علاوه بر سیستم مدیریتی خوداصلاح شونده و سیستم حاکمیتی زنجیرهای، از قراردادهای هوشمند مختلفی پشتیبانی میکند. زبان برنامه نویسی قراردادهای هوشمند این شبکه، Michelson نام دارد که به طور خاص برای نوشتن قراردادهای هوشمند مبتنی بر Tezos به کار میرود. این زبان برنامه نویسی کاربردی، امکان تایید رسمی را فراهم میکند؛ از این طریق توسعه دهندگان میتوانند صحت کد قراردادهای هوشمند خود را به صورت ریاضی اثبات کنند.
برنامههای غیرمتمرکز (dApps)
شبکه Tezos از جهات مختلف به شبکه اتریوم شباهت دارد و یکی از این شباهتها، امکان ایجاد برنامههای غیرمتمرکز (dApp) است. همانطور که پیش از این اشاره کردیم، کاربران برای ساخت این نوع برنامهها باید با زبان برنامه نویسی Michelson آشنایی داشته باشند.
فرایند بیکینگ (Baking)
یکی از جالبترین ویژگیهای این شبکه، بیکینگ است که جایگزین ماینینگ یا استخراج محسوب میشود؛ به این صورت که تایید و توسعه بلاکهای جدید برعهده بیکرها است. اصلاح بیک (Bake) برای کاری که ماینر در مکانیزم اثبات سهام انجام میدهد، به کار میرود. باید توجه داشت که بیکرها عموما ترجیح میدهند که صادقانه عمل کنند؛ چراکه این امکان برای کاربران وجود دارد که توکنهای خود را میان بیکرهای مختلف جابهجا کنند.
ویژگی های منحصر به فرد تزوس
شبکه Tezos نیز مانند بسیاری از ارزهای دیجیتال ویژگیهای منحصربهفردی دارد که در ادامه توضیح میدهیم.
سرعت بالا تراکنش
سرعت پردازش تراکنشها در هر شبکه، یکی از دلایلی است که میتواند آن بلاکچین را به جایگاههای بسیار بالایی برساند. این شبکه قادر به پردازش یک میلیون تراکنش در هر ثانیه است؛ برای درک بهتر این سرعت، باید بدانیم که Visa میتواند ۶۵۰۰۰ تراکنش در ثانیه را پردازش کند. با این اصاف تصور کنید که غولهای خدمات مالی در جهان این شبکه را به عنوان روش پرداخت انتخاب کنند. در همین راستا طبق گزارش یکی از بانکهای آمریکا، بسیاری از بیزینسها در تلاش برای استفاده از XTZ برای سرعت بخشیدن به کسب و کار خود هستند.
غیر متمرکز سازی
Tezos نیز مانند شبکههای بیتکوین و اتریوم، نوعی دفتر کل توزیع شده است که از فناوری بلاکچین استفاده میکند. همانطور که پیش از این نیز گفتیم، تمامی فعالیتها و مدیریت این شبکه به طور غیرمتمرکز انجام میشوند و بنیاد تزوس در بخشهای دیگر حمایت خود را نشان میدهد. از طرف دیگر از آنجایی که با شبکه بلاکچین غیرمتمرکز روبهرو هستیم، هیچ پایگاه داده مرکزی یا نقطه شکستی وجود ندارد. حتی اگر هکر راهی برای ورود پیدا کند، بدون اجماع اعضای شبکه، هیچ تغییری رخ نخواهد داد.
مکانیسم نقدینگی اثبات سهام (LpoS)
Tezos برای همگام سازی شبکه خود روش جالبی را در پیش گرفته است و نوعی مکانیزم اجماع اثبات سهام به نام LPoS را مورد استفاده قرار میدهد. مانند مکانیزم اثبات سهام کلاسیک، LPoS نیز توسط رایانههایی که نرمافزار تزوس را اجرا میکنند، برای ایمنسازی شبکه، اعتبارسنجی تراکنشها و عرضه XTZ جدید استفاده میشود.
