عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال و بیت‌کوین

عوامل موثر بر قیمت ارزهای دیجیتال شامل مواردی مثل عرضه و تقاضا، هزینه استخراج، سودمندی، حمایت کاربران، پذیرش در بازار و غیره است. در این مطلب تمامی این فاکتورها را توضیح می‌دهیم تا پیش از هر معامله ارزش واقعی یک توکن را مشخص کنید. 

قیمت ارز دیجیتال چگونه تعیین می‌شود؟

بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال بر خلاف ارزهای فیات، توسط بانک مرکزی صادر نشده و از حمایت دولت برخوردار نیستند. بنابراین سیاست‌های پولی و بانکی موثر بر ارزهای ملی مثل پشتوانه طلا یا نرخ بهره‌روی قیمت رمزارزها تاثیری ندارد. هر چند حمایت دولت‌ها می‌تواند قیمت ارز دیجیتال را بالاتر ببرد اما به خاطر ماهیت غیرمتمرکز، ارزش آنها تابع عوامل دیگری است که در راس آن میزان عرضه و تقاضا قرار دارد. 

• هرچه تقاضا برای یک رمزارز بیشتر باشد، قیمت آن هم به همان نسبت بالاتر خواهد رفت. 
• دومین فاکتور مهم سختی استخراج است که هرچه دشوارتر باشد، میزان تولید ارز کاسته شده و در نتیجه قیمت آن بالاتر خواهد رفت. 

عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال

عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال شامل فاکتورهای متعددی است که در ادامه به صورت کامل هرکدام را توضیح خواهیم داد. 

۱. عرضه و تقاضا

قیمت ارز دیجیتال مانند هر کالای دیگری بر اساس عرضه و تقاضا (Supply and Demand) تعیین می‌شود و اگر تقاضا بیشتر از عرضه باشد، قیمت بالا خواهد رفت. برای مثال، اگر خشکسالی وجود داشته باشد، عرضه غلات کاهش پیدا کرده و قیمت آنها بالا می‌رود. همین مفهوم در مورد ارزهای دیجیتال هم صدق می‌کند و یک توکن زمانی ارزش پیدا می‌کند که رشد تقاضا بیشتر از عرضه باشد.

یکی از عوامل مهم در تعیین قیمت ارز دیجیتال حداکثر تعداد توکن یا کوین‌هاست. برخی مانند بیت‌کوین، سقف عرضه ثابتی دارند و تنها ۲۱ میلیون واحد از آن وجود خواهد داشت اما موارد دیگری مثل اتر سقف عرضه ندارند. برای بررسی تعداد کل توکن‌های در گردش و تعداد نهایی آنها می‌توانید نام ارز دیجیتال را در سایت‌هایی مثل کوین‌مارکت‌کپ (CoinMarketCap) جستجو کنید. 

برخی ارزهای دیجیتال مکانیسم‌هایی برای توکن‌سوزی دارند تا از افزایش بیش از حد توکن‌های در گردش و کاهش قیمت جلوگیری کند. سوزاندن توکن به معنای ارسال آنها به یک آدرس غیرقابل بازیابی در بلاک‌چین است. 

تقاضا می‌تواند با افزایش آگاهی جامعه از پروژه یا ارتقای سودمندی آن افزایش یابد. پذیرش گسترده‌تر ارز دیجیتال به عنوان یک سرمایه‌گذاری، تقاضا را افزایش می‌دهد و در عین حال عرضه را محدود می‌کند. به عنوان مثال، در اوایل سال ۲۰۲۱ سرمایه‌گذاران نهادی شروع به خرید و نگهداری بیت‌کوین کردند که در نتیجه قیمت آن به طور قابل توجهی افزایش یافت. به همین ترتیب، راه‌اندازی پروژه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) در بلاک‌چین اتریوم هم به رشد تقاضا برای اتر و افزایش قیمت آن منجر شد. 

