۲۹ مهر ۱۴۰۴ آخرین مقاله
  1. سرمایه‌گذاری چیست؟ تعریف ساده، هدف‌ها و سوبرداشت‌های رایج
تلگرام ثبت‌نام در رمزینکس

چگونه وارد بازار ارز دیجیتال شویم؟ آموزش گام‌به‌گام شروع سرمایه‌گذاری در کریپتو برای کاربران ایرانی

 
۲۰ بهمن ۱۴۰۳   ۱۵ مهر ۱۴۰۴
  29 دقیقه

اگر یک سال پیش ۱۰ میلیون تومان بیت کوین می‌خریدید، امروز (۱۳ مهر ۱۴۰۴) سرمایه شما ۲۶۳ درصد رشد کرده بود و حالا حدود ۳۶ میلیون تومان پس‌انداز داشتید. به همین علت است که بسیاری از افراد می‌پرسند که چگونه وارد بازار کریپتو شویم.

چگونه وارد ارز دیجیتال شویم؟ نکات آموزشی تا کسب درآمد

ورود به بازار ارزهای دیجیتال برخلاف تصور عموم اصلا پیچیده نیست. کافی است در یک صرافی معتبر مثل رمزینکس حساب باز کنید، حسابتان را با ریال شارژ کنید و اولین خریدتان را انجام دهید. در این مقاله از رمزینکس با تمام نکات و ریزه‌کاری‌های ورود به بازار ارز دیجیتال آشنا می‌شویم و با آموزش سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال در کنار شما خواهیم بود.

چرا باید ورود به بازار ارز دیجیتال را جدی بگیریم؟

اگر هر ماه برای خرید مایحتاج زندگی به فروشگاه کنار منزل خود سر بزنید، متوجه می‌شوید که هر بار باید مبلغ بیشتری کارت بکشید؛ بدون این که تجملات بیشتری به زندگی خود اضافه کرده باشید. متاسفانه این تجربه‌ای است که با جان و دل احساس کرده‌ایم.

اینفوگرافی ارز دیجیتال چیست؟

یکی از راه‌های محافظت از خود و خانواده در برابر این تورم بالا، تبدیل پس‌اندازهای کوچک هر ماه به ارز دیجیتال است؛ زیرا برخی از رمزارزها مانند طلا کمیاب هستند و طی زمان بر ارزششان افزوده می‌شود. بیت کوین یکی از این موارد است. با دنبال کردن آموزش شروع ارز دیجیتال، شما هم می‌توانید طی چند قدم ساده، جلوی کاهش ارزش زحمات خود را بگیرید. پس بیایید ابتدا ببینیم که ارز دیجیتال چیست؟

آینده مالی جهان با کریپتو چه تفاوتی دارد؟

رمزارزها کمک می‌کنند که بانک خودمان باشیم، یعنی صاحب واقعی پولمان باشیم و از ریزش ارزش پول در نتیجه بحران‌های اقتصادی و جنگ‌های سیاسی در امان بمانیم. علاوه بر این، کریپتو با کاهش هزینه‌ها و تسهیل فرآیندهای مالی، کمک می‌کند که در آینده به خدمات مالی دسترسی بهتری داشته باشیم و امکانات جدیدی برای کسب درآمد پیش پایمان باشد.

یک رسپبری پای که به نود در شبکه بلاکچین تبدیل شده است.
تمام شبکه بیت کوین در یک کامپیوتر ساده مثل این رزبری پای، جا می‌شود. این دستگاه می‌تواند تمام تراکنش‌های بیت کوین را اعتبارسنجی کند و بخشی از شبکه بیت کوین باشد.

در سیستم مالی سنتی، بانک‌ها، دولت‌ها و نهادهای مرکزی کنترل کامل بر انتقال و خلق پول دارند؛ هر تراکنش باید از مسیرهای رسمی و اغلب پرهزینه عبور کند؛ اما در دنیای کریپتو، کاربران مستقیما و بدون واسطه می‌توانند ارزش را در سراسر جهان جابه‌جا کنند؛ بدون محدودیت زمانی، مکانی یا بانکی. فناوری بلاکچین شفافیت را جایگزین اعتماد کورکورانه کرده و مالکیت دارایی‌ها را به خود افراد بازگردانده است. در آینده‌ای نه خیلی دور، قراردادهای هوشمند، پرداخت‌های بین‌المللی آنی و توکنیزه‌شدن دارایی‌های واقعی مانند طلا، املاک یا سهام، مفهوم پول و سرمایه‌گذاری را متحول خواهند کرد. به زبان ساده، کریپتو آینده‌ای را نشانمان می‌دهد که در آن قدرت مالی از نهادها به مردم بازمی‌گردد.

چرا سرمایه‌گذاری در رمزارزها برای ایرانیان اهمیت دارد؟

در وضعیت امروز اقتصاد ایران، بسیاری از جوانان از خرید خانه، خودرو یا دارایی‌هایی فراتر از خرج‌های روزمره ناامید شده‌اند. علت این ناامیدی، کاهش ارزش پولی است که هر فرد در ماه کسب می‌کند. زمانی که تورم از پیشرفت ما سریع‌تر باشد، نمی‌توانیم پس‌انداز کنیم و با دسترنجمان زندگی‌مان را بهبود دهیم.

ورود به بازار ارز دیجیتال به افراد این شانس را می‌دهد تا ارزش پولشان را حفظ کنند و با استراتژی‌های کم‌ریسک، بازدهی مالی برای خودشان ایجاد کنند.

مطلب پیشنهادی
بهترین ارزهای دیجیتال برای سود ماهانه
بهترین ارزهای دیجیتال برای سود ماهانه

مزایا و معایب ورود به دنیای ارزهای دیجیتال

با وجود تمام حُسن‌های ذکر شده، سگی سیاه و تیزدندان پشت زرق و برق ارزهای دیجیتال پنهان شده که اگر نتوانیم او را رام کنیم، سرمایه‌مان را از چنگمان می‌دزدد. برخی از ارزهای دیجیتال مزایایی مانند ضد تورمی بودن، شفاف بودن و سرعت بالا دارند؛ اما در کنار این موارد نباید نوسانات بالای آن‌ها را فراموش کرد. بزرگترین عیب رمزارزها نیز همین نوسانات بالایشان است.

نمودار سوددهی بیت کوین در طول تاریخ
سرمایه‌گذاری روی بیت کوین همیشه سودآور نیست؛ باید بدانید چه زمانی بهترین موقع برای ورود به بازار است.

اگر ۲ سال پیش بیت کوین می‌خریدید، ابتدا یک سال ضرر می‌کردید و پس از یک سال صبر، تازه به نقطه سر به سر می‌رسیدید. حالا اگر باز هم صبر می‌کردید، تازه رشد سرمایه شما شروع می‌شد. پس سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال، مناسب افراد عجول نیست.

قبل از ورود به بازار کریپتو چه باید بدانیم؟

اگر وارد سایت صرافی کوین‌بیس شوید، همان ابتدا پیامی برای شما به نمایش در می‌آید: «در ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری نکنید، مگر اینکه برای از دست دادن تمام پول خود آماده باشید. سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال پر ریسک به حساب می‌آید و خودتان را برای وقوع هر زیانی آماده کنید!» حالا سوال این است که چگونه وارد ارز دیجیتال شویم، به طوری که ریسک خود را کاهش دهیم و از ضررهای احتمالی جلوگیری کنیم؟ بیایید ابتدا کمی اطلاعاتمان را افزایش دهیم.

ارز دیجیتال چیست و چگونه کار می‌کند؟

ارز دیجیتال نوعی دارایی مجازی است که از تکنیک‌های مختلف رمزنگاری و پروتکل‌های ویژه، برای تامین امنیت تراکنش‌ها و مدیریت ارز استفاده می‌کند. برخلاف ارزهای سنتی، ارزهای دیجیتال به صورت غیرمتمرکز و بر بستر بلاکچین فعالیت می‌کنند.

اینفوگرافی شش ویژگی ارزهای دیجیتال
ارزهای دیجیتال ویژگی‌های شگفت‌انگیزی دارند؛ بنابراین یک انقلاب مالی به حساب می‌آیند.

فناوری بلاکچین، داده‌هایی مانند اطلاعات تراکنش‌ها را به جای یک پایگاه داده معمولی و متمرکز، در زنجیره‌ای از بلاک‌ها ذخیره می‌کند که این بلاک‌ها روی کامپیوترهای بسیاری در سراسر جهان ذخیره شده است. چون هزاران رونوشت (همان Copy) از این داده‌ها روی کامپیوترهای افراد مختلف در جهان وجود دارد، نمی‌توان یک داده را به دلخواه شخصی تغییر داد. بنابراین موجودی حساب شما همیشه ثابت است و کسی نمی‌تواند به میل شخصی آن را تغییر دهد. بیت‌کوین، اتریوم و سایر رمزارزها نمونه‌هایی از این نوع دارایی‌ها هستند.

بلاک‌چین چیست و چه نقشی در امنیت دارد؟

بلاکچین یک دفتر کل توزیع‌شده و غیرمتمرکز است که داده‌هایی را مثل تراکنش‌ها، در خود ذخیره می‌کند. این فناوری با استفاده از تکنیک‌های رمزنگاری و مکانیزم‌های مختلف اجماع (مانند اثبات کار یا اثبات سهام) امنیت و شفافیت بالایی می‌سازد. اگر هنوز نمی‌دانید که دقیقا بلاکچین چیست، شاید توضیح ساده زیر بتواند این مفهوم را شفاف‌تر کند.

