اگر در دنیای ارزهای دیجیتال (Cryptocurrencies) جست‌وجو کرده باشید، احتمالا با مفهوم «توکن امنیتی» یا Security Token برخورد کرده‌اید. توکنهای امنیتی با استفاده از فناوری بلاکچین (Blockchain) راهی جدید برای تأمین مالی، سرمایهگذاری و مدیریت دارایی‌ها ارائه می‌دهند. در این مقاله تلاش می‌کنیم ضمن ارائه تعریفی دقیق از توکن امنیتی، نحوه عملکرد، انواع، مزایا، معایب و چشم‌انداز آینده آن را بررسی کنیم. همچنین به چگونگی مقررات قانونی و اهمیت توکنهای امنیتی در حوزه‌های مختلف خواهیم پرداخت. اگر به سرمایهگذاری در پروژه‌های نوآورانه و پیشرو علاقه‌مند هستید یا به دنبال اطلاعات بیشتر درباره بازارهای نوظهور ارزهای دیجیتال هستید، تا انتهای این مطلب در مقاله رمزینکس با ما همراه باشید.
توکن امنیتی چیست؟
توکن امنیتی (Security Token) نمایانگر نوعی مالکیت در دارایی‌ها یا اوراق بهادار است که بر بستر بلاکچین منتشر می‌شود. این توکن‌ها از قوانین دنیای اوراق بهادار پیروی می‌کنند و به همین دلیل، ارزش و پشتوانه قانونی دارند. در واقع، هر توکن امنیتی می‌تواند نشاندهنده سهام یک شرکت، درآمد حاصل از یک پروژه یا مالکیت بخشی از یک دارایی فیزیکی باشد.
از آنجا که توکنهای امنیتی تحت نظارت نهادهای قانونی مربوط به اوراق بهادار قرار می‌گیرند، انتشار و خرید و فروش آنها هم مطابق با قوانین مشخص انجام می‌شود. این موضوع باعث می‌شود سرمایه‌گذاران اطمینان بیشتری نسبت به شفافیت و امنیت سرمایهگذاری خود داشته باشند.
نحوه عملکرد توکنهای امنیتی چگونه است؟
توکنهای امنیتی بر پایه یک قرارداد هوشمند (Smart Contract) روی بلاکچین ایجاد می‌شوند. این قرارداد هوشمند تمام ضوابط مربوط به توکن از جمله تعداد توکن‌ها، نوع حقوق و مزایای تعلق‌گرفته به دارندگان آن و نحوه توزیع سود را مشخص می‌کند.
به‌طورکلی، زمانی که یک شرکت یا پروژه قصد دارد منابع مالی جذب کند، ممکن است بخشی از سهام یا دارایی‌های خود را در قالب توکنهای امنیتی ارائه دهد. سرمایه‌گذاران با خرید این توکن‌ها در مزایایی مانند سود سهام، حق رأی یا سایر حقوق مالی و حاکمیتی شریک می‌شوند.
تفاوت توکنهای امنیتی با سایر انواع توکن‌ها
در حوزه ارزهای دیجیتال، انواع مختلفی از توکن‌ها وجود دارند که هرکدام کاربرد و ویژگی‌های خاص خود را دارند. برای مثال، برخی توکن‌ها صرفا برای پرداخت کارمزد در یک شبکه خاص به کار می‌روند، برخی دیگر به دارندگان خود حق رای در تصمیمات پروژه اعطا می‌کنند و برخی نیز صرفا به‌عنوان یک دارایی با ارزش معامله می‌شوند.
توکنهای امنیتی بیش از هر چیز با مفهوم «اوراق بهادار» گره خورده‌اند. این توکن‌ها اغلب نشاندهنده سهام شرکت‌ها، بدهی‌ها، حق رای یا مالکیت یک دارایی محسوب می‌شوند و تحت نظارت قوانین مالی و اوراق بهادار قرار می‌گیرند؛ در نتیجه، ریسک‌ها و تعهدات حقوقی بیشتری برای ناشران توکن به همراه دارند.
تفاوت توکن امنیتی و کاربردی در چیست؟
توکنهای کاربردی (Utility Tokens) برای استفاده در یک پلتفرم یا سرویس خاص طراحی شده‌اند و به دارندگان خود این امکان را می‌دهند که از خدمات آن پلتفرم بهره ببرند. به عبارت دیگر، اگر توکنی فقط برای پرداخت هزینه خدمات یا خرید کالا در یک اکوسیستم مشخص به کار رود، آن توکن «کاربردی» محسوب می‌شود.