پیشنهاد خواندنی: پرسودترین و بهترین پروژه‌های دیفای کدام‌ها هستند؟

۲. هزینه استخراج 

توکن‌های جدید ارز دیجیتال از طریق فرآیندی به نام ماینینگ (Cryptocurrency Mining) تولید می‌شوند. این فرایند شامل انجام محاسبات برای تایید بلوک بعدی در بلاک‌چین است و با هدف ثابت ماندن زمان لازم برای استخراج هر بلوک انجام می‌شود.

ماینینگ ارزها توسط شبکه غیرمتمرکز ماینرها انجام می‌شود که در ازای آن پاداشی در قالب توکن‌های ارزهای دیجیتال دریافت می‌کنند. 

در یک سیستم اثبات کار (Proof of Work) مانند بیت‌کوین، با گذر زمان و رقابت بیشتر ماینرها، سختی استخراج افزایش پیدا می‌کند چون در غیر این صورت، ارزهای جدید به صورت بی‌رویه تولید شده و ارزش آنها به شدت کاسته می‌شود؛ مشکلی که باعث کاهش ۹۹.۹ درصدی ارزش توکن لونا کلاسیک شد. 

اگر قیمت رمزارزی که ماینرها استخراج می‌کنند، برای جبران هزینه‌های آن‌ کافی نباشد، از استخراج دست می‌کشند. از آنجایی که فعالیت ماینرها برای ادامه کار شبکه بلاک‌چین ضروری است، با افزایش هزینه ماینینگ، قیمت توکن یا کوین هم بالاتر می‌رود. 

۳. رویداد هاوینگ

هاوینگ یک رویداد از پیش تعیین شده است که هر چهار سال یک بار در شبکه بیت‌کوین رخ می‌دهد. طی هاوینگ، پاداش ماینرها برای اعتبارسنجی و افزودن بلوک‌های جدید به بلاک‌چین نصف می‌شود. 

مکانیزم هاوینگ سرعت ایجاد بیت‌کوین جدید را کاهش می‌دهد و همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید، منجر به افزایش قیمت‌ها می‌شود. تحقیقات کالج امپریال لندن نشان داده که قیمت بیت‌کوین معمولاً در ۱۲ ماه پس از هاوینگ به طور متوسط صدها درصد افزایش پیدا کرده است.

رشد قیمت بیت‌کوین، معمولا خریداران بیشتری را به بازار ارزهای دیجیتال جذب کرده و قیمت آلت‌کوین‌ها را نیز افزایش می‌دهد. هاوینگ بعدی در اردیبهشت سال آینده رخ می‌دهد و اکثر کارشناسان روی رشد قیمت بیت‌کوین و اکثر آلت‌کوین‌ها اتفاق نظر دارند. 

پیشنهاد خواندنی: پیش بینی قیمت بیت کوین در سال ۲۰۲۲ تا سال ۲۰۲۵ و ۲۰۳۰

۴. استقبال صرافی‌ها

ارزهای دیجیتال جدید دو راه برای عرضه توکن‌ها در ابتدای مسیر پیش می‌گیرند. توکن‌های معتبر با تیم توسعه قوی معمولا پیش‌فروش می‌شوند اما میم‌کوین یا شت‌کوین‌های کم‌ارزش در صرافی‌های غیرمتمرکز مثل پنکیک‌سواپ عرضه می‌شوند.

قیمت توکن‌ها در این صرافی‌ها چندان زیاد نیست اما اگر در صرافی‌های متمرکز و معتبر مثل کوین‌بیس یا بایننس لیست شوند، قیمت آنها یک شبه چندین برابر می‌شود. برای این روند افزایش قیمت حتی اصطلاح «اثر کوین بیس» هم ساخته شده که به افزایش قیمت آنها اشاره دارد. 

تجزیه و تحلیل شرکت تحقیقاتی Massari نشان داده که قیمت ارزهای دیجیتال طی پنج روز پس از اعلام لیست شدن در کوین‌بیس، به طور متوسط  ۹۱ درصد افزایش می‌یابد. هرچه یک توکن در صرافی‌های معتبر بیشتری مثل صرافی ارز دیجیتال رمزینکس لیست شده باشد، قیمت آن به واسطه دسترسی بهتر، بالاتر می‌رود. 