اینفوگرافی توضیح ساده فناوری بلاکچین

به زبان ساده، در فناوری بلاکچین داده‌های به جای ذخیره‌سازی روی یک کامپیوتر مرکزی، روی کامپیوترهایی که در سراسر جهان پخش شده‌اند ذخیره می‌شوند. این روش باعث می‌شود امکان ثبت داده تقلبی و دستکاری یا سانسور داده‌ها بسیار سخت شود.

تفاوت کوین و توکن چیست؟

بزرگترین تفاوت کوین و توکن در این است که کوین‌ها (مانند بیت کوین و اتریوم) ارزهای دیجیتال مستقلی هستند که بلاکچین مخصوص خود را دارند، در حالی که توکن‌ها بر بستر بلاکچین‌های دیگر ایجاد می‌شوند. برای مثال، تتر (با نماد USDT) یک توکن است که روی بلاکچین‌های مختلفی مانند اتریوم یا ترون ساخته شده است.

مفهوم غیرمتمرکز بودن (Decentralization) در کریپتو

فرض کنید می‌خواهید یک قرارداد بسیار مهم را میان ۵ شریک مالی خود بنویسید و سپس در گاوصندوق ذخیره کنید. یک نسخه از آن می‌نویسید و آن نسخه را به بانک می‌دهید. حال فرض کنیم یک فرد خلافکار پیدا شود و برخی از اطلاعات روی قرارداد را تغییر دهد. زمانی که گاوصندوق را باز می‌کنید، می‌بینید که قرارداد تغییر کرده است و هیچ راهی هم برای بازیابی نسخه اصلی قرارداد ندارید.

حالا همین سناریو را به شکلی فرض کنید که شما و ۵ شریک مالی، هر کدام یک نسخه از قرارداد را بنویسید و در ۶ بانک مجزا از آن‌ها نگهداری کنید. اگر یک فرد خلافکار نسخه خودش را تغییر دهد، شما همچنان ۵ نسخه دیگر از قرارداد اصل دارید که عاری از تقلب است.

غیرمتمرکز بودن در کریپتو دقیقا چنین عملکردی دارد. بلاکچین یک پایگاه داده بزرگ است که به جای متمرکز بودن روی یک کامپیوتر، هزاران نسخه از آن روی کامپیوترهای افراد معمولی در سراسر جهان وجود دارد. بنابراین وقتی موجودی شما یک بیت کوین است، هیچکس نمی‌تواند آن یک بیت کوین را از شما بگیرد. چون روی تمام کامپیوترهای جهان نوشته شه که شما یک بیت کوین دارید!

آشنایی با نوسانات بازار و روان‌شناسی تریدرها

فرض کنید نیمه شب، قیمت بیت کوین در عرض چند دقیقه از ۱۲۰ هزار دلار به ۱۲۵ هزار دلار می‌رسد؛ شبکه‌های اجتماعی پر از هیجان می‌شوند و بسیاری از تازه‌واردها با ترس از «جا ماندن از سود» (FOMO) وارد معامله می‌شوند. اما چند ساعت بعد، بازار برمی‌گردد و بیت کوین تا ۱۱۸ هزار دلار سقوط می‌کند. در این لحظه همان تریدرهایی که با هیجان خریده بودند، حالا با ترس از ضرر، دارایی خود را می‌فروشند. این موج خروشان احساسی، یکی از الگوهای تکراری روان‌شناسی بازار است. در مقابل، یک تریدر با تجربه پیش از تصمیم‌گیری، برنامه دارد؛ می‌داند چه زمانی وارد شود، حد ضرر کجاست و بدون توجه به احساسات جمعی، طبق استراتژی‌اش عمل می‌کند. تفاوت تریدر حرفه‌ای با تازه‌کار در همین است: اولی با منطق معامله می‌کند، دومی با احساس.

مراحل ورود به بازار ارز دیجیتال برای مبتدیان

اکنون که کمی با بازار آشنا شدیم، وقت آن است که آموزش ارز دیجیتال و روش‌های ورود به بازار ارز دیجیتال را شروع کنیم! بهترین راه برای ورود به بازار ارزهای دیجیتال، کسب دانش است.

اینفوگرافی مراحل ورود به ارز دیجیتال
مراحل ورود به بازار ارز دیجیتال

مرحله اول: یادگیری مفاهیم پایه و تحلیل بازار

پیش از این که حتی یک تومان وارد بازار ارز دیجیتال کنید، باید بدانید دقیقا در چه زمینی بازی می‌کنید. اگر بدون شناخت وارد این بازار شوید، درست مثل کسی هستید که بدون یاد گرفتن بوکس، قدم به رینگ می‌گذارد. پیش از ورود مفاهیمی مانند بیت کوین، بلاکچین، کیف پول ارز دیجیتال، صرافی و تحلیل تکنیکال ارز دیجیتال باید برایتان آشنا باشند. شخصی را تصور کنید که در سال ۱۴۰۱ فقط به خاطر شنیدن نام «دوج کوین» آن را خریده باشد و چند ماه بعد که قیمت ارز دیجیتال نصف شد، دست از پا درازتر از بازار خارج شده باشد. آموزش، گارد بوکس شما دربرابر حملات سهمگین بازار است.

مرحله دوم: انتخاب صرافی معتبر ایرانی یا خارجی

قدم بعدی، انتخاب صرافی است؛ جایی که خرید و فروش ارز دیجیتال در آن انجام می‌شود. اگر کاربر ایرانی هستید، بهتر است از صرافی‌های داخلی معتبر مثل رمزینکس استفاده کنید تا هم بتوانید با ریال خرید کنید و هم نگرانی بابت تحریم یا مسدود شدن حساب نداشته باشید. در مقابل، کار با صرافی‌های خارجی مانند بایننس نیاز به احراز هویت بین‌المللی دارد و ممکن است برای کاربران ایرانی خطرناک باشد. برای مثال، بسیاری از کاربران ایرانی در سال ۲۰۲۲ پس از شروع سخت‌گیری‌های بایننس، دسترسی به دارایی‌هایشان را از دست دادند.

مرحله سوم: ساخت کیف پول دیجیتال و یادگیری نحوه کار با آن

پس از انتخاب صرافی، نوبت به داشتن بهترین کیف پول ارز دیجیتال می‌رسد. کیف پول دیجیتال همان حساب شخصی شما برای نگهداری رمزارزهاست که فقط و فقط متعلق به شماست.

یک دستگاه سید ساینر و چند کلمه از عبارت بازیابی
کلمات بازیابی را با خط خوانا (برعکس این تصویر!) بنویسید و از آن با دقت مراقبت کنید.

برای شروع، می‌توانید از کیف پول‌های نرم‌افزاری مانند Trust Wallet یا MetaMask استفاده کنید. مثلا اگر ۵۰ دلار تتر خریده‌اید، می‌توانید آن را در کیف پول خود ذخیره کنید تا فقط خودتان به آن دسترسی داشته باشید. اما یادتان باشد اگر عبارت بازیابی (Seed Phrase یا همان ۱۲ کلمه‌ای که کیف پول هنگام ساخت حساب جدید به شما می‌دهد) را گم کنید، هیچ صرافی‌ای نمی‌تواند حسابتان را برگرداند!

مرحله چهارم: خرید اولین ارز دیجیتال با ریال یا تتر

حالا نوبت هیجان‌انگیزترین بخش ماجراست؛ خرید اولین ارز دیجیتال! در صرافی رمزینکس می‌توانید با کارت بانکی، بیت کوین، تتر یا هر ارز دلخواه دیگری بخرید. فرض کنید تصمیم گرفته‌اید با ۲۵۰ هزار تومان، اولین خریدتان را انجام دهید. بهتر است به جای خرید در اوج قیمت، صبر کنید تا بازار آرام شود. هدف شما در این مرحله، کسب تجربه است نه سودهای بزرگ. پس ابتدا تحلیل‌های دیگران را بخوانید، در صورت امکان خودتان نیز قیمت را تحلیل کنید و اگر همه چیز آماده بود، ۲۵۰ تومانتان را به اولین رمزارز تبدیل کنید! دقت کنید؛ فقط زمانی دست به معامله بزنید که دقیقا بدانید ترید چیست و با تمام چالش‌های آن آشنا باشید.

مرحله پنجم: ذخیره‌سازی ایمن دارایی‌ها و شروع سرمایه‌گذاری

بعد از خرید، مهم‌ترین کار محافظت از دارایی است. بهتر است ارزهایی که قصد نگهداری بلندمدت دارید را از صرافی خارج کرده و در کیف پول خود ذخیره کنید. اگر مبلغ زیادی سرمایه‌گذاری کرده‌اید، کیف پول سخت‌افزاری مثل Ledger یا Trezor گزینه مطمئن‌تری است. برای مثال، بسیاری از سرمایه‌گذاران قدیمی بیت کوین دارایی‌شان را سال‌ها در کیف پول سخت‌افزاری نگه داشته‌اند و از رشد چندبرابری آن بهره‌مند شده‌اند. از اینجا به بعد، شما رسما وارد دنیای کریپتو شده‌اید؛ دنیایی پر از فرصت؛ ولی برای کسانی که با آگاهی و صبر قدم برمی‌دارند.