در مقابل، توکن امنیتی پیوند مستقیم با دارایی‌های واقعی یا حقوق مالی دارد و ارزش آن از پشتوانه دارایی یا سود پروژه ناشی می‌شود. توکنهای امنیتی باید مطابق قوانین اوراق بهادار ثبت شوند و از چارچوب‌های سخت‌گیرانه‌تری پیروی کنند؛ این در حالی است که توکنهای کاربردی معمولا به قوانین سبک‌تری متعهد هستند.
انواع توکن امنیتی کدامند؟
توکنهای امنیتی بر اساس نوع دارایی یا حقوق مالی که به همراه دارند، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه، انواع آنها را معرفی می‌کنیم و به مزایا و معایب هر نوع اشاره خواهیم کرد.
توکنهای سهامی (Equity Tokens)
توکن سهامی مثل سهام شرکت‌ها عمل می‌کند و دارندگان آن در سود و زیان شرکت، حق رای، یا دیگر حقوق سهام‌داری شریک هستند. پلتفرم tZERO که زیرمجموعه شرکت Overstock است، نمونه‌ای از پروژه‌های موفق در زمینه توکنهای سهامی است. این پلتفرم امکان معامله توکنهای سهامی شرکت‌های مختلف را فراهم می‌کند.
- نحوه کارکرد: مبتنی بر مالکیت سهام واقعی شرکت‌هاست.
- مزایا: شفافیت و نقدشوندگی بالا، دردسترس برای سرمایه‌گذاران جهانی
- معایب: تابع مقررات سخت‌گیرانه اوراق بهادار، احتمال نوسان زیاد در ارزش
توکنهای بدهی (Debt Tokens)
توکن بدهی معرف وامی است که دارندگان توکن به شرکت یا پروژه می‌دهند. بازپرداخت اصل‌وفرع وام معمولا در دوره‌های معین انجام می‌شود. شرکت INX Limited با انتشار توکنهای بدهی، موفق به جذب سرمایه برای توسعه پلتفرم معاملاتی خود شد.
- نحوه کارکرد: شرکت متعهد به پرداخت سود به دارندگان توکن در بازه زمانی مشخص می‌شود.
- مزایا: ایجاد راه جدید برای جذب سرمایه بدون واگذاری سهام.
- معایب: ریسک نکول بدهی یا تاخیر در پرداخت سود.
توکنهای دارایی واقعی (Asset-Backed Tokens)
توکنهای دارایی واقعی توسط دارایی‌های فیزیکی مانند املاک و مستغلات، طلا یا سایر فلزات گران‌بها پشتیبانی می‌شوند. پلتفرم RealT امکان سرمایهگذاری در املاک توکنیزه شده را فراهم می‌کند. سرمایه‌گذاران میتوانند با خرید توکنهای این پلتفرم، در بخشی از یک ملک سهیم شوند.
- نحوه کارکرد: ارزش توکن با ارزش دارایی پشتیبانی‌کننده پیوند می‌خورد.
- مزایا: ثبات و امنیت بالاتر، چرا که پشتوانه فیزیکی دارد.
- معایب: فرآیند قیمت‌گذاری دشوار و نیاز به زیرساخت قانونی قوی.
توکنهای سوددهی (Profit-Sharing Tokens)
این توکن‌ها به دارندگان حق شرکت در سود (یا درآمد) حاصل از یک کسب‌وکار یا پروژه را می‌دهند. برخی از پروژه‌های بازی‌های بلاکچینی از این نوع توکن‌ها برای پاداش دادن به بازیکنان و سهیم کردن آنها در سود پروژه استفاده می‌کنند.
- نحوه کارکرد: درصدی از درآمد یا سود پروژه به دارندگان توکن اختصاص می‌یابد.
- مزایا: ایجاد همبستگی میان دارندگان توکن و موفقیت پروژه.
- معایب: توزیع سود ممکن است پیچیده باشد و به تصمیم‌گیری‌های مدیریتی بستگی داشته باشد.
توکنهای مبتنی بر پروژه یا پلتفرم (Project-Specific Tokens)
برخی پروژهها توکن‌هایی منتشر می‌کنند که نشاندهنده مالکیت یا مشارکت در پروژه و مزایای مرتبط با آن هستند. بعضی از پروژه‌های زیرساخت بلاکچین از این نوع توکن‌ها برای تامین مالی توسعه خود استفاده می‌کنند و به دارندگان توکن حق استفاده از منابع محاسباتی یا سایر خدمات پلتفرم را می‌دهند.