عدم نیاز به هارد فورک
زمانی که یک بلاکچین تقسیم شود، به اصطلاح هاردفورک رخ داده است. به عنوان مثال میتوان به بیتکوین و هاردفورک آن یعنی بیتکوین کش اشاره کرد. الزاما هاردفورکها بد نیستند اما در برخی مواقع میتوانند عملکرد بلاکچین را مختل و جامعه را از هم جدا کنند. به همین خاطر شبکه Tezos از این موضوع اجتناب میکند. ساختار این شبکه و سیستم حاکمیتی آن به گونهای است که عملا شانس ایجاد هاردفورک را از بین میبرد.
حاکمیت زنجیرهای (On-Chain Governance)
طراحی شبکه Tezos به گونهای است که کدگذاری سختی ندارد و هش کد باینری به طور مستقیم داخل بلاکچین ذخیره میشود. به این معنا که لایه اجرایی به بلاکچین گره خورده است و امکان ایجاد تغییرات لحظهای فراهم میگردد. Tezos در این زمینه توانسته بسیار حرفهای عمل کند؛ چراکه ارتقای شبکههایی مانند بیتکوین و همگامسازیهایی که باید انجام شوند تا حدودی زمانبر هستند.
تاریخچه قیمت تزوس
قیمت تزوس نیز مانند سایر ارزهای دیجیتال تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد؛ عواملی مانند احساسات بازار، تحولات فنی و بنیادی، اخبار، میزان تقاضا و… این ارز در سال ۲۰۱۷ طی عرضه اولیه خود، حدود ۲۳۲ میلیون دلار بیتکوین و اتریوم جمعآوری کرد؛ در آن زمان هدف اولیه شبکه ۲۰ میلیون دلار بود و حدودا ۱۰ برابر این مقدار، فروش اولیه انجام شد.
در زمان راهاندازی حدود ۷۶۳ میلیون توکن XTZ عرضه شد و ۷۹/۵۹٪ از این مقدار به شرکت کنندگان ICO تخصیص یافت. در دسامبر ۲۰۱۷، این توکن به بالاترین حد خود یعنی ۱۲/۱۳ دلار رسید و پس از آن در اکتبر ۲۰۲۱، نقطه اوج دیگری را با قیمت ۹/۱۳ دلار تجربه کرد. در حال حاضر (۲۰ دی ۱۴۰۱) براساس سایت کوین مارکتکپ، این ارز جایگاه ۵۱ در میان ارزهای دیجیتال را کسب کرده و دارای سقف عرضه ۹۴۴،۲۸۵،۸۰۴ توکن است. حال چگونه میتوانیم به خرید و فروش توکن XTZ بپردازیم؟
شما میتوانید در مقاله «آینده ارز دیجیتال تزوس» بیشتر در مورد این رمز مطالعه کنید.
خرید و فروش تزوس در صرافی رمزینکس
یکی از بهترین راهها برای خرید تزوس و فروش آن، استفاده از صرافیهای معتبر مانند صرافی رمزینکس است. با استفاده از خدمات این صرافی ایرانی میتوانید برای خرید اتم، فروش چین لینک، ارز دات و صدها رمز ارز دیگر اقدام کنید.
کاربران برای شروع فعالیت خود ابتدا باید در سایت ثبت نام و مرحله احراز هویت را تکمیل کنند. در این مرحله محدودیتی برای فعالیت وجود نخواهد داشت و میتوان با ارز ریال به معامله پرداخت. صرافی رمزینکس راههای مختلفی را برای خرید ارز دیجیتال تزوس پیش روی کاربران قرار داده است که در ادامه به توضیح آنها میپردازیم.
- روش OCO: کاربران در خرید ارز تزوس به این روش، میتوانند دو نوع سفارش محدود و حد زیان ثبت کنند. درصورت انجام شدن یکی از این دو سفارش، دیگری به طور خودکار لغو میشود.
- روش حد زیان: در این روش کاربران میتوانند علاوه بر درج قیمت ارز تزوس و مقدار آن، قیمت فعالسازی را هم تعیین کنند. بدین ترتیب بابت تکمیل سفارششان در آن قیمت اطمینان پیدا میکنند.
- سفارش بازار: یکی از سریعترین روشهای خرید تزوس، سفارش بازار است؛ چراکه در این روش سفارش خرید یا فروش در سریعترین زمان ممکن انجام میشود.