آموزش و یادگیری؛ اولین گام برای موفقیت در بازار کریپتو

حالا که کمربندهایتان را بسته‌اید، می‌خواهیم ببینیم که چه منابعی برای آموزش وجود دارد. بسیاری از کسانی که بدون آموزش وارد این بازار شدند، در اولین سقوط قیمتی دارایی خود را از دست دادند؛ اما کسانی که دانش داشتند، همان سقوط را به فرصتی برای خرید تبدیل کردند.

تصویر یک مرد در حال ورود به دنیای کریپتو، در کنار سگی سیاه که نماد ریسک است
ورود به ارز دیجیتال بدون آموزش، یعنی بی‌توجهی به سگ سیاهی که هر آن ممکن است سرمایه شما را ببلعد.

منابع آموزش رایگان ارز دیجیتال برای ایرانیان

خوشبختانه، منابع آموزشی زیادی برای کاربران ایرانی وجود دارد که می‌توانند بدون هزینه، مفاهیم اولیه را یاد بگیرند. بلاگ رمزینکس یکی از بهترین نقاط شروع است؛ چون آموزش‌ها را با مثال‌های واقعی و متناسب با نیاز کاربران ایرانی ارائه می‌دهد. در کنار آن، کانال‌های یوتیوب آموزشی فارسی هم می‌توانند مفید باشند. مثلا اگر نمی‌دانید چطور کیف پول بسازید، کافی است نام آن کیف پول را در بلاگ رمزینکس یا یوتوب جست‌ و جو کنید تا آموزش گام‌به‌گام ساخت کیف پول برایتان حاضر و آماده شود.

اصطلاحات کلیدی مثل آلت‌کوین، NFT، گس فی و دیفای

دنیای کریپتو زبان جذاب خودش را دارد و اگر این واژه‌ها و اصطلاحات ارز دیجیتال را نفهمید، احتمال اشتباه در تصمیم‌گیری بسیار بالا می‌رود. برای مثال، «آلت کوین» به هر ارز دیجیتالی غیر از بیت کوین گفته می‌شود؛ «NFT» به دارایی‌های منحصربه‌فردی اشاره دارد که قابل کپی نیستند؛ «گس فی» همان کارمزد شبکه است که هنگام انتقال پرداخت می‌کنید و «دیفای» (DeFi) به خدمات مالی غیرمتمرکز روی بلاکچین گفته می‌شود. اگر این زبان جدید را یاد نگیرید، نمی‌توانید در این فضا و در میان کاربرهای دیگر فعالیت کنید.

هرگاه به کلمه جدیدی برخوردید، می‌توانید آن را در بلاگ رمزینکس جست و جو کنید. مثلا می‌دانید الگوریتم اثبات تاریخچه چیست؟ اگر نمی‌دانید همین بالا در نوار جستجو بنویسید و این از این نوآوری سر در بیاورید!

آموزش تحلیل تکنیکال و فاندامنتال برای تازه‌کارها

آیا تاریخ خودش را تکرار می‌کند؟ تحلیل تکنیکال ارز‌های دیجیتال بر این اصل استوار است که «بله، تاریخ خودش را تکرار می‌کند!» در این نوع از تحلیل بازار، تریدرها به دنبال الگوهای تکرار شونده در قیمت می‌گردند. به این منظور نمودارهای شمعی (همان نمودارهای سبز و قرمزی که شاید در نگاه اول پیچیده به نظر بیایند) را با دقت پایش می‌کنند تا ببینند کدام یک از الگوهای معروف در نمودار ظاهر می‌شود. مثلا ممکن است قیمت دوبار به یک سقف برسد و سپس بریزد (سقف دوقلو) یا یک مثلث به شکل پرچم ایجاد شود و در انتهای مثلث، قیمت رشد کند. تحلیل تکنیکال می‌گوید که چون ۱۰۰۰ بار پس از تشکیل الگوی سقف دوقلو قیمت ریخته است، بار ۱۰۰۱ام هم احتمال تکرار این رفتار وجود دارد.

از طرفی، نوعی دیگر از تحلیل وجود دارد که دیدگاهی بلندمدت‌تر دارد. در تحلیل بنیادی یا فاندامنتال، تحلیلگر به دنبال یافتن ارزش ذاتی یک پروژه است؛ تا ببیند آیا این پروژه در آینده رشد خواهد کرد یا نه. مثلا فرض کنید کوین جدیدی به بازار آمده که بسیار سریع‌تر از ارزهای دیگر جابجا می‌شود و هزینه انتقالش هم پایین‌تر است. پس این می‌تواند نشانه‌ای مثبت برای رشد این ارز در آینده باشد.

نمودار تاریخی MVRV بیت کوین
با بررسی نمودار MVRV بیت کوین (که یک شاخص در تحلیل آنچین است) می‌توانید ببینید که چه زمانی بیت کوین بسیار ارزان شده است و احتمالا زمان خوبی برای خرید است.

برای انجام یک تحلیل کامل و جامع، نیاز است که سرمایه‌گذار هر دو نوع تحلیل تکنیکال ارز دیجیتال و تحلیل بنیادی را بشناسد. علاوه بر این دو، تحلیل آنچین نیز وجود دارد که به بررسی اطلاعات و داده‌های درون بلاکچین می‌پردازد. با استفاده از این تحلیل می‌توانید مشاهده کنید که چه زمانی سرمایه‌گذاران بزرگ دست به فروش می‌زنند یا چه زمانی قیمت بیت کوین به محدوده حباب نزدیک شده است و احتمال ریزش وجود دارد.

اشتباهات رایج هنگام ورود به بازار رمزارزها

اشتباهات واضحی وجود دارد که اکثر تازه‌واردان، همان ابتدا دچارش می‌شوند. اگر شما بتوانید از این موارد دوری کنید، در ابتدای راه چندین قدم جلوتر از دیگران گام خواهید برداشت.

  • خرید ارزهایی که «همه» می‌گویند: این که «همه» می‌گویند ارزی آینده دارد، تضمین نمی‌کند که واقعا آینده داشته باشد. همیشه خودتان درباره ارزها تحقیق کنید و اگر به نظرتان واقعا مشکلی از مشکلات اقتصاد را حل می‌کرد، روی آن حساب کنید.
  • خرید یک‌جا: هیچوقت تمام پول خود را یک‌جا وارد بازار نکنید. ممکن است بازار بریزد و تا مدت‌های طولانی در ضرر بمانید. به جای این کار، سرمایه خود را مثلا به ۸ بخش تقسیم کنید و هر ماه، یک هشتم پول خود را رمزارز بخرید. با این کار میانگین قیمت خرید خود را بهبود می‌دهید و سرمایه‌گذاری کم‌ریسک‌تری خواهید داشت.
  • بی‌توجهی به کارمزدها: برخی صرافی‌ها کارمزد معامله بالایی می‌گیرند. کمترین کارمزد معامله مربوط به صرافی رمزینکس است؛ پس اینجا می‌توانید با خیال راحت معامله کنید. از طرفی برداشت ارز دیجیتال از صرافی نیز کارمزد دارد. پس هنگام برداشت، به کارمزد برداشت نیز توجه کنید.
  • بی‌توجهی به چرخه‌های ارز دیجیتال: خوشبختانه بازار ارزهای دیجیتال حول محور رویدادی به نام هاوینگ بیت کوین نوسان می‌کند. یعنی به طور تاریخی هر چهار سال، رفتار بازار تکرار شده است. با بررسی این چرخه‌ها، می‌توانید متوجه شوید که آیا الان زمان مناسبی برای سرمایه‌گذاری است یا خیر.
  • کوتاهی در یادداشت ۱۲ کلمه کیف پول: این ۱۲ کلمه، که عبارت بازیابی یا سید فریز هم نامیده می‌شوند، حکم کلید شما برای دسترسی به دارایی‌های دیجیتال را دارند. آن‌ها را حتما با دقت روی کاغذ بنویسید و در محل امنی نگهداری کنید. این کلمات گاوصندوق شما هستند. هرگز آن‌ها را به کسی نشان ندهید. فراموش نکنید که بسیار سرمایه‌گذار میلیاردر وجود دارد که به علت گم کردن این کلمات، دیگر دسترسی به بیت کوین‌هایشان ندارند و متاسفانه هیچ کاری نمی‌شود برایشان کرد.

انتخاب صرافی و کیف پول امن برای شروع

از کجا بخرم؛ سرمایه‌ام را کجا نگهدارم و برای ورود به بازار ارز دیجیتال از کجا شروع کنیم؟ سوالات خوبی است. ابتدا باید یک صرافی با ویژگی‌های زیر پیدا کنید:

  • امنیت بالا
  • بازارهای متنوع
  • کارمزدهای پایین
  • رابط کاربری ساده
  • پایداری بالا

به عنوان یک تازه‌کار، نباید زیاد ریسک کنید. پس از صرافی‌ای استفاده کنید که مانند رمزینکس باشد؛ یعنی علاوه بر ارزهای دیجیتال، بازارهای کم‌ریسک‌تری مثل طلا یا حتی صندوق‌های بازده ثابت (صندوق رمزفیکس رمزینکس حدود ۳۵٪ بازدهی سالانه دارد) را پوشش دهد.

نمودار رمزفیکس در رمزینکس
قیمت رمزفیکس رمزینکس همیشه رو به بالاست، یعنی سرمایه‌گذاری بدون ریسک!