۵. محبوبیت

هرچند کارایی و فناوری زیربنایی مهمترین فاکتورها در قیمت یک توکن هستند؛ اما همیشه هم این‌طور نیست. گاهی تب محبوبیت یک توکن به حدی بالا می‌رود که بدون کارایی خاصی به شدت ارزش پیدا می‌کنند. برای مثال توکن‌های بانک و شیبا دو میم‌کوین با رشد هزاران درصدی هستند. 

البته محبوبیت به تنهایی منجر به موفقیت طولانی‌مدت نمی‌شود. رمزارزهایی که تنها به محبوبیت پوچ وابسته هستند، پس از پایان تب تبلیغاتی به سرعت سقوط می‌کنند. در نهایت، تعداد افرادی که مایل به خرید هستند، تمام می‌شود، زیرا آنها هیچ استفاده واقعی را ارائه نمی‌دهند.

از سوی دیگر عدم محبوبیت هم می‌تواند یک سد بزرگ در برابر افزایش قیمت باشد، برای مثال ارز دیجیتال «نئو» نمونه‌ای از توکن با فناوری بسیار عالی است که به دلیل بازاریابی ضعیف، سرمایه‌گذاران را ناامید کرده است.

پیشنهاد خواندنی: شیبا اینو (Shiba Inu) چیست؟

۶. رقابت 

در بازار ارزهای دیجیتال روزانه به طور میانگین ده‌ها توکن جدید عرضه می‌شوند که اکثر آنها میم‌کوین یا شت‌کوین بوده و کارایی عملی در دنیای واقعی ندارند؛ از این رو پس از مدتی تب آنها خوابیده و افت قیمت شدیدی را تجربه می‌کنند. 

بین توکن‌ها یا کوین‌های با کاربردهای واقعی اما رقابتی دائمی در جریان است. برای مثال زمانی بیت‌کوین به طور کامل بازار را در دست داشت اما اتریوم به واسطه کاربردهای گسترده و شبکه قوی توانست جریان قابل توجهی از سرمایه را به سمت خود جذب کرده و مانع رشد قیمت بیت‌کوین شود. 

در ادامه عرضه کوین‌های قدرتمندی مثل BNB، سولانا، ریپل و کاردانو باعث شد مارکت کپ بیت‌کوین تا نصف کل بازار کاهش پیدا کند. 

هرچه تعداد رقبای یک توکن در زمینه مشابه آن کمتر بوده و از نظر کارایی در سطح بالایی نباشند، شانس افزایش قیمت آن بیشتر خواهد بود. در حال حاضر توکن‌‌های که در زمینه‌های جدید نظیر هوش مصنوعی، دیفای و گیمینگ فعالیت دارند، با استقبال بیشتری مواجه شده و احتمال افزایش قیمت آنها وجود دارد. در مقاله «معرفی ۱۰ تا از بهترین ارزهای دیجیتال هوش مصنوعی!» به بررسی برخی از این توکن‌ها پرداخته‌ایم.

۷. کاربردهای واقعی

ارز دیجیتالی که نیازهای کاربران را در دنیای واقعی برطرف کرده و مزایای ملموسی را ارائه می‌دهد، به سرعت مورد پذیرش سرمایه‌گذاران قرار می گیرد و تقاضا برای آن رشد می‌کند؛ که در نهایت به افزایش قیمت توکن منجر خواهد شد. برای مثال قابلیت قرارداد هوشمند اتریوم توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps)، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) را امکان‌پذیر کرده است. 

این کاربردها باعث تزریق سرمایه هنگفتی به اتریوم شده و قیمت اتر را به حدود ۲۴۰۰ دلار رسانده است. به همین ترتیب اگر یک رمزارز سودمندی خاصی نداشته یا نتواند مشکلات واقعی را حل کند، ارزش خاصی پیدا نخواهد کرد. 

۸. حاکمیت داخلی

شبکه‌های ارزهای دیجیتال معمولا به جای پیروی از یک سری قوانین ثابت، پروژه‌ها را بر اساس دیدگاه جامعه توسعه‌دهندگان و کاربران تغییر می‌دهند. برخی ارزهای دیجیتال موسوم به توکن‌های حاکمیتی به سرمایه‌گذاران خود امکان رای‌دهی در مورد آینده یک پروژه، از جمله نحوه استخراج یا استفاده از یک توکن را می‌دهند. 