- نحوه کارکرد: دارندگان توکن میتوانند در تصمیم‌گیری‌های پروژه مشارکت کنند یا از خدمات خاصی بهره‌مند شوند.
- مزایا: جذب سرمایه آسان برای پروژهها، ایجاد انگیزه در سرمایه‌گذاران برای حمایت از توسعه پروژه.
- معایب: ریسک شکست پروژه و کاهش ارزش توکن در صورت عدم موفقیت.
توکنهای نماینده اوراق بهادار سنتی (Tokenized Traditional Securities)
این دسته، نسخه توکنیزه‌شده (Tokenization) اوراق بهادار سنتی نظیر سهام، اوراق قرضه یا صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) است.
- نحوه کارکرد: اوراق بهادار سنتی در قالب توکنهای دیجیتال نمایش داده می‌شوند تا معاملات سریع‌تر و ارزان‌تر شود.
- مزایا: افزایش دسترسی و نقدشوندگی برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی.
- معایب: همچنان وابسته به مقررات سنتی اوراق بهادار و الزامات قانونی پیچیده.
مزایا و معایب توکنهای امنیتی
در جدول زیر نگاهی مزایا و معایب توکنهای امنیتی را میتوانید مشاهده کنید:
| معایب | مزایا |
|---|---|
| پیروی از مقررات سخت‌گیرانه و بعضاً پیچیده اوراق بهادار | شفافیت و امنیت ناشی از فناوری بلاکچین |
| ریسک‌های قانونی و حقوقی در کشورهای مختلف | امکان جذب سرمایه از سراسر جهان |
| وابستگی به زیرساخت‌های فنی و قانونی بلاکچین | نقدشوندگی بالا نسبت به اوراق سنتی |
| پیچیدگی در ارزش‌گذاری و تغییرات سریع در قوانین | دسترسی به بازارهای سرمایه نوظهور |
مقررات و چارچوب‌های قانونی مرتبط با توکنهای امنیتی
توکنهای امنیتی در بسیاری از کشورها تحت نظارت نهادهای ناظر بر اوراق بهادار مثل کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) قرار دارند. در ایران هم هرگونه انتشار یا معامله اوراق بهادار نیازمند مجوز از نهادهای قانونی مرتبط است. در حال حاضر توکن امنیتی خاصی در ایران وجود ندارد؛ یعنی توکنی که نشاندهنده مالکیت دارایی یا حقوق مالی خاصی باشد و تحت قوانین اوراق بهادار بازار ایران باشد.
از آنجا که این توکن‌ها میتوانند به‌سرعت مرزهای جغرافیایی را پشت سر بگذارند، مباحث قانونیِ پیچیده‌ای پیرامون آنها شکل گرفته است. سرمایه‌گذاران باید با قوانین داخلی و بین‌المللی آشنا باشند و از پلتفرم‌هایی که مجوز و اعتبار لازم دارند استفاده کنند.
اهمیت توکنهای امنیتی در زمینه فناوری اطلاعات
در زمینه فناوری اطلاعات (IT)، توکنهای امنیتی میتوانند به توسعه پروژه‌های بلاکچینی کمک کنند. شرکت‌های فعال در حوزه رایانش ابری، هوش مصنوعی یا اینترنت اشیا (IoT) از طریق انتشار توکنهای امنیتی میتوانند سرمایه قابل‌توجهی جذب کنند. همچنین شفافیت بلاکچین، سرعت تراکنش‌ها و حذف واسطه‌های غیرضروری به بهبود عملکرد سامانه‌های IT کمک می‌کند.
اهمیت توکنهای امنیتی در زمینه امور مالی
توکنهای امنیتی میتوانند بسیاری از کارکردهای سیستم مالی سنتی مثل سهام، اوراق قرضه و ابزارهای تامین مالی را به شکلی کارآمدتر و دیجیتال ارائه کنند. انتقال دارایی‌ها، تقسیم‌بندی و مالکیت‌پذیری آسان‌تر، شفافیت و کاهش هزینه‌های اجرایی فقط بخشی از مزیت‌هایی است که توکنهای امنیتی برای دنیای مالی به دنبال دارند.
بانک‌ها و موسسات مالی جهانی هم به‌طور گسترده‌ای در حال بررسی این راهکار هستند تا بتوانند کارمزدها، ریسک تقلب و زمان پردازش تراکنش‌ها را کاهش دهند.