جدول کارمزدهای صرافی را نیز پیش از ثبت‌نام بررسی کنید، مثلا کارمزدهای معاملات رمزینکس از ۰.۲٪ شروع می‌شود و با افزایش حجم معاملات شما، به صورت پلکانی کاهش می‌یابد. این میزان کارمزد در میان پلتفرم‌های حرفه‌ای مشابه، کمترین است.

تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز (CEX و DEX)

در دنیای ارزهای دیجیتال دو نوع صرافی وجود دارد که تفاوت‌های آن در این مقاله بصورت کامل بررسی شده است،‌با این حال بصورت خلاصه تفاوت این ۲ صرافی به شرح زیر است:

  • متمرکز (CEX): این پلتفرم‌ها مانند سایت‌های معمولی هستند که حساب و کتاب معاملات شما را روی سرورهای خود نگه می‌دارند. خریداران را به فروشندگان متصل می‌کنند و برای این خدمات کارمزد دریافت می‌کنند. رمزینکس و بایننس، مثالی از دو صرافی متمرکز هستند.
  • غیرمتمرکز (DEX): این پلتفرم‌ها تفاوت عمده‌ای با سایت‌های معمولی دارند؛ به جای این که اطلاعات حساب شما را در خود ذخیره کنند، فقط معاملات شما را بر بستر قراردادهای هوشمند بلاکچین‌ها پیاده‌سازی می‌کنند. مثلا یک قرارداد هوشمند می‌سازند که طی آن شما مقداری اتریوم می‌دهید و مقداری تتر دریافت می‌کنید. به این صورت معامله به صورت خودکار و درون بلاکچین انجام می‌شود.
ویژگیصرافی‌های متمرکز (CEX)صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)
تعریفپلتفرم‌های مشابه سایت‌های معمولی که حساب و کتاب معاملات را روی سرورهای خود نگه می‌دارند.پلتفرم‌هایی که معاملات را مستقیما بر بستر قراردادهای هوشمند بلاکچین پیاده‌سازی می‌کنند.
کنترل داراییدارایی‌ها در کیف پول صرافی نگهداری می‌شود. شما کلید خصوصی خود را ندارید و به صرافی اعتماد می‌کنید.دارایی‌ها در کیف پول شخصی شما می‌ماند. شما همیشه کلید خصوصی خود را در اختیار دارید.
احراز هویت (KYC)الزامی است (برای رعایت قوانین دولتی).نیازی نیست و کاربران ناشناس هستند.
نحوه اتصالثبت نام با ایمیل و اطلاعات شخصی.اتصال مستقیم با آدرس کیف پول (مثلا متامسک).
مدل معاملاتیدفتر سفارشات (Order Book) سنتی.اغلب بازارساز خودکار (AMM) و استخرهای نقدینگی.
سرعت و راحتیبالاتر و کاربری آسان‌تر (به دلیل انجام معاملات در سرور داخلی).پایین‌تر و پیچیده‌تر (به دلیل نیاز به تعامل با بلاکچین).
پشتیبانی از پول فیاتبله، امکان واریز و برداشت ریال.خیر، معامله فقط با ارزهای دیجیتال.
مثالبایننس، رمزینکس، کوین‌بیس و …یونی‌سواپ (Uniswap)، پنکیک‌سواپ (PancakeSwap) و …
مقایسه صرافی‌های متمرکز با غیرمتمرکز

بهترین صرافی‌های ایرانی برای خرید ارز دیجیتال با ریال

اولین قدم ورود به بازار ارزهای دیجیتال، تبدیل ریال به یک رمزارز دلخواه است. برای این کار باید از یک صرافی ارز دیجیتال ایرانی مثل رمزینکس استفاده کنید. یک صرافی ایرانی خوب باید:

  • امنیت بالا داشته باشد.
  • تنوع دارایی‌هایش گسترده باشد؛ از انواع ارزهای دیجیتال معتبر گرفته تا طلا و حتی نقره.
  • پشتیبانی شبانه‌روزی ارائه دهد.
  • رابط کاربری ساده در کنار قابلیت‌های حرفه‌ای داشته باشد.

صرافی رمزینکس از این نظر که کمترین کارمزد معامله و خرید تتر را دارد، انتخاب مناسبی برای تازه‌واردان و حرفه‌ای‌هاست؛ همچنین وجود صندوق‌های بازدهی ثابت مثل رمزفیکس رمزینکس را مناسب افرادی می‌کند که می‌خواهند در معرض ریسک‌های گاه شدید بازار رمزارزها نباشند.

مزایا و معایب صرافی‌های خارجی برای کاربران ایرانی

هیچکس دوست ندارد پولش در یک صرافی قفل یا اصطلاحا فریز شود؛ این اتفاقی بود که برای برخی از کاربران ایرانی در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ افتاد. از آن سال‌ها بود که صرافی‌های معتبر خارجی مثل بایننس و کوکوین، شروع به مسدود کردن حساب کاربران ایرانی کردند و پس از آن اجازه فعالیت به هیچ ایرانی‌ای ندادند. این سخت‌گیری به علت تحریم‌هایی بود که علیه ایرانیان وضع شده بود.

پیام هشدار مسدود شدن حساب کاربری بایننس
پیام ترسناک مسدود شدن حساب کاربری بایننس، به علت شناسایی کاربر ایرانی.

صرافی‌های خارجی با وجود نقدینگی بالا، کارمزدهای پایین و رمزارزهای متنوع، گزینه‌ای بسیار پرخطر برای کاربران ایرانی به حساب می‌آیند. کوچک‌ترین نشت IP در این صرافی‌ها می‌تواند منجر به بسته شدن حساب کاربری شود. برای همین توصیه می‌شود که مبتدی‌ها هرگز سراغ صرافی‌های خارجی نروند تا سرمایه‌شان در معرض مسدود شدن قرار نگیرد. از طرفی در صرافی‌های خارجی امکان تبدیل ریال به ارز دیجیتال وجود ندارد؛ زیرا این پلتفرم‌ها به سیستم بانکی ایران متصل نیستند.

معرفی کیف پول‌های امن (Trust Wallet، Metamask، Ledger، Trezor)

پس از این که اولین ارز دیجیتال خود را خریداری کردید، وقت آن است که آن را به یک کیف پول امن و معتبر منتقل کنید. هر کیف پول، از بلاکچین‌های مختلفی پشتیبانی می‌کند؛ بنابراین پیش از انتخاب کیف پول، باید بدانید که می‌خواهید از چه ارزی نگهداری کنید. در ادامه ۴ کیف پول بسیار محبوب و معتبر معرفی می‌شوند:

  • تراست ولت (Trust Wallet): این کیف پول انتخاب اول اکثر کاربران ایرانی است؛ زیرا تقریبا از تمام ارزهای دیجیتال دنیا پشتیبانی می‌کند. اما بزرگترین محدودیت آن می‌تواند احتمال قطع دسترسی به رابط کاربری برنامه یا محدودیت در استفاده از DApps برای برخی کاربران ایرانی باشد. با این حال، جای نگرانی نیست؛ زیرا کیف پول‌ها فقط کلید دسترسی شما به دارایی‌هایتان روی بلاکچین هستند و هرگز دارایی شما را مسدود نمی‌کنند. اگر با خطایی مواجه شدید، کافیست ۱۲ کلمه بازیابی (Seed Phrase) خود را در یک کیف پول دیگر (مانند متامسک) وارد کنید تا فورا و بدون هیچ مشکلی دوباره به کل دارایی خود دسترسی پیدا کرده و معاملاتتان را انجام دهید.
  • متامسک (MetaMask): اگر می‌خواهید با دنیای غیرمتمرکز (DApps) اتریوم و شبکه‌های سازگار با آن (مثل پالیگان یا بی‌ان‌بی اسمارت چین) کار کنید، متامسک بهترین گزینه است. این کیف پول مثل یک پل عمل می‌کند که مرورگر شما را به بلاکچین متصل می‌کند؛ یعنی با چند کلیک می‌توانید به صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) مثل یونی‌سواپ وصل شوید یا NFT بخرید. کافی است افزونه مرورگر یا نرم‌افزار موبایلی متامسک را نصب کنید.
  • لجر (Ledger): مناسب افرادی است که دارایی دیجیتال زیادی دارند. این کیف پول یک دستگاه سخت‌افزاری شبیه فلش مموری است که مهم‌ترین کار را برای شما انجام می‌دهد: کلیدهای خصوصی دارایی شما را کاملا آفلاین و دور از هرگونه هک اینترنتی نگه می‌دارد. به همین علت، لجر امن‌ترین راه برای ذخیره بلندمدت ارزهای شماست. لجر مدل‌های مختلفی مثل Nano S Plus و Nano X دارد که هر کدام قابلیت‌های متفاوتی (مانند بلوتوث) ارائه می‌کنند. ارزان‌ترین مدل لجر، یعنی Nano S Plus، در حال حاضر حدود ۷۹ دلار قیمت دارد.
  • ترزور (Trezor): ترزور هم دقیقا مثل لجر، یک کیف پول سخت‌افزاری است. این دستگاه کوچک با نگه داشتن کلیدهای خصوصی شما به دور از کامپیوتر یا موبایل، عملا دارایی را در برابر هک‌های آنلاین مصون می‌کند. Trezor هم مدل‌های متنوعی دارد، از جمله مدل‌های محبوبی مثل Trezor Model One (که اغلب ارزان‌ترین گزینه است) و Trezor Model T (که دارای صفحه نمایش لمسی است). مدل Trezor Model One که مدل پایه است، قیمتی حدود ۴۹ دلار دارد و برای شروع گزینه‌ای مناسب است.
  • بلوولت (BlueWallet): اگر فقط از بیت کوین نگهداری می‌کنید، بلوولت بهترین گزینه موبایلی است. این کیف پول متن باز است و کد آن توسط برنامه‌نویسانی از سطح جهان تایید شده است. رابط کاربری بسیار ساده دارد و بهترین کیف پول برای مدیریت بیت کوین برای تازه‌کاران است.