به عنوان مثال، اتریوم در یکی از بزرگترین تغییرات خود الگوریتم استخراج شبکه را از اثبات کار به اثبات سهام (Proof Of Stake) تغییر داد که بسیاری از تجهیزات گران قیمت ماینینگ را بی‌استفاده ساخت. این فرایند روی قیمت توکن هم بسیار اثرگذار بود. 

یکی از جملات معروف در بازارهای مالی این است که سرمایه‌گذاران شیطانی را که می‌شناسند به شیطانی ناشناس ترجیح می‌دهند. به عبارت دیگر حتی اگر اشکالاتی در عملکرد یک ارز دیجیتال وجود داشته باشد، سرمایه‌گذاران حکمرانی با تغییرات اندک را ترجیح می‌دهد. 

پیشنهاد خواندنی: حاکمیت در بلاکچین چیست و چرا برای ارزهای دیجیتال مهم است؟

۹. قوانین و مقررات

ارزهای دیجیتال دارایی‌هایی نوظهور هستند و هنوز بین کشورها در مورد قانون‌گذاری آنها اختلافات زیادی وجود دارد؛ برای مثال السالوادور به سرمایه‌گذاران بیت‌کوین حق شهروندی و پاسپورت می‌دهد اما در چین خرید و فروش با آن ممنوع است. 

این اختلافات حتی بین نهادهای یک کشور واحد هم دیده می‌شود و در حالی که کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) می‌گوید ارزهای دیجیتال اوراق بهاداری مانند سهام و اوراق قرضه هستند، کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) آنها را کالاهایی مانند قهوه یا طلا می‌داند.

تدوین قوانین سخت‌گیرانه مثل ممنوع شدن خرید و فروش با ارز دیجیتال در چین قیمت ارزهای دیجیتال را کاهش می‌دهد. با این حال تجربه نشان داده ایجاد یک قانون مدون برای معامله ارزهای دیجیتال با ایجاد اطمینان بیشتر در سرمایه‌گذاران می‌تواند سرمایه را به سوی این بازار هدایت کرده و قیمت رمزارزها را بالاتر ببرد. 

در حال حاضر خبرهای بسیاری در مورد مجوز کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا برای ایجاد صندوق ETF بیت‌کوین به گوش می‌رسد که باعث افزایش چشمگیر قیمت بین کوین و دیگر رمزارزها شده است. 

۱۰. اخبار و شایعات

بازار ارزهای دیجیتال بسیار نوسان و احساسات محور است و انتشار شایعات و اخبار تاثیر قابل توجهی بر قیمت ارزهای دیجیتال دارد. شایعات مبتنی بر حدس و گمان یا اطلاعات نادرست باعث خرید یا فروش فوری و نوسان قیمت می‌شود. این اقدامات معمولا از سوی نهنگ‌ها و نوسان‌گیران بزرگ با هدف دامپ یا پامپ قیمت در جهت دلخواه انجام می‌شود. 

در سال ۲۰۱۷ شایعات در مورد ادغام بیت‌کوین در PayPal باعث افزایش قیمت آن شد، اما پس از تکذیب آن توسط PayPal قیمت دوباره سقوط کرد. به همین ترتیب انتشار اخبار مثبت در مورد صدور تاییدیه‌های قانونی یا سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ روی ارزهای دیجیتال باعث جلب اعتماد سرمایه‌گذاران و افزایش قیمت‌ها می‌‌شود. برای مثال این روزها امیدواری در مورد صدور مجوز ETF بیت‌کوین در آمریکا رشد قیمت‌ها را به دنبال دارد. 

برای کاهش تاثیر شایعات و اخبار سبد خود را متنوع کنید تا ریسک نوسانات ناگهانی قیمت در یک توکن خاص کاهش پیدا کند. همچنین منابع خبری معتبر را دنبال کرده و از تصمیمات تکانشی مبتنی بر حدس و گمان اجتناب کنید.

سوالات متداول

منابع: investopedia | fool