- روش سفارش محدود: برای تکمیل شدن سفارش در این روش، قیمت سفارش خرید هر کاربر باید با قیمت سفارش فروش کاربران دیگر تطابق داشته باشد.
باید توجه داشت که خرید و فروش ارز دیجیتال در این صرافی مشابه یکدیگر انجام میشوند و مراحل فروش ارز دیجیتال مشابه روشهای خرید است که پیش از این توضیح دادیم.
کیف پول هایی که تزوس را پشتیبانی میکنند
یکی از مهمترین نکاتی که سرمایه گذاران باید در نظر داشته باشند، انتخاب کیف پول مناسب برای نگهداری ارزهای دیجیتال است. XTZ نیز یکی از محبوبترین ارزهایی است که توسط بسیاری از کیفپولهای سختافزاری و نرمافزاری پشتیبانی میشود. در ادامه چند مورد از معروفترین کیفپولها را ذکر میکنیم.
- Ledger Nano X
- Trezor One
- TezBox Wallet
- Guarda Wallet
- Atomic Wallet
ارزهای دیجیتال مشابه تزوس (XTZ)
از منظر ساختار فنی (بلاکچین لایه ۱ با اثبات سهام و حاکمیت آنچین)، هدف (پلتفرم قرارداد هوشمند و dApps) و حوزه فعالیت، ارزهای زیر شباهتهایی با XTZ دارند:
-
کاردانو (Cardano / ADA):
-
شباهت: کاردانو نیز یک پلتفرم بلاکچین لایه ۱ مبتنی بر اثبات سهام (Ouroboros) است که بر تحقیق علمی و توسعه روشمند تمرکز دارد و دارای یک سیستم حاکمیت آنچین (از طریق پروژه Voltaire) برای تصمیمگیری در مورد آینده پروتکل است. هر دو XTZ و ADA به دنبال ارائه یک پلتفرم امن و پایدار برای قراردادهای هوشمند هستند.
-
-
اتریوم (Ethereum / ETH) – پس از بهروزرسانی به اثبات سهام:
-
شباهت: اتریوم، پس از انتقال کامل به مکانیزم اثبات سهام (Proof-of-Stake)، از نظر ساختار اجماع به تزوس نزدیکتر شده است. هر دو پلتفرمهای پیشرو برای قراردادهای هوشمند و برنامههای غیرمتمرکز هستند. اگرچه سیستم حاکمیت اتریوم بیشتر آفچین و از طریق جامعه توسعهدهندگان است، اما هر دو بر تکامل و بهبود مستمر تمرکز دارند.
-
-
پولکادات (Polkadot / DOT):
-
شباهت: پولکادات یک پلتفرم چند زنجیرهای با مکانیزم اثبات سهام (Nominated Proof-of-Stake) و یک سیستم حاکمیت آنچین پیچیده است که به دارندگان توکن DOT اجازه میدهد در مورد ارتقاء شبکه و تخصیص منابع رأی دهند. تمرکز بر حاکمیت و قابلیت ارتقاء، آن را به اهداف تزوس نزدیک میکند.
-
-
الگوراند (Algorand / ALGO):
-
شباهت: الگوراند یک پلتفرم بلاکچین لایه ۱ است که از یک مکانیزم اثبات سهام خالص (Pure Proof-of-Stake – PPoS) استفاده میکند و بر سرعت، مقیاسپذیری و تمرکززدایی تمرکز دارد. الگوراند نیز دارای یک سیستم حاکمیت آنچین است که به دارندگان ALGO امکان مشارکت در تصمیمگیریها را میدهد.
-
-
کازماس (Cosmos / ATOM):
-
شباهت: کازماس یک اکوسیستم از بلاکچینهای مستقل و قابل همکاری است که هر کدام میتوانند مکانیزم اجماع و حاکمیت خود را داشته باشند. توکن ATOM برای امنیت شبکه اصلی (Cosmos Hub) و مشارکت در حاکمیت آن استفاده میشود. ایده توانمندسازی جامعه از طریق حاکمیت آنچین در هر دو پروژه کازماس و تزوس مشترک است.
-