نکات امنیتی مهم در نگهداری دارایی‌های دیجیتال

با توجه به اینکه در جهان ارزهای دیجیتال خودتان بانک خودتان هستید، حفظ امنیت به عهده شماست. پس رعایت چند نکته امنیتی حیاتی است:

  • ۱۲ کلمه بازیابی (Seed Phrase) را روی کاغذ یادداشت کنید: این ۱۲ یا ۲۴ کلمه کلید گنج شماست. آن را هرگز در موبایل، کامپیوتر یا فضای ابری (مثل تلگرام، ایمیل یا گوگل درایو) ذخیره نکنید. بهترین راه نوشتن آن روی کاغذ (یا حکاکی روی فلز اگر خیلی سخت‌گیر هستید!) و نگهداری در یک جای امن است.
  • کیف پول سخت‌افزاری تهیه کنید: اگر مقدار قابل توجهی دارایی دارید، حتما یک کیف پول سخت‌افزاری تهیه کنید. این دستگاه‌ها کلید خصوصی شما را آفلاین نگه می‌دارند و شما را در برابر هک‌های آنلاین محافظت می‌کنند.
  • هنگام خرید NFT یا اتصال به DAppها محتاط باشید: فقط به وب‌سایت‌ها و قراردادهای هوشمند شناخته‌شده متصل شوید. قبل از تایید تراکنش در کیف پول، همیشه مجوزهایی که به قرارداد هوشمند می‌دهید را بررسی کنید.
  • برای هر پلتفرم (مثل صرافی یا ایمیل) رمز عبور متفاوت و قوی استفاده کنید: از یک رمز عبور برای چند جا استفاده نکنید.
  • تایید دو مرحله‌ای (2FA) را فعال کنید: برای صرافی‌های متمرکز و ایمیل‌های اصلی خود، حتما از تایید دو مرحله‌ای بر پایه برنامه Google Authenticator استفاده کنید.
  • حواستان به لینک‌ها باشد: هیچ‌کس از تیم پشتیبانی تراست ولت، متامسک یا صرافی‌ها هرگز از شما ۱۲ کلمه بازیابی‌تان را نخواهد پرسید. اگر کسی این کلمات را خواست، مطمئن باشید کلاه‌بردار است. همچنین روی لینک‌های مشکوک کلیک نکنید؛ چون ممکن است باعث هک کیف پول موبایلی شما شوند.
تصویر حساب‌های جعلی با نام رمزینکس در اینستاگرام
حواستان باشد که حساب‌های جعلی زیادی با نام پلتفرم‌های معتبر ساخته می‌شود که نباید به آن‌ها اعتماد کرد. مثلا حساب رسمی رمزینکس در اینستاگرام، گزینه اول (@ramzinex_com) است.

حداقل سرمایه لازم برای ورود به بازار کریپتو

می‌پرسید چگونه وارد بازار کریپتو شویم؟ ابتدا به مقداری پول نیاز دارید که قصد ندارید تا مدت‌ها از آن استفاده کنید. حتی ۲۰۰ هزار تومان هم می‌تواند کافی باشد؛ البته اگر از یک صرافی مثل رمزینکس استفاده کنید!

آیا با ۱ میلیون تومان هم می‌توان وارد ارز دیجیتال شد؟

بله؛ به طور کلی هیچ محدودیتی در خرید ارزهای دیجیتال وجود ندارد. در تئوری، می‌توانید فقط یک ساتوشی (کوچک‌ترین واحد بیت کوین که معادل ۰.۰۰۰۰۰۰۰۱ بیت کوین است) بخرید که در حال حاضر معادل ۱۴۰ تومان است. البته اینجاست که اهمیت یک صرافی ارز دیجیتال معتبر مشخص می‌شود؛ مثلا رمزینکس برای راحتی کار، این امکان را فراهم کرده است که سرمایه‌گذاری خود را حتی با ۱۰۰ هزار تومان شروع کنید. بهترین ارز دیجیتال برای سرمایه گذاری با پول کم به قیمت ارز بستگی ندارد، بلکه به ریسک‌پذیری شما بستگی دارد. یعنی شما می‌توانید با پول کم هم روی بیت کوین سرمایه‌گذاری کنید و هم روی میم کوین‌های ارزانی مثل شیبا. با این حال خرید شیبا ریسک بسیار زیادی برای یک تازه‌کار دارد؛ زیرا تشخیص موقعیت‌های خرید چنین ارزی بسیار پیچیده است.

خرید مقدار بسیار کم بیت کوین در اپلیکیشن رمزینکس
در رمزینکس می‌توانید مقدار بسیار کمی بیت کوین، (مثلا ۱۳ هزار تومان!) بخرید.

استراتژی شروع با سرمایه کم

بهترین استراتژی برای شروع با سرمایه کم، خرید مقدار کوچکی بیت کوین یا اتریوم است. این دو ارز، بزرگ‌ترین رمزارزهای بازار از لحاظ حجم بازار هستند و کم‌ریسک‌ترین به شمار می‌روند. البته ریسک بیت کوین از اتریوم نیز پایین‌تر است. پس، می‌توانید به رمزینکس و سپس بخش معاملات سر زده و اولین بیت کوین خودتان را با ۲۰۰ هزار تومان بخرید. به عقیده بسیاری، بهترین ارز دیجیتال برای سرمایه گذاری بیت کوین است.

حال باید این عمل را تکرار کنید. مثلا هر ماه ۲۰۰ هزار تومان بیت کوین بخرید. البته انتظار نداشته باشید که این ۲۰۰ هزار تومان‌ها به زودی به ۱۰۰ میلیون تومان برسند؛ اما می‌توانید مطمئن باشید که پس از چند سال ارزششان چندین برابر شده است.

خرید کسری از بیت‌کوین و اتریوم

برای خرید بیت کوین یا اتریوم، نیاز نیست یک کوین کامل بخرید. هر دو کوین به بخش‌های بسیار کوچکی بخش‌پذیر هستند و می‌توانید تنها تکه کوچکی از این کوین‌‌ها را بخرید. مثلا یکی از کاربران رمزینکس به تازگی فقط ۰.۰۰۰۰۰۱ بیت کوین به مبلغ ۱۴۰ هزار تومان خرید؛ احتمالا فقط می‌خواست آزمایش کند که چطور یک خرید انجام می‌شود!

مقایسه بازدهی سرمایه کوچک در کریپتو و طلا

مهم نیست که چقدر سرمایه‌گذاری می‌کنید، مهم درصد رشد سرمایه شماست. تجربه نشان داده که رشد بیت کوین از رشد طلا در چندین سال گذشته بیشتر بوده است؛ با این حال نوسانات بیت کوین نیز به همین شکل بیشتر بوده است.

مثلا در نمودار زیر مشاهده می‌شود که نوسانات بیت کوین (نمودار بالا) در سال اخیر بسیار بیشتر از طلا (نمودار پایین) بوده است؛ با این حال بازدهی طلا از اول سال ۲۰۲۴ میلادی نیز از بیت کوین بیشتر بوده است. اما در مقیاس دو ساله، بازدهی بیت کوین دو برابر طلا بوده است.

نمودار مقایسه بازدهی بیت کوین و طلا
مقایسه بازدهی طلا و بیت کوین در سال‌های گذشته.

پس اگر طلا بخرید، می‌دانید که به احتمال زیاد طی یک سال سود خواهید کرد؛ اما تضمینی به سودآور بودن سرمایه‌گذاری یک ساله روی بیت کوین وجود ندارد. اگر در انتهای یک روند صعودی بیت کوین بخرید، حداقل دو سال باید صبر کنید تا وارد سود شوید.

استراتژی‌های سرمایه‌گذاری در بازار ارز دیجیتال

آموزش سرمایه گذاری ارز دیجیتال با انتخاب یک استراتژی هوشمندانه آغاز می‌شود. شما باید بسته به سلیقه شخصی، نیازهای مالی و الگوی شخصیتی خود، بهترین مسیر را با توجه به ویژگی‌های هر مسیر انتخاب کنید.

تفاوت سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و بلندمدت

در سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، هدف اصلی بهره‌برداری از نوسانات قیمتی روزانه یا هفتگی است. بنابراین تمرکز بر تحلیل تکنیکال، اخبار لحظه‌ای و زمان‌بندی ورود و خروج اهمیت زیادی دارد. اما در سرمایه‌گذاری بلندمدت، تمرکز بر چشم‌انداز پروژه، تیم توسعه، کاربرد واقعی و جایگاه آن در بازار است. سرمایه‌گذاران بلندمدت از نوسانات کوتاه‌مدت چشم‌پوشی می‌کنند و به رشد ارزش دارایی در بازه‌های چندساله امید دارند. البته سرمایه‌گذاری بلندمدت به افراد صبور توصیه می‌شود! هرچند در تریدهای کوتاه‌مدت هم اگر صبر نداشته باشید احتمالا نتوانید به صورت مستمر سودآور باشید.