مقایسه توکنهای امنیتی با اوراق بهادار سنتی
توکنهای امنیتی از منظر قانونی شباهت زیادی به اوراق بهادار سنتی دارند اما تفاوت اصلی آنها در زیرساخت دیجیتال بلاکچین است که بسیاری از امور مربوط به مدیریت، تراکنش‌ها و گزارش‌دهی‌ها را تسهیل می‌کند.
در بازارهای سنتی، انجام تراکنش ممکن است چند روز کاری طول بکشد اما در بازار توکنهای امنیتی، تسویه حساب می‌تواند تقریبا آنی صورت بگیرد. همچنین باز بودن بازارهای بلاکچینی در سطح جهانی باعث می‌شود سرمایه‌گذاران از همه جای دنیا بتوانند در این بازار مشارکت کنند.
توکن امنیتی چه تفاوتی با ارز دیجیتال دارد؟
ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین (Bitcoin) یا اتریوم (Ethereum)، عموما نقش یک واحد پول یا ذخیره ارزش را ایفا می‌کنند و برای تراکنش‌های روزمره و پرداخت‌ها استفاده می‌شوند. در مقابل، توکنهای امنیتی به پشتوانه یک دارایی یا سهام و اوراق بدهی عرضه می‌شوند و اغلب با هدف جذب سرمایه و اعطای حقوق مالی به سرمایه‌گذاران کاربرد دارند.
از نظر مقررات نیز ارزهای دیجیتال در بسیاری موارد تحت قوانین «ارز» و «دارایی دیجیتال» قرار می‌گیرند، در حالی که توکنهای امنیتی به‌صورت مستقیم با قوانین اوراق بهادار در ارتباط هستند.
نحوه سرمایهگذاری در توکنهای امنیتی چگونه است؟
برای سرمایهگذاری در توکنهای امنیتی، میتوانید از پلتفرم‌های معتبر معاملات توکنهای امنیتی استفاده کنید. پیش از هر اقدامی، توصیه می‌شود:
- اطلاعات کافی جمع‌آوری کنید: اسناد، وایت پیپرها (White Papers) و گزارش‌های مالی پروژه را مطالعه کنید.
- مقررات را بررسی کنید: مطمئن شوید که به عنوان یک ایرانی، سرمایهگذاری در این توکن‌ها قانونی است.
- انتخاب پلتفرم معتبر: در پلتفرم‌های شناخته‌شده‌ای که از نظر زیرساخت فنی و مجوزهای قانونی تأیید شده‌اند، ثبت‌نام و احراز هویت کنید.
پلتفرم رمزینکس نیز می‌تواند به‌عنوان یکی از درگاه‌های امن برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال و توکنهای مبتنی بر بلاکچین مورد استفاده قرار گیرد. اگرچه در حال حاضر بیشتر تمرکز رمزینکس روی ارزهای دیجیتال است اما در آینده ممکن است خدمات مرتبط با توکنهای امنیتی نیز عرضه شود. با این حال امکان خریداری توکن طلا و توکن نقره در رمزینکس وجود دارد.
پروژه‌های موفق توکنهای امنیتی در جهان
چندین پروژه موفق در زمینه توکنهای امنیتی نشان داده‌اند که این مدل سرمایهگذاری و تامین مالی واقعا می‌تواند کاربردی باشد. به‌عنوان مثال:
- tZERO: یک پلتفرم امریکایی برای معامله توکنهای امنیتی که زیرمجموعه شرکت Overstock است.
- Securitize: پلتفرمی برای صدور و مدیریت توکنهای امنیتی که در راه‌اندازی چندین پروژه موفق سهیم بوده است.
- Harbor: خدمات توکنیزه کردن دارایی‌های واقعی نظیر املاک را ارائه می‌دهد.
این پروژهها نشان می‌دهند که استانداردسازی توکنهای امنیتی و سازگاری آنها با مقررات، در حال تبدیل شدن به یک روند مرسوم در بازارهای مالی است.
آینده توکنهای امنیتی و پیش‌بینی روندهای آتی
به نظر می‌رسد که توکنهای امنیتی در آینده، جایگاه بسیار قوی‌تری در بازارهای مالی و سرمایهگذاری پیدا کنند. پیش‌بینی می‌شود که با پیشرفت زیرساخت‌های بلاکچین و تدوین مقررات شفاف‌تر در سراسر جهان، سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها بیش از پیش از این تکنولوژی استقبال کنند. همچنین انتظار می‌رود:
- افزایش مشارکت سرمایه‌گذاران خُرد: امکان خرید بخش‌های کوچکی از دارایی‌های بزرگ.