اینفوگرافی مقایسه هولد کردن و ترید کردن

هولد کردن یا ترید؟ کدام بهتر است؟

اگر اهل هیجان، تحلیل لحظه‌ای و تصمیم‌گیری سریع هستید، ترید می‌تواند برایتان جذاب باشد؛ اما باید بدانید که نیاز به مهارت، نظم و استراتژی دقیق دارد. در مقابل، هولد کردن یا نگهداری بلندمدت ارزهای ارزشمند، گزینه‌ای مناسب‌تر برای افرادی است که زمان یا دانش کافی برای معامله روزانه ندارند. بسیاری از سرمایه‌گذاران موفق ترکیبی از این دو روش را انتخاب می‌کنند: بخشی از دارایی را به هولد و بخش دیگر را به معاملات اختصاص می‌دهند.

مفهوم استیکینگ (Staking) و ییلد فارمینگ (Yield Farming)

استیکینگ یعنی قفل کردن دارایی در شبکه‌های مبتنی بر الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) برای کمک به امنیت شبکه و در عوض دریافت پاداش. ییلد فارمینگ نیز به معنی سپرده‌گذاری در پلتفرم‌های دیفای برای کسب سود از طریق تامین نقدینگی یا وام‌دهی است. هر دو روش به شما اجازه می‌دهند بدون نیاز به ترید، از دارایی‌های خود درآمد غیرفعال (Passive Income) داشته باشید. البته فراموش نکنید که در این روش‌ها دارایی شما در یک پلتفرم قفل می‌شود و هم ریسک‌های امنیتی پلتفرم وجود دارد و هم ریسک نوسان قیمت، در بازه‌ای که دارایی شما قفل شده است.

مدیریت ریسک و تعیین حد ضرر در معاملات

اگر ریسک را مدیریت نکنید، تریدر موفقی نخواهید شد! مهم‌ترین اصل سوددهی در بازار کریپتو، مدیریت ریسک است. شما باید پیش از هر معامله مشخص کنید که حداکثر ضرری که می‌پذیرید چقدر است. تعیین حد ضرر (Stop Loss) به شما کمک می‌کند جلوی زیان‌های بزرگ را بگیرید و تصمیم‌های احساسی نگیرید. فراموش نکنید که هیچ تحلیل‌گری همیشه درست نمی‌گوید؛ اما معامله‌گر حرفه‌ای کسی است که وقتی اشتباه می‌کند، ضررش را محدود نگه می‌دارد.

تنوع‌بخشی هوشمندانه پورتفولیو

تمام تخم مرغ‌هایتان را در یک سبد نگذارید! یکی از اشتباهات رایج در سرمایه‌گذاری، تمرکز بیش از حد روی یک دارایی است. تنوع‌بخشی یعنی توزیع سرمایه بین چند پروژه با کاربردها و ریسک‌های متفاوت؛ مثلا ترکیب بیت کوین و اتریوم با چند پروژه دیفای یا لایه ۲. این کار باعث می‌شود در صورت ریزش شدید یک دارایی، کل سبد شما ضرر نکند. می‌توانید با تخصیص بخشی از سرمایه به دارایی‌های کم‌ریسک‌تر (مثل استیبل کوین‌ها، طلا یا صندوق رمزفیکس رمزینکس)، ثبات بیشتری به پورتفوی خود بدهید.

طلا، نقره و صندوق بازدهی ثابت رمزفیکس در رمزینکس
یکی از نقاط قوت رمزینکس، ارائه بازار طلا، نقره و صندوق با بازدهی ثابت (تا سالانه ۳۵٪) است که ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد.

پس پیش از ثبت نام در یک صرافی ارز دیجیتال بررسی کنید که آن پلتفرم در کنار رمزارزها، چه بازارهای کم‌ریسکی را پوشش می‌دهد. طلا و نقره همیشه گزینه‌های مناسبی برای کاهش ریسک هستند.

ریسک‌ها و چالش‌های ورود به بازار رمزارز

شما در حال پا گذاشتن در مسیری هستید که به راه‌های فرعی فراوانی ختم می‌شود. اگر ریسک‌های مسیر را نشناسید، نمی‌توانید خودتان را برای خطرات آماده کنید. پس با چالش‌های مسیر سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال آشنا شوید تا بتوانید بهترین برنامه‌ریزی را برای سرمایه‌تان داشته باشید.

نوسانات شدید قیمت و تاثیر احساسات بازار

بازار رمزارزها درست مثل دریای متلاطم است؛ گاهی آرام و گاهی پر از طوفان. ممکن است امروز بیت کوین در حال رکوردشکنی باشد و فردا ظرف چند ساعت ۱۰ درصد سقوط کند.

نمودار سقوط ارز لونا
ارز لونا در سال ۲۰۲۲ از ۱۱۸ دلار به صفر رسید و پروژه ورشکست شد.

بسیاری از تازه‌واردها در چنین شرایطی گرفتار احساسات می‌شوند؛ با ترس می‌فروشند یا با طمع بیش از حد خرید می‌کنند. به همین علت گفته می‌شود که در کریپتو، مدیریت ذهن همان‌قدر مهم است که مدیریت پورتفولیو. هرکس در این بازار برنامه نداشته باشد، سرمایه‌اش توسط نهنگ‌ها بلعیده می‌شود!

پروژه‌های اسکم و کلاهبرداری‌های کریپتویی

در جهانی زندگی می‌کنیم که همیشه افرادی به دنبال کلاهبرداری و سودجویی هستند. در این بازار، پروژه‌هایی با وعده سودهای نجومی، توکن‌هایی که هیچ محصول یا هدف واقعی ندارند و صرافی‌هایی که یک‌شبه ناپدید می‌شوند، همگی در دسته اسکم‌ها قرار می‌گیرند. مثال معروف آن، پروژه Bitconnect بود که با وعده سود ثابت روزانه، میلیاردها دلار از مردم گرفت و در نهایت فروپاشید. پیش از سرمایه‌گذاری در هر پروژه، حتما وایت‌پیپر، تیم توسعه و جامعه کاربرانش را بررسی کنید و هرگز فقط بر اساس تبلیغات تصمیم نگیرید.

خطر فریز شدن دارایی در صرافی‌های خارجی

یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌ها برای کاربر ایرانی، مسدود شدن حساب در صرافی‌های خارجی است. صرافی‌هایی مثل Binance یا KuCoin در سال ۲۰۲۲ حساب کاربران ایرانی را پس از شناسایی مسدود کرده بودند. پس از آن سیل مسدود کردن‌ها ادامه یافت و تا به امروز صرافی‌های بسیار اندکی وجود دارند که هنوز حاضرند به ایرانیان خدمت دهند. برای کاهش این ریسک، بهتر است دارایی خود را در کیف پول شخصی (مثل Trezor یا Trust Wallet) نگه دارید و فقط هنگام معامله، بخش کوچکی را به صرافی ایرانی منتقل کنید.

قوانین و محدودیت‌های ارز دیجیتال در ایران

خوشبختانه انجام فعالیت‌های رمزارزی مثل هولد کردن یا ترید در ایران قانونی است. تنها استخراج ارز دیجیتال است که نیاز به مجوزهای مخصوص خود دارد. از طرفی قوانین جدیدی در حال وضع شدن هستند که می‌خواهند مالیات بر ارز دیجیتال اعمال کنند. طبق یکی از جدیدترین خبرها، بانک مرکزی سقف خرید و نگهداری تتر را نیز برای کاربر ایرانی مشخص کرده است. بنابراین لازم است همیشه جدیدترین خبرها در حوزه قانون‌گذاری را مطالعه کنید تا از جزئیات جدید بی‌اطلاع نمانید.

چگونه امنیت دارایی‌ها را حفظ کنیم؟

مسئولیت امنیت رمزارزها روی دوش شماست، چون شما بانک خودتان هستید! اگر ۱۲ کلمه عبارت بازیابی‌تان را گم کنید، هیچ صرافی‌ای نمی‌تواند آن را برگرداند. پس اولین قدم، نگهداری ایمن «سید فریز» روی کاغذ یا در دستگاه‌های آفلاین است. از رمزهای قوی و احراز هویت دو مرحله‌ای (۲FA) در صرافی‌ها استفاده کنید و هرگز لینک‌های مشکوک یا پیشنهادهای «پشتیبانی جعلی» را باز نکنید. در شکاک بودن، مثل شاهزاده هملت باشید و به توصیه دیگران دست به خرید یا سرمایه‌گذاری نزنید.

نمونه‌ای از یک ایمیل جعلی که برای کلاهبرداری است.
نمونه‌ای از یک ایمیل جعلی که ادعا می‌کند از طرف تراست ولت است؛ اما یک کلاهبرداری است.

روش‌های واقعی کسب درآمد از ارز دیجیتال

راه‌های بسیاری برای رسیدن به درآمد در جهان ارزهای دیجیتال وجود دارد! یک نگاه به گزینه‌های زیر بیندازید و ببینید که کدام یک بیشتر مناسب روحیات و سلیقه شماست.

ترید روزانه و نوسان‌گیری

ترید روزانه یعنی خرید و فروش رمزارزها در بازه‌های زمانی کوتاه برای استفاده از نوسانات قیمت. ممکن است صبح بیت کوین را در ۱۲۰ هزار دلار بخرید و عصر در ۱۲۲ هزار دلار بفروشید. این روش سودآور است؛ اما نیاز به دانش تحلیل تکنیکال، مدیریت احساسات و تجربه بالا دارد؛ چون هر تصمیم اشتباه می‌تواند ضرر بزرگی به همراه داشته باشد. همچنین یک تریدر باید صبر بالا داشته باشد و روزهایی که در حال ضرر کردن است را تحمل کند.

هولد بلندمدت روی پروژه‌های معتبر

در روش هولد، شما رمزارزهایی با ارزش بالا مثل بیت کوین، اتریوم یا سولانا را خریداری و برای ماه‌ها یا سال‌ها نگهداری می‌کنید. این استراتژی بیشتر برای کسانی مناسب است که به آینده فناوری بلاکچین ایمان دارند و نمی‌خواهند هر روز درگیر نوسانات بازار شوند. بسیاری از سرمایه‌گذاران موفق، ثروت خود را با همین روش ساخته‌اند.

شرکت در ایردراپ‌ها و لانچ‌پدها

ایردراپ‌ها پاداش‌هایی هستند که پروژه‌ها برای جذب کاربران جدید می‌دهند. شما با انجام کارهایی ساده مثل اتصال کیف پول یا استفاده آزمایشی از پلتفرم، توکن رایگان دریافت می‌کنید. لانچ‌پدها هم فرصت خرید توکن‌های جدید قبل از لیست شدن در صرافی‌ها را فراهم می‌کنند. البته مراقب باشید؛ همه ایردراپ‌ها معتبر نیستند و لانچ‌پدها هم معمولا در پلتفرم‌هایی ارائه می‌شوند که فعالیت ایرانیان را منع کرده‌اند.

استیکینگ و دریافت سود دوره‌ای

استیکینگ یعنی قفل کردن رمزارز در شبکه‌هایی مثل اتریوم یا سولانا برای کمک به تایید تراکنش‌ها و حفظ امنیت شبکه. در عوض، پاداشی به صورت توکن جدید دریافت می‌کنید؛ شبیه سود سپرده بانکی اما در دنیای کریپتو.

صفحه استیکینگ در رمزینکس
در بخش «استیکینگ» رمزینکس می‌توانید تنها با سپرده‌گذاری ارز دیجیتال، سود ماهانه دریافت کنید. (APR به معنای سود سالانه است)

نرخ سود بسته به پروژه و مدت قفل شدن دارایی متفاوت است، بنابراین پیش از استیک کردن، شرایط هر شبکه را بررسی کنید.

درآمد دلاری از فریلنس با کریپتو

اگر مهارت‌هایی مثل طراحی، نویسندگی یا برنامه‌نویسی دارید، می‌توانید در سایت‌هایی مثل LaborX یا CryptoTask پروژه بگیرید و دستمزد خود را به صورت رمزارز دریافت کنید. این روش به شما امکان می‌دهد حتی بدون حساب بانکی بین‌المللی، درآمد دلاری واقعی کسب کنید. فقط کافی است یک کیف پول امن داشته باشید و پروژه‌های معتبر را انتخاب کنید.

بهترین نقطه شروع برای کاربران ایرانی

حالا وقت پاسخ به این پرسش است که برای ورود به بازار ارز دیجیتال از کجا شروع کنیم؟ ابتدا یک صرافی انتخاب کنید که مانند رمزینکس، بازارهای متنوع و کم‌ریسک مثل طلا و صندوق با بازدهی ثابت ارائه دهد. البته این صرافی باید ویژگی‌های پایه‌ای مثل نقدینگی مناسب و امنیت بالا را نیز داشته باشد. سپس با خرید چند دارایی کم‌ریسک، می‌توانید اولین قدم خود را بردارید. خریدهای اول خود را حجیم انجام ندهید، آرام آرام پایتان را در استخر بگذارید تا در مسیر با چالش‌های جدید روبرو نشوید و هر قدم محکم باشد.

کدام رمزارزها برای شروع مناسب‌ترند؟

کم‌ریسک‌ترین ارز دیجیتال از لحاظ نوسانات قیمت، تتر است. زیرا قیمت آن همیشه برابر با یک دلار آمریکا است. پس هر زمان که دلار آمریکا در ایران گران شود، قیمت تتر نیز گران می‌شود. بیت کوین نیز در بازه‌های بلندمدت همیشه سودآور است. اتریوم اما کمی ریسک بیشتری دارد؛ اما دامنه نوسانات بیشتری نیز دارد و اگر بتوانید حرکات آن را تحلیل کنید می‌تواند سودآوری بالایی داشته باشد.

در کنار این رمزارزها، می‌توانید طلا و سهم‌هایی از صندوق سود ثابت رمزفیکس نیز خریداری کنید تا ریسک خود را کاهش دهید. البته صندوق سود ثابت مخصوص رمزینکس است و یک دارایی رمزارزی نیست.

انتخاب شبکه انتقال مناسب (TRC20، ERC20، BEP20)

توکن‌های ارز دیجیتال مثل تتر، روی شبکه‌های (بلاکچین‌ها) مختلفی وجود دارند. معروف‌ترین شبکه‌ها گزینه‌های زیر هستند:

استاندارد شبکهبلاکچینویژگی بلاکچین
ERC20اتریوم ETHEREUMبسیار امن، کارمزد و سرعت معمولی
TRC20ترون TRONامنیت متوسط، کارمزد معمولی و سرعت بالا
BEP20بی‌ان‌بی اسمارت چین BSCامنیت متوسط، سرعت بسیار بالا، کارمزد بسیار کم
مقایسه ویژگی‌های سه بلاکچین محبوب برای انتقال توکن‌های ارز دیجیتال

فرض کنیم شما تتر خریده‌اید و می‌خواهید آن را به کیف پول شخصی برداشت کنید. پس به کیف پول رمزینکس و سپس بخش برداشت می‌روید. حالا باید یک شبکه انتقال مشخص کنید. گزینه‌های زیادی وجود دارد که باید بسته به نیاز خود یکی را انتخاب کنید.

شبکه‌های مختلف تتر
برای واریز یا برداشت توکن‌ها در رمزینکس، شبکه‌های متنوعی می‌توانید انتخاب کنید؛ که هرکدام ویژگی خود را دارند.
  • اگر می‌خواهید از ارز برای مدت طولانی نگهداری کنید و حجم انتقال نیز بالاست، اتریوم و استاندارد ERC20 بهترین انتخاب است.
  • اگر می‌خواهید برای مدت کوتاهی هولد کنید، یا پول را برای دیگری بفرستید، ترون TRC20 و بی‌ان‌بی چِین BEP20 گزینه‌های مناسبی هستند.

صرافی رمزینکس؛ گزینه مطمئن با کارمزد پایین و تسویه سریع

حالا که مسیر را می‌دانید، وقت آن است که پتلفرم خرید را انتخاب کنید. صرافی رمزینکس به چند علت گزینه‌ای بسیار مناسب است:

  • کمترین کارمزد بازار ریالی: در صرافی رمزینکس کارمزدها از ۰.۲ درصد شروع می‌شوند؛ یعنی کمترین کارمزد معامله در میان صرافی‌های معتبر. مشاهده کارمزد خرید و فروش ارز دیجیتال در رمزینکس بصورت لحظه‌ای در این صفحه امکان پذیر است.
  • تسویه سریع: برداشت‌های رمزارزی در رمزینکس به صورت آنی انجام می‌شوند. برداشت ریالی نیز حداکثر در ۲ سیکل پایا انجام می‌شود؛ مگر این که بانک پارسیان داشته باشید که در آن صورت برداشت ریال نهایتا یک ساعته انجام می‌شود.
  • بازارهای متنوع: در رمزینکس بازار طلا، نقره و صندوق بازدهی ثابت وجود دارد که می‌توانند در کنار بازارهای رمزارز استفاده شوند. بنابراین می‌توانید در رمزینکس متنوع‌ترین و کم‌ریسک‌ترین سبد سرمایه‌گذاری را بسازید.

در کنار این موارد، رابط کاربری ساده، امکانات حرفه‌ای و امنیت بالا؛ تمام نیازهای شما را برآورده خواهند کرد.

راهنمای خرید و فروش سریع در بازار تتری رمزینکس

برای خرید و فروش سریع در بازار تتری رمزینکس می‌توانید از بخش «معامله» در برنامه رمزینکس اقدام کنید.

  • برای ورود به بخش بازارها، جفت‌ارز پیش‌فرض را از بالا سمت راست صفحه انتخاب کنید.
انتخاب جفت ارز در رمزینکس برای انتخاب بازار مد نظر
با کلیک روی جفت‌ارز در بالا راست، می‌توانید به تمام بازارهای رمزینکس دسترسی پیدا کنید.
  • از بخش «تتر» بازار مورد نظرتان را انتخاب کنید.
انتخاب بازار مورد نظر در رمزینکس
بازار تتری و سپس ارز مورد نظر را انتخاب کنید.
  • نوع خرید را روی گزینه «محدود» قرار دهید و سپس قیمت و حجم خرید را مشخص کنید.
  • روی دکمه «خرید» کلیک کنید.
تنظیمات خرید یک ارز در رمزینکس
تنظیمات خرید را به دلخواه خود پیاده‌سازی کنید.

پس از این، زمانی که قیمت دارایی به قیمت مشخص شده توسط شما برسد، سفارش شما تکمیل می‌شود و دارایی به کیف پول رمزینکس شما اضافه می‌شود. برای فروش نیز باید همین مسیر را تکرار کنید و در انتهای روی گزینه «فروش»‌ کلیک کنید.