- گسترش بازارهای بین‌المللی: حذف موانع جغرافیایی و تسهیل سرمایهگذاری فرامرزی.
- تسریع دیجیتالی‌شدن دارایی‌ها: تبدیل سریع‌تر اوراق بهادار سنتی به توکنهای دیجیتال.
در ایران، هرچند همچنان موانع قانونی و زیرساختی برای توکنهای امنیتی وجود دارد اما با رشد آگاهی عمومی از فناوری بلاکچین و اهمیت آن، ممکن است در آینده نزدیک شاهد گسترش استفاده از توکنهای امنیتی در پروژه‌های داخلی باشیم. شاید بزرگ‌ترین مشکل حال حاضر این حوزه، عدم اعتماد و پشتیبانی دولت برای وضع قانون و حمایت از این تکنولوژی جدید باشد.
جمع‌بندی
توکنهای امنیتی به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین ابزارهای مالی در دنیای ارزهای دیجیتال، امکان سرمایهگذاری شفاف‌تر، دسترسی جهانی و مدیریت بهینه دارایی‌ها را فراهم کرده‌اند. سهام شرکت‌ها، بدهی‌ها، حق رای یا مالکیت یک دارایی، بخشی از کاربردهای توکنهای امنیتی است. با وجود چالش‌هایی مانند پیچیدگی‌های قانونی و نیاز به زیرساخت‌های قوی، این توکن‌ها توانسته‌اند تحولاتی عمیق در نحوه جذب سرمایه و توسعه پروژهها ایجاد کنند. آینده این فناوری نوآورانه با پیشرفت‌های بلاکچین و تدوین مقررات شفاف‌تر، روشن به نظر می‌رسد. برای سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارها، توکنهای امنیتی فرصتهای جدیدی برای مشارکت در بازارهای جهانی و بهره‌برداری از مزایای دیجیتالی شدن دارایی‌ها ارائه می‌دهند.
سوالات متداول
توکن امنیتی چیست؟
توکن امنیتی، دارایی دیجیتالی روی بلاکچین است که نشاندهنده مالکیت بخشی از یک دارایی واقعی (مانند سهام یا ملک) یا حقوق مالی است و تحت قوانین اوراق بهادار قرار دارد.
چه تفاوتی بین توکن امنیتی و توکن کاربردی وجود دارد؟
توکن کاربردی برای دسترسی به خدمات یک پلتفرم است (مثل کارت هدیه) در حالی که توکن امنیتی نشاندهنده مالکیت یک دارایی و تحت قوانین اوراق بهادار است (مثل سهام).
چه مزایایی در استفاده از توکنهای امنیتی وجود دارد؟
شفافیت، نقدشوندگی بالا، دسترسی جهانی، کاهش هزینهها و امکان مالکیت، تعدادی از مزایای توکنهای امنیتی هستند.
آیا توکنهای امنیتی برای سرمایهگذاری مناسب هستند؟
میتوانند فرصتهای سودآوری داشته باشند اما مانند هر سرمایهگذاری دیگری ریسک دارند. تحقیق، بررسی قوانین و مشورت با متخصصان قبل از سرمایهگذاری ضروری است.
چگونه میتوان در توکنهای امنیتی سرمایهگذاری کرد؟
با تحقیق در مورد پروژهها، انتخاب پلتفرم معتبر و بررسی قوانین مربوطه، میتوانید در توکنهای امنیتی سرمایهگذاری کنید.
آیا خرید و فروش توکنهای امنیتی قانونی است؟
وضعیت قانونی در کشورهای مختلف متفاوت است. در صورتی که به عنوان یک ایرانی بخواهید وارد این بازار بشوید، محدودیت‌های بیشتری در انتظار شما خواهد بود.
آیا توکنهای امنیتی آینده بازار سرمایه را تغییر خواهند داد؟
احتمالا با افزایش شفافیت، دسترسی و کارایی، نقش مهمی در آینده بازار سرمایه ایفا خواهند کرد اما چالش‌هایی نیز وجود دارد.
منابع: Wikipedia | Investopedia
سوده
۲۲ فروردین ۱۴۰۳ در ۰۱:۲۳چه باحال
خوشم اومد
مریم طحافچی
۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ در ۰۶:۰۹بسیار عالی. اگه فکر می کنین جای مطلبی در محتوای (توکن امنیتی) خالیه. حتما با ما در میون بذارین.