نکات طلایی برای ورود موفق به بازار کریپتو

مهم نیست که «چگونه وارد ارز دیجیتال شویم»، بلکه مهم این است که چطور این کار را امن انجام دهیم. رعایت چند نکته ساده زیر، می‌تواند به شما کمک کند از خودتان در این دریای پر نهنگ محافظت کنید.

آموزش مستمر و به‌روزرسانی اطلاعات در حوزه کریپتو

بازار ارزهای دیجیتال، مثل آفتاب‌پرستی است که هر روز در حال رنگ عوض کردن است! از فناوری‌های جدید گرفته تا قوانین و ترندهای تازه. اگر دانش خود را به‌روز نکنید، خیلی زود جا می‌مانید. مطالعه منابع معتبر، دنبال کردن تحلیلگران شناخته‌شده و شرکت در دوره‌های آموزشی می‌تواند به شما کمک کند تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیرید و از دام شایعات و هیجانات دور بمانید.

شروع با سرمایه کم و کنترل هیجانات

یکی از اشتباهات رایج تازه‌کارها ورود با تمام سرمایه است. بهتر است با مبلغی شروع کنید که از دست دادنش لطمه جدی به زندگی‌تان نزند. بازار کریپتو نوسانی است و گاهی ضرر بخشی از مسیر یادگیری است. کنترل احساسات و پایبندی به استراتژی از شما یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای می‌سازد و عامل شانس را در معاملات شما کمرنگ می‌کند.

ممکن است ذهنیت عمومی این باشد که همه قرار است در بازار ارز دیجیتال به سودهای میلیونی برسند. این باور را دور بریزید و خودتان را برای مسیری طولانی و پر از چالش آماده کنید.

استفاده از کیف پول شخصی و امن

دارایی رمزارزی شما تا زمانی امن است که کلیدهای خصوصی‌اش در اختیار خودتان باشد. همیشه بخش اصلی سرمایه را در کیف پول شخصی نگه دارید، مثل Ledger، Trezor یا Trust Wallet، نه در صرافی. کیف پول‌های صرافی برای معاملات کوتاه‌مدت مناسب‌اند؛ اما برای نگهداری بلندمدت بهتر است از کیف پول‌های شخصی استفاده کنید.

انتخاب صرافی معتبر و بررسی نماد اعتماد

پیش از واریز پول به هر صرافی حتما سابقه، نماد اعتماد و مجوزهای آن را بررسی کنید. صرافی‌های معتبر مثل رمزینکس با پشتیبانی ۲۴ ساعته، شفافیت کارمزد و سابقه فعالیت چندساله، امنیت و آرامش خاطر بیشتری برای کاربران فراهم می‌کنند. از صرافی‌هایی که اطلاعات تماس یا تیم مشخصی ندارند دوری کنید.

پیگیری اخبار جهانی و رویدادهای مهم کریپتو

در بازار رمزارزها، یک تصمیم بانک مرکزی آمریکا یا توییت ایلان ماسک می‌تواند قیمت‌ها را زیرورو کند. برای اینکه غافلگیر نشوید، همیشه اخبار اقتصادی، گزارش‌های فدرال رزرو و رویدادهای مرتبط با بلاکچین را دنبال کنید. پلتفرم‌هایی مثل CoinMarketCap یا CoinDesk به شما کمک می‌کنند همیشه چند قدم جلوتر از بازار باشید.

جمع‌بندی

این روزها که قدرت خرید اکثر ما در حال کاهش است، بازار ارزهای دیجیتال می‌تواند یک فرصت نجات باشد. ورود به دنیای کریپتو سخت نیست، اما ورود بی‌برنامه قطعا خطرناک است. اگر تازه‌کار هستید، با آموزش دقیق، سرمایه کم و یک صرافی معتبر مثل رمزینکس قدم‌به‌قدم جلو بروید. نخستین خرید را کوچک انجام دهید، دارایی‌تان را در کیف پول شخصی امن نگه دارید، خبرهای مهم و چرخه‌های بازار را دنبال کنید و همیشه برای هر معامله حدِ ضرر داشته باشید. بیت کوین و اتریوم می‌توانند نقطه شروع کم‌ریسک‌تری باشند و تنوع‌بخشی (مثلا با طلا یا صندوق‌های با بازده ثابت مثل رمزفیکس رمزینکس) نوسان‌ها را قابل‌تحمل‌تر می‌کند. یادگیر‌ی مستمر، کنترل هیجان و پایبندی به استراتژی، تفاوت سرمایه‌گذار با کسی است که با هر نسیم تغییر مسیر می‌دهد. خلاصه اینکه: آهسته، آگاهانه و امن حرکت کنید تا شانس موفقیت چند برابر شود و هرگز وعده سودهای چندین کوتاه‌مدت و چندبرابری را باور نکنید و یادتان نرود که روی هر لینکی نباید کلیک کرد!

سوالات متداول

برای ورود به بازار ارز دیجیتال، آیا نیاز به دانش برنامه‌نویسی دارم؟

خیر. برای ورود به بازار ارز دیجیتال کافیست درباره ماهیت این بازار، چرخه‌های قیمتی بیت کوین، فناوری بلاکچین و کیف پول‌ها و امنیت آن‌ها کسب دانش کنید.

آیا امکان ورود به بازار کریپتو بدون احراز هویت در صرافی‌ها وجود دارد؟

بله. شما می‌توانید از صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده کنید که نیازی به احراز هویت ندارند و توسط قراردادهای هوشمند کار می‌کنند. البته استفاده از این صرافی‌ها نیازمند تحقیق و کسب دانش است و کارمزدهای آن‌ها نیز کمی بیشتر از کارمزدهای صرافی های متمرکز است.

چگونه امنیت دارایی‌های دیجیتالی خود را تامین کنیم؟

مهم‌ترین نکته کلیدی برای حفظ امنیت دارایی‌های دیجیتال، استفاده از کیف پول‌های معتبر و نگهداری به شیوه‌ای امن از ۱۲ یا ۲۴ کلمه عبارت بازیابی است.

آیا می‌توان بدون سرمایه اولیه وارد بازار ارز دیجیتال شد؟

ممکن است بتوان با استفاده از ایردراپ‌ها یا پاداش‌ها بدون سرمایه اولیه وارد این بازار شد؛ اما مقدار این پاداش‌ها معمولا به قدری اندک است که نمی‌توان انتظار سودآوری از آن‌ها داشت. با این حال می‌توانید در ازای تخصص خود و انجام کار، تقاضای ارز دیجیتال داشته باشید و با حاصل کار خود وارد بازار ارزهای دیجیتال شوید.

چگونه از نوسانات شدید بازار ارز دیجیتال برای کسب سود استفاده کنیم؟

کسب سود از نوسانات شدید بازار ارزهای دیجیتال نیازمند کسب دانش عمیق در حوزه تحلیل تکنیکال، تحلیل فاندامنتال، تحلیل آنچین و شناخت احساسات و روان‌شناسی بازار است. بهترین راه برای قدم گذاشتن در این مسیر، مطالعه و کسب دانش در این زمینه‌ها است. پس از کسب دانش، می‌توانید با باز کردن معامله‌های مدیریت‌شده، کسب سود منطقی از نوسانات بازار داشته باشید.

آیا امکان درآمدزایی از ارز دیجیتال بدون خرید مستقیم کوین وجود دارد؟

روش‌های محدودی برای درآمدزایی از ارز دیجیتال بدون خرید مستقیم وجود دارد، مانند انجام بازی‌هایی که ارز دیجیتال پاداش می‌دهند، یا شرکت کردن در ایردراپ‌ها و دریافت پاداش. با این حال مقدار این پاداش‌ها معمولا به قدری اندک است که به جز اهداف آموزشی، اهداف سرمایه‌گذارانه ندارند.

آیا فعالیت در بازار ارز دیجیتال از نظر قانونی در ایران مجاز است؟

بله. صرافی‌های معتبر ارز دیجیتال ایرانی از جمله رمزینکس، زیر نظر بانک مرکزی فعالیت می‌کنند و فعالیت در آن‌ها کاملا مجاز و قانونی است. با این حال صرافی‌های کلاهبرداری نیز وجود دارند که تایید نشده هستند و استفاده از آن‌ها می‌تواند منجر به زیان‌های مالی شود.

آیا سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال بهتر از سرمایه‌گذاری در طلا و بورس است؟

نمی‌توان گفت سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال بهتر است. ممکن است این بازار سودهای بیشتری بدهد، اما همزمان ریسک بیشتری نیز دارد. بهتر یا بدتر بودن سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال به نسبت طلا یا بازار بورس، بستگی به اهداف سرمایه‌گذاری و میزان تحمل ریسک شخص دارد.

5/5 - (2 امتیاز)
پرتره‌ی سپهر
درباره سپهر صانعی
دوست دارم بنویسم و بسازم؛ با ویدیو و صدا و کلمه. از سال ۲۰۲۰ با بیت‌کوین آشنا و شیفته‌ی ساز و کار غیرمتمرکزش شدم. از آن زمان تا به حال مشغول جوریدن دنیای رمزارزها بوده‌ام.
درباره سپهر صانعی بیشتر بخوانید
دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نظرات کاربران

اولین نفری باشید که نظر می دهید

?>